TOEFL-Inference-questions-P.2-01

TOEFL-Inference-questions-01

<html><head></head><body>Tiêp nối phần trước “<a href="https://zim.vn/ap-dung-ly-luan-logic-vao-cau-hoi-suy-dien-trong-toefl-phan-1/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Áp dụng lý luận logic vào câu hỏi suy diễn trong TOEFL</a>“, bài viết dưới đây sẽ chỉ ra vai trò logic trong đọc hiểu học thuật cũng như cách ứng dụng lý luận logic vào dạng bài này.

<h2 style="text-align: justify;">Áp dụng lập luận logic vào trong đọc hiểu học thuật</h2>
<h3 style="text-align: justify;">Vai trò logic trong đọc hiểu học thuật</h3>
Cả hai loại lập luận hình thức và phi hình thức được sử dụng để thao túng những thông tin sẵn có và nhằm chung một mục đích là tạo nên những kiến thức, sự ngầm hiểu (insight) mới. Trong khi lập luận hình thức cân đo đong đếm sự hợp lý của những kết luận, lập luận phi chính thống lại tập trung hơn vào đặc tính của các tiền đề và khả năng của những tiền đề này để củng cố kết luận.
<a href="https://zim.vn/viet-hoc-thuat-la-gi-tu-va-nhung-cum-tu-can-tranh-trong-viet-hoc-thuat/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Quá trình lý luận khoa học/ học thuật</a> bao gồm lập luận hình thức và phi hình thức. Lập luận hình thức có đặc trưng là các quy tắc logic và toán học, với những tiền đề cố định và không thay đổi. Nó có thể được sử dụng để đưa ra quyết định sáng suốt về các vấn đề trong cuộc sống hàng ngày. Tuy nhiên, việc lập luận các câu chuyện thường ngày thường khó có thể được trực tiếp chuyển đổi sang lập luận hình thức (formal logic) và thông thường bao gồm các tiền đề ẩn ý, như trong ví dụ sau:
John was at Freddy’s house. John was staying there for quite a while now and he started to wonder whether he had outstayed his welcome. Then it was 11:00 p.m. and the host started to look at his watch and yawn out loud. John noticed this and knew.
Xem thêm: <a href="https://zim.vn/tien-de-phu-thuoc-va-cach-ung-dung-trong-xay-dung-lap-luan/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Tiền đề phụ thuộc và cách ứng dụng trong xây dựng lập luận</a>
Một câu hỏi có thể được đặt ra dựa trên đoạn văn trên như sau:
What can be inferred about from the paragraph?
(A) Freddy indicated it was time for John to go
(B) Freddy wanted to check the time
(C) Freddy was tired when he looked at the time
<h3 style="text-align: justify;"><img class="alignnone wp-image-22514 size-large" src="https://graph-api.zim.vn/610aade592067e001e3de566/P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-02.jpg" alt="lap-luan-logic" width="1024" height="459" srcset="https://graph-api.zim.vn/610aade592067e001e3de566/medium_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-02.jpg 300w, https://graph-api.zim.vn/610aade592067e001e3de566/large_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-02.jpg 1024w, https://graph-api.zim.vn/610aade592067e001e3de566/thumbnail_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-02.jpg 150w, https://graph-api.zim.vn/610aade592067e001e3de566/medium_large_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-02.jpg 768w, https://graph-api.zim.vn/610aade592067e001e3de566/1536x1536_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-02.jpg 1536w, https://graph-api.zim.vn/610aade592067e001e3de566/2048x2048_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-02.jpg 2048w, https://graph-api.zim.vn/610aade592067e001e3de566/full_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-02.jpg 2375w" sizes="(max-width: 1024px) 100vw, 1024px"></h3>
<h3 style="text-align: justify;">Ứng dụng lập luận logic trong dạng câu hỏi suy diễn</h3>
Dựa vào cấu trúc tiêu chuẩn của một tam đoạn luận (syllogism) vừa được giải thích như trên, bạn đọc có thể hình dung rằng những dạng câu hỏi suy diễn cũng sẽ có một cấu trúc tương tự, nhưng lại với một trình tự ngược lại. Cụ thể hơn, trong những bài đọc học thuật với câu hỏi suy diễn, thông thường các đáp án (tức là những kết luận khả thi) sẽ được nêu ra trước và nhiệm vụ của người đọc là phải chọn đúng một kết luận hợp lý nhất dựa trên nền tảng thông tin có sẵn trong bài đọc.
