Học từ vựng qua gốc từ (Etymology) - gốc từ Tele

Etymology - nghiên cứu về nguồn gốc và cấu tạo của từ vựng - là một phương pháp học từ vựng rất hữu ích đối với những người học đang có mong muốn mở rộng và nâng cao vốn từ vựng của mình một cách hệ thống. Khi nắm được các thành phần cấu tạo nên từ vựng và ý nghĩa của từng thành tố đó, việc ghi nhớ từ vựng để áp dụng sẽ trở nên đơn giản hơn bao giờ hết. Trong bài viết ngày hôm nay, tác giả tiếp tục series học từ vựng qua gốc từ bằng cách cung cấp thêm cho người học về một gốc từ thông dụng trong trong tiếng Anh: Tele

Key takeaway

• Gốc từ Tele bắt nguồn từ tính từ tele trong tiếng Hy Lạp

• Gốc từ Tele có ý nghĩa tương đương với “far” trong tiếng Anh, hay “ở khoảng cách xa” trong tiếng Việt

• Một số từ vựng có chứa gốc từ Tele bao gồm: Telekinesis, Telepathy, Teleport, Telegraph, Telescope

Giới thiệu về gốc từ Tele

Gốc từ Tele trong tiếng Anh bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, cụ thể là từ tính từ tele. Gốc từ này có ý nghĩa tương đương với tính từ “far” trong tiếng Anh ngày nay, hay “ở khoảng cách xa” trong tiếng Việt. Qua bài viết lần này trong series học từ vựng qua gốc từ (Etymology), tác giả sẽ giới thiệu đến với người học một số những từ vựng thông dụng với gốc từ trên, cũng như phương pháp giải nghĩa từ vựng theo Etymology. Người học sẽ nhận thấy được rằng những từ vựng trong tiếng Anh có chứa gốc từ Tele đều sẽ có ý nghĩa liên quan đến “khoảng cách xa” theo như ý nghĩa của gốc từ đó.

Cung cấp từ vựng với gốc từ Tele

Telekinesis (n)

Danh từ trên được cấu tạo bởi hai thành phần, trong đó gồm có gốc từ Tele mang nghĩa “ở xa” và danh từ tiếng Hy Lạp kinesis, được dịch ra tiếng Anh là “movement” - “chuyển động”. Kết hợp ý nghĩa hai thành phần trên lại với nhau, người học có thể đi đến một ý nghĩa là “làm di chuyển những gì ở xa”. Đây cũng chính là ý nghĩa thực tế của danh từ này trong tiếng Anh, mô tả khả năng di chuyển các vật ở khoảng cách xa chỉ bằng suy nghĩ. Người học có thể liên tưởng đến việc một nhà ảo thuật gia có thể làm cong một chiếc thìa chỉ bằng cách nhìn vào nó, để cho khán giả nghĩ rằng người đó có “telekinesis”.

E.g. Scientific evidence for telekinesis remains inconclusive.

Dịch: Bằng chứng khoa học cho khả năng di chuyển đồ vật từ xa vẫn chưa đi đến kết luận nào.

Telepathy (n)

Ngoài gốc từ Tele đóng vai trò tiền tố, danh từ trên còn có chứa gốc từ Pathy. Tương tự như Tele, Pathy cũng là một gốc từ bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp, cụ thể là từ danh từ patheia có nghĩa tương đương với “feelings” trong tiếng Anh hay “cảm xúc” trong tiếng Việt. Kết hợp ý nghĩa hai gốc từ trên lại với nhau, người học sẽ thấy rằng danh từ trên mô tả “cảm xúc” “ở xa”. Nếu một người có thể cảm nhận được những cảm xúc của những người khác ở xa, người đó có “khả năng ngoại cảm” - và đây cũng chính là ý nghĩa của danh từ này trong tiếng Anh ngày nay.

E.g. Almost every child once wished that they could have telepathy to read other people’s minds.

