Tiếp nối phần trước “Các lỗi phát âm phổ biến trong tiếng Anh của người Việt Nam và cách khắc phục”, bài viết dưới đây tiếp tục phân tích sự khác biệt về ngữ điệu tiếng Việt và tiếng Anh, đồng thời đưa ra một số giải pháp giúp người học cải thiện khả năng phát âm tiếng Anh của mình.
Sự khác biệt về ngữ điệu của tiếng Việt và tiếng Anh
Ngữ điệu trong tiếng Việt
Ngữ điệu trong tiếng Việt được quyết định bởi 2 yếu tố: thanh điệu (tone) và cao độ (pitch).
Sự thay đổi về thanh điệu sẽ báo hiệu cho người nói biết được hàm ý, thái độ và cảm xúc của đối tượng giao tiếp. Ngữ âm miền Bắc Việt Nam được chia thành 6 thanh điệu: âm trung, âm trầm, âm bổng, tăng cao, trầm bổng, ngắt quãng lên cao và ngắt quãng trầm (Luu, 2010).
Cao độ dùng để biểu diễn các thông tin quan trọng trong câu. Người nói sẽ lên cao giọng khi cần nhấn mạnh thông tin và hạ thấp giọng với những thông tin bổ sung, không quan trọng.
Ví dụ: so sánh các câu sau:
Anh đi nhé! (lên giọng ở từ “nhé”) – từ “nhé” trong câu biểu hiện mối quan hệ thân thiết của nhân vật “anh” với đối tượng giao tiếp.
Anh đi! (xuống giọng ở từ “đi”) – câu chào tạm biệt lịch sự của nhân vật “anh”.
Thế bây giờ anh đi đây! (lên giọng ở cụm từ “thế bây giờ”) – vừa là lời chào lịch sự, vừa là câu hỏi thăm thái độ của đối tượng giao tiếp về hành động “đi” của nhân vật “anh”.
Cả 3 câu trên đều truyền tải chung một thông điệp là lời chào tạm biệt của nhân vật “anh”. Nhưng nhờ vào “ngữ điệu” được biểu diễn bởi một số từ cảm thán và sự thay đổi về cao độ trong câu làm cho 3 câu này diễn tả 3 thái độ khác nhau của nhân vật “anh”.
Ngữ điệu trong tiếng Anh
Vì tiếng Anh không có âm sắc như tiếng Việt nên khi muốn biểu thị thái độ và nhấn mạnh yêu cầu trong cầu, người bản xứ sẽ lên giọng và xuống giọng tùy theo thái độ và thông tin được truyền tải trong câu.
Đọc thêm: Quy tắc ngữ điệu (Intonation) để giao tiếp tiếng Anh tự nhiên – Phần 1
Ví dụ: So sánh 2 câu:
He is coming. (xuống giọng ở từ “coming”). Câu này là một câu tường thuật diễn có nghĩa là Anh ấy đang tới.
He is coming? (lên giọng ở từ “coming”). Câu này là một câu hỏi nhằm mục đích khẳng định lại thông tin về hành động của nhân vật “he”, có nghĩa là Anh ấy đang đến à?
Trong 2 câu trên, thay vì dùng các cụm từ bổ trợ như trong tiếng Việt. Tiếng Anh sử dụng sự lên và xuống của âm thanh để truyền đạt 2 ý nghĩa hoàn toàn khác nhau cho cùng một câu nói.
Người học nên chú ý về sự khác biệt giữa 2 cách biểu đạt ngữ điệu của người bản xứ và người Việt để nhấn âm, lên giọng và xuống giọng phù hợp trong bối cảnh giao tiếp.
Một số biện pháp cải thiện phát âm, ngữ điệu cho người Việt Nam
Tập thói quen tra phiên âm khi học từ vựng mới
Hầu như tất cả các từ điển điện tử và từ điển giấy ngày nay đều có chú thích phần phiên âm của từ theo giọng Anh (British accent) và giọng Mỹ (American accent) bên cạnh nghĩa và loại từ của từ vựng. Người học nên sử dụng các từ điển điện tử đáng tin cậy như Cambridge Dictionary hay Oxford Dictionary vì bên cạnh đọc phiên âm, người học còn nghe đoạn ghi âm cách đọc từ vựng từ chính người bản xứ.