Điều này yêu cầu người đọc phải lần lại những ý, đối tượng được nêu ra ở kết luận xem chúng xuất hiện ở đâu trong bài đọc. Lúc này những thông tin được cung cấp trong bài đọc đóng vai trò như một tiền đề mà dựa vào đó người đọc sẽ giả định và xem nếu một kết luận nhất định rút ra từ đó là hợp lý. Quy trình này sẽ không chỉ là một chiều xuôi mà yêu cầu sự đối chiếu qua lại giữa tiền đề và kết luận. Nếu từ những thông tin trong bài không thể nào suy luận ra được một kết luận nhất định thì tức là kết luận đó sai.
Xem thêm: <a href="https://zim.vn/compensation-strategy-va-ung-dung-trong-ielts-reading-phan-1/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Ứng dụng chiến lược bù đắp trong IELTS Reading – Phần 1</a>
Cụ thể hơn, ta có những bước tiếp cận dạng Inference question dựa trên tam đoạn luận logic như sau:
Bước 1: Người đọc hiểu rõ nội dung cũng như xác định rõ các <a href="https://zim.vn/ung-dung-phuong-phap-ghi-nho-keyword-vao-viec-hoc-tu-vung-tieng-anh/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">keyword</a> của câu hỏi và đáp án.
Bước 2: Dựa vào keyword vừa xác định trên, người đọc <a href="https://zim.vn/scanning-la-gi-va-cac-yeu-to-de-scanning-hieu-qua/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">thực hiện kỹ năng scan cho bài đọc</a> và xác định các vị trí trong bài đọc xuất hiện những keyword này hoặc từ đồng nghĩa của chúng. Đây sẽ là nơi chứa những thông tin cần thiết cho việc xác định xem một statement có phải là kết quả lập luận hợp lý không.
Bước 3: Sau khi xác định những thông tin này trong bài đọc, người đọc sử dụng chúng làm nền tảng để đối chiếu với các keyword của từng statement. Người đọc sẽ thực hiện thao tác này đối với từng đáp án. Một kết luận thường không hợp lý (đáp án sai) khi xuất hiện những yếu tố sau:
Không có một keyword (hay <a href="https://zim.vn/gioi-thieu-ve-tu-dong-nghia-synonyms-khai-niem-phan-loai-va-cach-phan-biet/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">từ đồng nghĩa</a> của nó), một ý, nội dung nào đó xuất hiện lại trong bài đọc. Nói cách khác, có một sự không khớp giữa đáp án và thông tin cung cấp bởi bài đọc. Tuy đáp án cho câu hỏi suy diễn là kết quả lập luận từ những ẩn ý (không được nêu ra rõ trong bài đọc), nhưng mọi kết luận từ việc suy diễn để hợp lý thì ít nhiều cũng đều phải có đủ tiền đề nền tảng. Nếu thiếu đi một tiền đề thì không thể có được kết luận đó.
Tuy có những keyword (hay từ đồng nghĩa của nó), ý, nội dung xuất hiện trong bài đọc nhưng chúng không có mối quan hệ liên quan gì với nhau; hoặc nằm ở những đoạn cách xa nhau trong bài đọc và mỗi đoạn có nội dung chủ trương khác nhau.
Xét ví dụ sau:
<img class="alignnone wp-image-22226 size-large" src="https://graph-api.zim.vn/610aade892067e001e3de56e/Untitled-1.png" alt="ly-luan-logic-trong-bai-doc-suy-dien" width="923" height="1024" srcset="https://graph-api.zim.vn/610aade892067e001e3de56e/medium_Untitled-1.png 270w, https://graph-api.zim.vn/610aade892067e001e3de56e/large_Untitled-1.png 923w, https://graph-api.zim.vn/610aade892067e001e3de56e/thumbnail_Untitled-1.png 150w, https://graph-api.zim.vn/610aade892067e001e3de56e/medium_large_Untitled-1.png 768w, https://graph-api.zim.vn/610aade892067e001e3de56e/full_Untitled-1.png 1355w" sizes="(max-width: 923px) 100vw, 923px">
(Peterson’s, Master TOEFL Reading – Practice test 3)
Trước tiên, việc đầu tiên người đọc cần làm là phân tích và hiểu rõ yêu cầu của câu hỏi.