Dịch: Hầu như mọi đứa trẻ đều đã từng một lần ước rằng chúng có khả năng ngoại cảm để đọc suy nghĩ của người khác.

Teleport (v)

Danh từ này có cấu tạo gồm hai thành phần chính, trong đó gồm có gốc từ Tele và gốc từ Port, bắt nguồn từ động từ portare tiếng Latin có nghĩa tương đương với “carry” trong tiếng Anh, hay “vận chuyển” trong tiếng Việt. Qua những thông tin này, người học có thể rút ra kết luận rằng động từ này sẽ mang ý nghĩa chỉ hành động “vận chuyển đến nơi xa”. Trên thực tế, động từ Teleport mô tả hành động “dịch chuyển tức thời”, bằng những thiết bị khoa học viễn tưởng hay phép thuật. Dạng danh từ tương ứng của động từ này là “teleportation”.

E.g. This new discovery on the movement of atoms may pave the way for research on the ability to teleport in the future.

Dịch: Khám phá mới này về sự di chuyển của các nguyên tử có thể làm tiền đề cho những nghiên cứu về khả năng dịch chuyển tức thời trong tương lai.

Telegraph (n)

Hai gốc từ tạo thành danh từ này bao gồm gốc từ Tele và gốc từ Graph, có ý nghĩa tương đương với động từ “to write” trong tiếng Anh. Đây là một thiết bị được dùng để truyền những văn bản, giấy tờ (graph) đi đến những nơi ở xa (tele). Nói cách khác, đây chính là thiết bị “điện báo”, một loại công cụ được sử dụng rộng rãi trong quá khứ để truyền tin, song nó đã trở nên lỗi thời kể từ khi điện thoại và mạng Internet được phát minh

E.g. During World War 1, soldiers communicated with their commanders using the telegraph.

Dịch: Trong Thế Chiến 1, những người lính giữ liên lạc với chỉ huy của họ thông qua điện báo.

Telescope (n)

Ngoài gốc từ Tele, danh từ trên còn chứa gốc từ Scope, bắt nguồn từ động từ skopos tiếng Hy Lạp, mang nghĩa tương đương với “observe” trong tiếng Anh hay “quan sát” trong tiếng Việt. Đây là một thiết bị dùng để “quan sát” những gì “ở xa”, hay nói một cách khác, “kính viễn vọng” - một loại kính được sử dụng để nhìn những vật ở khoảng cách xa, đặc biệt là những ngôi sao, những hành tinh khác trên trời. Một điểm thú vị người học có thể thấy ở đây chính là bản thân từ “viễn” cũng có ý nghĩa là “ở xa”, tương đương với chính gốc từ Tele.

E.g. The rings of Saturn can be seen through a telescope.

Dịch: Vành đai của sao Thổ có thể được nhìn thấy qua một chiếc kính viễn vọng.

Bài tập

Chọn từ phù hợp để điền vào các chỗ trống sau đây. Thay đổi dạng từ của từ cần điền nếu cần thiết.

telekinesis / telepathy / teleport / telegraph / telescope

1. He possesses the ability of __________, which enables him to control the minds of others

2. My father brought me a __________ because I had always been impressed by stars and the universe.

3. During the war in 1937, The French resistance force communicated via the __________.

4. She has the power to move objects with her mind using __________.

5. It can __________ humans from one end of the universe to the other.

Đáp án

1. telepathy

2. telescope

3. telegraph

4. telekinesis

5. teleport

Tổng kết

Bài viết cung cấp thông tin cho người học về gốc từ Tele, cũng như nghĩa của chúng và một số những từ vựng tiếng Anh có sự xuất hiện của gốc từ trên. Tác giả hy vọng rằng sau bài viết này, người học sẽ có thêm những hiểu biết về gốc từ đó để áp dụng phương pháp Etymology vào việc mở rộng vốn từ của mình một cách hiệu quả.