Đọc thêm: Ngữ pháp của Anh – Anh và Anh – Mỹ có gì khác biệt? – Phần 1
Kỹ thuật nói đuổi (Shadowing)
Shadowing (kỹ thuật nói đuổi – nói nhại) là một phương pháp hiệu quả không chỉ dùng để cải thiện phát âm mà còn dùng để nâng cao ngữ điệu và vốn từ vựng của người học tiếng Anh. Người học chỉ cần chọn một đoạn video, một chương trình yêu thích bằng tiếng Anh có sẵn phụ đề. Sau đó, người học sẽ bắt chước lại ngữ điệu và cách phát âm của các nhân vật có trong video đó.
Người học có thể tìm hiểu kĩ hơn về kỹ thuật Shadowing qua bài viết sau: Luyện nói tiếng Anh kỹ thuật Shadowing
Sử dụng các ứng dụng, phần mềm hỗ trợ phát âm
Một số phần mềm hỗ trợ học phát âm, nghe – nói hiệu quả:
Sounds: Ứng dụng miễn phí, cho phép người dùng truy cập vào bản mẫu tự phiên âm quốc tế IPA (International Phonetic Alphabet), ứng dụng còn cung cấp một số bài tập luyện nghe, học cách đọc phiên âm và các bài kiểm tra lý thuyết phát âm.
ELSA Speak: Ứng dụng cải thiện nghe – nói – phát âm do người Việt Nam sáng lập. Lộ trình học trong ELSA được cá nhân hóa cho mỗi người học dựa vào bài kiểm tra Elsa’s Assessment.
Cambly: Ứng dụng gia sư tiếng Anh trực tuyến. Người học dễ dàng tiếp cận và luyện tập kĩ năng nói tiếng Anh với giáo viên người bản xứ thông qua các cuộc trò chuyện video.
Kết hợp đọc sách kèm theo nghe Audio Book
Thay vì chỉ đơn thuần là đọc sách bằng tiếng Anh, trong quá trình đọc, người học nên kết hợp nghe Audio book (sách nói). Khi đọc các loại tiểu thuyết hoặc truyện ngắn, người học thường không có thói quen tra từ điển những từ họ không biết cách phát âm vì sẽ làm đứt quãng tính hộp hộp của các tình tiết trong truyện. Điều này dẫn tới người học sẽ tự suy diễn ra những cách phát âm sai cho các từ đó. Khi đọc sách kèm theo nghe audio book, người học sẽ biết cách phát âm chính xác của các từ trong sách và học theo ngữ điệu của người kể chuyện. Người học có thể tìm kiếm audiobook tiếng Anh từ các nguồn sau: Scribd, Audible, Kindle-eBooks.
Đọc thêm: Cải thiện IELTS Speaking về từ vựng và phát âm qua bài nghe Listening.
Luyện tập cách phát âm nguyên âm, phụ âm trên video hướng dẫn, chương trình dạy tiếng Anh
Các chương trình hướng dẫn cách phát âm tiếng Anh được chia sẻ rộng rãi và hoàn toàn miễn phí trên các trang mạng xã hội và Youtube. Người học nên luyện tập theo sự hướng dẫn từ các video này để trau dồi thêm khả năng phát âm tiếng Anh của mình.
Tham gia các khóa học phát âm (pronunciation course)
Việc học tập và rèn luyện sẽ hiệu quả, chính xác và nhanh chóng hơn rất nhiều nếu người học chọn được một người hướng dẫn đầy đủ năng lực và tận tâm. Với khóa Foundation tại ZIM, người học sẽ luyện tập phát âm chuẩn 44 âm theo bảng phiên âm quốc tế IPA, thực hành với từ vựng theo chủ đề và được sửa lỗi trực tiếp từ giáo viên.
Tổng kết
Dù nhận biết được những lỗi phát âm mà người học thường hoặc dễ gặp phải, việc khắc phục các rào cản về phát âm không hề dễ dàng, đặc biệt là vì các lỗi thường đã đi theo người học trong một khoảng thời gian dài. Tuy nhiên, trong tiếng Anh có câu: “Practice makes perfect”, hay “Có công mài sắt, có ngày nên kim” trong ca dao tục ngữ Việt Nam. Người học cần kiên trì chỉnh sửa và hoàn thiện phát âm tiếng Anh dựa theo nguồn chuẩn xác cũng như chọn cách phù hợp với bản thân mình nhất trong quá trình trau dồi vốn tiếng Anh của mình.
Bùi Hoàng Phương Uyên
Bình luận - Hỏi đáp