Câu hỏi trên có thể được tạm dịch ra như sau: “Bài đọc này ám chỉ rằng danh tiếng của toà báo…”. Thông điệp này còn có thể được hiểu theo cách khác là điều gì có thể được suy ra về danh tiếng của toà New York Times, dựa trên những thông tin được cung cấp trong bài đọc.
Từ khóa trong câu hỏi này chính là “reputation” (danh tiếng). Bằng việc thực hiện kỹ năng Scanning, người đọc có thể nhanh chóng xác định rằng từ khoá nằm ở dòng thứ 39, và có một từ động nghĩa tương tự với nó là từ ‘prestige” nằm ở dòng thứ 37. Cụ thể ta có một phần ngắn ở cuối đoạn văn thứ 3 nói về chủ đề này như sau:
“In April 1912, the paper took many risks to report every aspect of the sinking of the Titanic. This greatly enhanced its prestige, and in its coverage of two world wars, the Times continued to enhance its reputation for excellence in world news.”
Xem thêm: <a href="https://zim.vn/tu-duy-phan-bien-va-ung-dung-trong-xay-dung-lap-luan/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Tư duy phản biện và ứng dụng trong xây dựng lập luận</a>
Những suy luận khả thi mà đề cung cấp là như sau:
(A) Danh tiếng của toà báo giảm khi nó giảm giá thành xuống còn 1 xu (penny)
Khi scan lại ý “lowered its price to a penny” trong bài đọc, người đọc có thể thấy một thông tin có vẻ như tương tự ngay dòng 9-10 như sau: “The Times was established in 1851 as a penny paper whose editors wanted to report the news in a restrained and objective fashion. It enjoyed early success as its editors set a pattern for the future by appealing to a cultured, intellectual readership instead of a mass audience.”
Tuy nhiên, thông tin này hoàn toàn không thể hiện sự liên quan gì với sự tăng danh tiếng của toà báo. Tức là không có sự xảy đồng thời giữa việc giảm giá xuống 1 xu và việc danh tiếng của toà báo tăng. Ngoài ra, ở trong đáp án nói tới hành động “giảm giá”, tuy nhiên trong bài đọc thì 1 xu lại là giá khởi điểm chứ không phải là giá bị hạ xuống sau này.
Đây không phải là kết luận hợp lý. Đáp án (A) sai.
(B) Danh tiếng của toà báo tăng bởi vì Adolph Ochs mua toà báo vào năm 1896
Khi scan lại ý “Adolph Ochs bought it in 1896” trong bài đọc, người đọc có thể thấy một thông tin gần như tương tự ngay dòng 19-22 như sau: “Despite price increases, the Times was losing $1,000 a week when Adolph Simon Ochs bought it in 1896”, và theo sau đó là một mẩu thông tin cũng có thể liên quan như sau: “Ochs built the Times into an internationally respected daily“.
Mẩu thông tin này không cho thấy được mối quan hệ nguyên nhân – kết quả trực tiếp giữa việc ông Ochs mua toà báo vào năm 1896 và việc danh tiếng của toà báo tăng. Tuy mẩu thông tin sau đó có đề cập tới việc ông Ochs xây dựng Times thành một tòa báo được quốc tế khâm phục, nhưng đây là một quá trình dài và trải qua nhiều bước trung gian, mãi đến năm 1912 mới có sự tăng danh tiếng của toà báo.
Đây không phải là kết luận hợp lý. Đáp án (B) sai.
(C) Danh tiếng của toà báo tăng nhờ vào việc phóng sự về vụ chìm Titanic
Khi scan lại ý “coverage of the Titanic’s sinking” trong bài đọc, người đọc có thể thấy một thông tin gần như tương tự ngay dòng 34-36 như sau: “In April 1912, the paper took many risks to report every aspect of the sinking of the Titanic. This greatly enhanced its prestige” và theo sau đó là một mẩu thông tin cũng liên quan như sau: “and in its coverage of two world wars, the Times continued to enhance its reputation for excellence in world news”.
Mẩu thông tin này cho thấy rõ mối quan hệ nguyên nhân – kết quả của việc phóng sự vụ chìm Titanic và sự tăng trưởng danh tiếng của toà báo (thể hiện qua cụm “enhance its prestige”). Ngoài ra, ở mẩu thông tin sau còn nói tới việc toà Times tiếp tục nâng cao (“continue to enhance its reputation”) danh tiếng của nó ngay sau đó. Cụm từ “tiếp tục nâng cao” ám chỉ việc nâng cao đã từng được thực hiện ngay trước đó – tức là lúc phóng sự vụ chìm Titanic.
Kết luận này hợp lý. Người đọc có thể cân nhắc kĩ đáp án (C). Để chắc chắn là đáp án (C), người đọc cần phải chứng minh được đáp án còn lại – (D) là sai.
(D) Danh tiếng của toà báo giảm khi nó không thể cạnh tranh với các toà bào khác ở New York.
Khi scan lại ý “it could not compete with other New York papers” trong bài đọc, người đọc có thể thấy một thông tin gần như tương tự ngay dòng 16-20 như sau: “However, in the late nineteenth century, it came into competition with more popular, colorful, if not lurid, newspapers in New York City.“
Mẩu thông tin này trong bài đọc cho thấy toà báo New York có cạnh tranh (came into competition) với các toà báo khác trong New York. Tuy nhiên, không có chỗ nào nói đến việc nó không thể cạnh tranh lại như trong đáp án. Ngoài ra, những thông tin này không thể hiện được mối quan hệ trực tiếp với việc giảm danh tiếng của toà báo Times.
Kết luận này không hợp lý. Đáp án (D) sai.
<img class="alignnone wp-image-22515 size-large" src="https://graph-api.zim.vn/610aadeb92067e001e3de574/P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-01.jpg" alt="lap-luan-logic" width="1024" height="1024" srcset="https://graph-api.zim.vn/610aadeb92067e001e3de574/medium_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-01.jpg 300w, https://graph-api.zim.vn/610aadeb92067e001e3de574/large_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-01.jpg 1024w, https://graph-api.zim.vn/610aadeb92067e001e3de574/thumbnail_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-01.jpg 150w, https://graph-api.zim.vn/610aadeb92067e001e3de574/medium_large_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-01.jpg 768w, https://graph-api.zim.vn/610aadeb92067e001e3de574/full_P2_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-2-01.jpg 1500w" sizes="(max-width: 1024px) 100vw, 1024px">
3 bước ứng dụng lý luận logic vào đọc hiểu suy diễn trong TOEFL
<h2 style="text-align: justify;">Kết luận</h2>
Khả năng suy luận ra một điều gì đó là một kỹ năng ngôn ngữ rất quan trọng vì nó cho phép người học hiểu nhiều thông tin hơn là những gì sẵn có. Chính vì thế, phần Reading trong bài kiểm tra TOEFL nói riêng và các bài kiểm tra năng lực tiếng Anh nói chung sẽ bao gồm các câu hỏi suy diễn. Điều gây đánh đố của những câu hỏi suy diễn này là người đọc sẽ dễ dàng đưa ra những suy luận nằm ngoài phạm vi tiền đề và dẫn tới việc hình thành những kết luận không hợp lý. Việc vận dụng <a href="https://zim.vn/ung-dung-logical-reasoning-trong-cach-tra-loi-ielts-speaking-part-3/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">quy trình lập luận logic theo phương pháp tam đoạn luận</a> và việc cân nhắc những yếu tố của lập luận logic sẽ cho phép người đọc tiếp cận những dạng câu hỏi suy diễn một cách chắc chắn, có cơ sở hơn.
Nguyễn Văn Đăng Duy
</body></html>

Áp dụng lý luận logic vào câu hỏi suy diễn trong TOEFL – Phần 2

<html><head></head><body>Khi người đọc có thể sử dụng những thông tin đưa ra bởi tác giả để trả lời một <a href="https://zim.vn/gioi-thieu-phuong-phap-dau-moi-ngu-canh-va-ung-dung-cai-thien-ky-nang-doc-hieu-phan-1/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">câu hỏi đọc hiểu (Comprehension question)</a>, điều được kiểm tra ở đây chính là sự đọc hiểu có căn cứ (Factual comprehension) của người đó, tức hoàn toàn dựa trên những câu từ xuất hiện trong bài đọc. Tuy nhiên, không phải lúc nào thông tin cần thiết cho việc trả lời câu hỏi cũng sẽ được trình bày và định rõ ở trong bài đọc. Trong những trường hợp này, người đọc được yêu cầu phải sử dụng lý luận logic của mình để tự suy ra câu trả lời. Sự đọc hiểu này đôi khi còn được gọi là sự đọc hiểu suy diễn (Inferential comprehension).

<h2 style="text-align: justify;">Inference questions</h2>
Những câu hỏi suy diễn yêu cầu người đọc lập luận và giả định một cách logic từ việc kết nối và suy luận từ những thông tin có sẵn trong trong đoạn văn để đưa ra một kết luận mới. Nói cách khác, một câu hỏi suy luận yêu cầu người đọc hiểu được thông tin đang được đưa ra một cách gián tiếp hoặc là được ẩn ý, thay vì được nêu ra trực tiếp trong đoạn văn. Các câu hỏi dạng này thường sẽ có thông điệp chứa những từ như là “imply”, “suggest”, hoặc là “infer”.
<h2 style="text-align: justify;">Logical Reasoning</h2>
<a href="https://zim.vn/ly-luan-dien-dich-trong-ielts-writing-task-2/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Lập luận logic</a> là một quy trình tư duy mà cho phép người tư duy tạo nên những cách hình dung mới dựa trên những kiến thức, thông tin sẵn có. Nó xoay quanh việc xử lý nhận thức nhằm tìm ra giải pháp cho các vấn đề bằng cách đưa ra kết luận dựa trên các quy tắc logic hoặc các thủ pháp hợp lý. Khi lập luận logic, người tư duy cần cố gắng phải vượt ra khỏi ngoài thông tin được cung cấp để đưa ra một cách hình dung, nhìn nhận vấn đề hợp lý.
<img class="alignnone wp-image-22510 size-large" src="https://graph-api.zim.vn/610aaeec92067e001e3de6ce/l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-01.jpg" alt="lap-luan-logic" width="1024" height="380" srcset="https://graph-api.zim.vn/610aaeec92067e001e3de6ce/medium_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-01.jpg 300w, https://graph-api.zim.vn/610aaeec92067e001e3de6ce/large_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-01.jpg 1024w, https://graph-api.zim.vn/610aaeec92067e001e3de6ce/thumbnail_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-01.jpg 150w, https://graph-api.zim.vn/610aaeec92067e001e3de6ce/medium_large_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-01.jpg 768w, https://graph-api.zim.vn/610aaeec92067e001e3de6ce/1536x1536_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-01.jpg 1536w, https://graph-api.zim.vn/610aaeec92067e001e3de6ce/2048x2048_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-01.jpg 2048w, https://graph-api.zim.vn/610aaeec92067e001e3de6ce/full_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-01.jpg 2400w" sizes="(max-width: 1024px) 100vw, 1024px">
<h3 style="text-align: justify;">Formal logic</h3>
Logic hình thức (formal logic) cung cấp một hệ thống mang tính công thức máy móc cho việc suy diễn. Hê thống này bao gồm một tập hợp nhiều quy tắc và ký hiệu; lập luận được thực hiện trong hệ thống này sẽ dẫn tới những kết quả hợp lý miễn là người lập luận bám sát theo theo những quy tắc. Việc lập luận này thường được gọi là lập luận hình thức (formal reasoning) và thường có đặc trưng là các quy tắc logic và quy tắc toán học, với những tiền đề cố định và không thay đổi (giống như một hằng số).
Khi một người lập luận logic một cách hình thức, họ đang tuân theo một hệ thống các quy tắc mà chỉ rõ ra việc họ phải rút ra kết luận như thế nào.
Logic hình thức (formal logic) sinh ra một loại lập luận mà được sử dụng nhiều trong ngữ cảnh học thuật gọi là <a href="https://zim.vn/ly-luan-dien-dich-trong-ielts-writing-task-2/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">lý luận diễn dịch (Deductive reasoning)</a>. Về mặt logic, lý luận diễn dịch áp dụng một quy trình suy luận được gọi là Tạm đoạn luận logic (Logical Syllogism).
Mọi tam đoạn luận logic đều phải mang 2 tính chất sau:
<ol style="text-align: justify;">
<li>Tính xác thực: Các tiền đề phải mang tính xác thực.</li>
<li>Tính hợp lý: Một kết luận có thể rút ra được từ các tiền đề để trả lời câu hỏi.</li>
</ol>
Ví dụ sau đây về tam đoạn luận logic có thể sẽ rất quen thuộc với người đọc.
Tiền đề chính: All men (A) are mortal (B)&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; A=B
Tiền đề phụ: Socrates (C) is a man (A)&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; C=A
Kết luận: Therefore, Socrates (C) is mortal (B)&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; C=B
Và đúng thật như vậy, Socrates đã chết và điều này nghĩa rằng kết luận được rút ra là chính xác.
Xem thêm: <a href="https://zim.vn/tu-duy-logic-la-gi-cac-kieu-lap-luan-theo-tu-duy-phi-logic-pho-bien/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Tư duy logic là gì – Các kiểu lập luận theo tư duy phi logic phổ biến</a>
Về mặt logic, một kết luận xác thực sẽ theo sau những tiền đề xác thực. Kết luận này, chỉ mình nó, không phải là lập luận – mà là một phần của lập luận. Nó là một kết quả logic từ những suy luận được đúc kết từ những tiền đề. Sự kết hợp của tất cả những yếu tố này, trong một toàn thể, là một lập luận.
Ngoài hệ thống lập luận tam đoạn luận như trên, có một quy tắc liên quan đến toán học hay được áp dụng ở trong lập luận logic hình thức là phương pháp sơ đồ Euler – được định nghĩa ngắn gọn là một biểu đồ minh hoạ các mối quan hệ giữa nhiều nhóm đối tượng; sơ đồ Euler thông thường được vẽ sử dụng các hình tròn (hoặc hình cầu) mà có thể trùng lặp với nhau.
Xét ví dụ sau:
Tiền đề 1: Mọi A là B
Tiền đề 2: Vài B là C
Khi sử dụng sơ đồ Euler, ta có thể hình dung mối quan hệ giữa A,B và C như sau:
Như vậy, ngoài kết luận thông thường hay được suy ra đó là “Vài A là C” (hình phải), thì còn có một kết luận khả thi nữa là A và C không có liên quan gì với nhau (hình dưới).
<img class="alignnone wp-image-22216 size-full" src="https://graph-api.zim.vn/610aaef092067e001e3de6d6/1.jpg" alt="ly-luan-logic-trong-bai-doc-suy-dien" width="844" height="475" srcset="https://graph-api.zim.vn/610aaef092067e001e3de6d6/medium_1.jpg 300w, https://graph-api.zim.vn/610aaef092067e001e3de6d6/thumbnail_1.jpg 150w, https://graph-api.zim.vn/610aaef092067e001e3de6d6/medium_large_1.jpg 768w, https://graph-api.zim.vn/610aaef092067e001e3de6d6/full_1.jpg 844w" sizes="(max-width: 844px) 100vw, 844px">
<h3 style="text-align: justify;">Informal Logic</h3>
Logic phi hình thức (informal logic) là một thuật ngữ rộng cho bất kỳ phương pháp phân tích và đánh giá lập luận nào được sử dụng trong cuộc sống hàng ngày. Logic phi hình thức thường được coi là một giải pháp thay thế cho logic hình thức hoặc toán học. Còn được gọi là logic phi chính thức hoặc <a href="https://zim.vn/tu-duy-phan-bien-va-ung-dung-trong-xay-dung-lap-luan/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">tư duy phản biện</a>.&nbsp;
Lý luận phi hình thức (Informal reasoning) là một sự lý luận liên quan đến cách dùng ngôn ngữ hằng ngày để hình thành một lập luận mà yêu cầu việc xem xét một cách phản biện các tiền đề (premises), xử lí và chuyển đổi thông tin. Ngoài ra, người giải quyết vấn đề còn phải biết tự tìm những thông tin tương tự, hoặc&nbsp; để ẩn ý giữa những thông tin sẵn có. Logic phi hình thức khác logic hình thức ở chỗ nó nhấn mạnh những yếu tố, nội dung liên quan đến cách dùng ngôn ngữ của lập luận.
Trong một lập luận phi hình thức (informal reasoning), logic hình thức chỉ đóng một vai trò phụ là cung cấp một cấu trúc lập luận (gồm những tiền đề và kết luận), còn phần trọng tâm của lập luận vẫn phụ thuộc vào ý nghĩa và nội dung; cụ thể hơn bao gồm những yếu tố như nghĩa bóng, nghĩa đen và các tầng nghĩa của cùng một từ, v.v.
Xem thêm: <a href="https://zim.vn/tien-de-phu-thuoc-va-cach-ung-dung-trong-xay-dung-lap-luan/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Tiền đề phụ thuộc và cách ứng dụng trong xây dựng lập luận</a>
Khi lập luận một cách phi hình thức, người tư duy phải rút ra những suy diễn từ những tiền đề được coi là không chắc chắn; những tiền đề này có thể mang tính mở, chung chung, hoặc chưa rõ ràng.
<img class="alignnone wp-image-22511 size-large" src="https://graph-api.zim.vn/610aaef392067e001e3de6db/l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-02.jpg" alt="lap-luan-logic" width="1024" height="332" srcset="https://graph-api.zim.vn/610aaef392067e001e3de6db/medium_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-02.jpg 300w, https://graph-api.zim.vn/610aaef392067e001e3de6db/large_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-02.jpg 1024w, https://graph-api.zim.vn/610aaef392067e001e3de6db/thumbnail_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-02.jpg 150w, https://graph-api.zim.vn/610aaef392067e001e3de6db/medium_large_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-02.jpg 768w, https://graph-api.zim.vn/610aaef392067e001e3de6db/1536x1536_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-02.jpg 1536w, https://graph-api.zim.vn/610aaef392067e001e3de6db/2048x2048_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-02.jpg 2048w, https://graph-api.zim.vn/610aaef392067e001e3de6db/full_l%E1%BA%ADp-lu%E1%BA%ADn-logic-c%C3%A2u-h%E1%BB%8Fi-suy-di%E1%BB%85n-toefl-ph%E1%BA%A7n-1-02.jpg 2400w" sizes="(max-width: 1024px) 100vw, 1024px">
Xét ví dụ sau:
“Một điều phối viên của Hiệp hội Nhân đạo ủng hộ án tù, cho rằng các hình phạt nhẹ thường được áp dụng cho những tội nhẹ không đủ sức răn đe trong các trường hợp này.”
Tiền đề: Các hình phạt nhỏ thường được áp dụng cho tội nhẹ không đủ sức răn đe trong trường hợp này.
Tiền đề ngầm: Hình phạt cho tội phạm cần có tác dụng răn đe.
Kết luận: Mức án tù là phù hợp.
Trong phần tiếp theo của “<a href="https://zim.vn/ap-dung-ly-luan-logic-vao-cau-hoi-suy-dien-trong-toefl-phan-2/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">Áp dụng lý luận logic vào câu hỏi suy diễn trong TOEFL</a>“, tác giả sẽ chỉ ra vai trò của lý luận logic trong đọc hiểu học thuật, cũng như hướng dẫn người đọc cách ứng dụng lý luận logic vào dạng bài này.
Nguyễn Văn Đăng Duy
</body></html>

TOEFL

Áp dụng lý luận logic vào câu hỏi suy diễn trong TOEFL – Phần 2

Áp dụng lý luận logic vào câu hỏi suy diễn trong TOEFL – Phần 1