Có sử dụng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ hay không?

Để đạt điểm cao trong bài thi viết IELTS Writing Task 2, thí sinh cần hết sức lưu ý về vấn đề dấu câu trong khi hành văn. Việc sử dụng dấu câu không phù hợp sẽ khiến bài viết của thí sinh bị trừ điểm. Điều này có quy định trong Public Band Descriptor ở tiêu chí ‘Grammatical Range and Accuracy’ – ‘Độ đa dạng và chính xác về mặt ngữ pháp’. Hiện nay, nhiều thí sinh vẫn chưa lưu tâm đến việc sử dụng dấu câu vì nghĩ rằng điều này không ảnh hưởng đến điểm số bài thi. Vì vậy, bài viết này nhằm mục đích đem đến cho thí sinh một cái nhìn chính xác hơn về việc sử dụng dấu câu, cụ thể là sử dụng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ - vốn rất được nhiều thí sinh sử dụng nhằm đa dạng hóa các cấu trúc câu trong bài thi.

Key takeaways

Mệnh đề quan hệ là những mệnh đề bổ nghĩa cho danh từ đứng liền trước nó

• ‘Defining clause’ là những mệnh đề xác định

• ‘Non-defining clause’ là những mệnh đề không xác định

Người học cần sử dụng dấu phẩy trong trường hợp non-defining clause

Nắm được sự khác biệt về nghĩa của câu khi có và không có dấu phẩy

Luyện tập sử dụng dấu phẩy thông qua một số bài tập có đáp án

Quy định về dấu câu trong Band descriptors

Có thể thấy lỗi dấu chấm câu được quy định trong Band Descriptors cho band 7 trở xuống ở tiêu chí ‘Grammatical Range and Accuracy’. Tùy mức độ và tần suất phạm lỗi, band điểm sẽ dao động như sau:

• Band 3.0: ‘punctuation predominate and distort meaning’: lỗi dấu câu chiếm số lượng lớn và gây khó khăn cho người đọc.

• Band 4.0: ‘punctuation is often faulty’: lỗi dấu câu thường xuyên xảy ra.

• Band 5.0: ‘punctuation may be faulty’: vẫn còn gặp lỗi về dấu câu trong bài.

• Band 6.0: ‘make some errors in punctuation but they rarely reduce communication’: thí sinh vẫn thỉnh thoảng mắc lỗi về dấu câu nhưng những lỗi này hiếm khi làm ảnh hưởng đến khả năng truyền tải thông tin.

• Band 7.0: ‘has good control of punctuation but may make a few errors’: kiểm soát tốt về dấu câu nhưng đôi khi vẫn có lỗi ở một số chỗ’

Từ band 8 trở đi, lỗi về punctuation không được đề cấp đến. Ở đây có thể hiểu là thí sinh phải không phạm bất kì lỗi nào về punctuation nữa mới có thể đạt được mức điểm 8 và 9. Do vậy, để cải thiện điểm số bài viết Writing, các thí sinh lưu ý khắc phục các vấn đề về dấu câu để giảm bớt tần suất cũng như mức độ nghiêm trọng mà lỗi dấu câu đem lại. Từ đó, cải thiện điểm overall của bài thi Writing Task 2.

Mệnh đề quan hệ là gì?

Mệnh đề quan hệ là một mệnh đề đứng sau một danh từ hoặc đại từ, có chức năng bổ nghĩa cho danh từ hoặc đại từ đó. Bản thân mệnh đề quan hệ cũng là một cấu trúc đầy đủ chủ ngữ và vị ngữ. Một mệnh đề quan hệ sẽ bắt đầu bằng những đại từ quan hệ như ‘who, whom, which, that,…’.

Xem thêm về mệnh đề quan hệ ở bài viết sau:

Mệnh đề quan hệ và đại từ quan hệ: Cách dùng, một số lưu ý và bài tập áp dụng (zim.vn)

Khi nào cần sử dụng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ?

Định nghĩa ‘Defining clause’

Defining clause là mệnh đề xác định, hiểu nôm na là ‘mệnh đề quan trọng’, trong đó mệnh đề có nhiệm vụ đưa ra thông tin quan trọng về một người hay một vật nhằm làm rõ cho đối tượng được nhắc đến trước đó. Mệnh đề xác định sẽ đi liền sau danh từ mà nó cần bổ nghĩa.

Ví dụ 1:

They’re the people who want to buy our house.

Có thể thấy, người nói muốn truyền tải thông tin ‘Họ là những người muốn mua nhà của chúng ta’. Mặc dù vế trước mệnh đề quan hệ đã hoàn chỉnh về mặt ngữ pháp ‘They’re the people’ (Subject + Verb + Object), nhưng về mặt ngữ nghĩa, mệnh đề này rất tối nghĩa: ‘Họ là những người’.

Tương tự, hãy cùng phân tích ví dụ số 2:

They should give the money to somebody who needs the treatment most.

Trong câu này, hãy thử dịch nghĩa của mệnh đề chính và lược bỏ mệnh đề quan hệ: ‘Họ nên trao số tiền đó cho người’. Câu này hoàn toàn tối nghĩa mặc dù vẫn đáp ứng được về mặt ngữ pháp. Vậy nên mệnh đề quan hệ theo sau là cần phải có, đây gọi là một mệnh đề quan hệ ‘defining clause’. Bởi khi không có nó, câu văn sẽ trở nên vô nghĩa: ‘Họ nên trao số tiền đó cho người cần được điều trị nhất’

Định nghĩa ‘Non-defining clause’

Ngược lại với Defining clause, Non-defining clause là mệnh đề không xác định. Đây được xem như một mệnh đề ‘không quan trọng’ vì không chứa thông tin quan trọng mà người nói muốn truyền tải. Non-defining clause được dùng để bổ sung một vài thông tin phụ cho đối tượng đứng trước nó mà thôi.

Ví dụ 1:

Clare who I work with is doing the London marathon this year.

Tạm dịch: ‘Clare người mà tôi làm việc cùng sẽ tham gia giải marathon năm nay’.

Có thể thấy trong ví dụ này, nếu bỏ đi cụm ‘who I work with’, câu vẫn đảm bảo về mặt ngữ pháp và ngữ nghĩa: ‘Clare is doing the London marathon this year’ – ‘ Clare sẽ tham gia giải marathon năm nay’. Đây cũng là thông tin chính người viết muốn truyền tải.

Người viết chỉ muốn bổ sung thông tin ‘tôi có làm cùng Clare’ để giải thích thêm cho đối tượng đang tiếp nhận thông tin là tại sao tôi lại nhắc đến Clare trong câu chuyện hoặc bổ sung xem Clare là ai,…

Ví dụ 2:

Alice who has worked in Brussels and London ever since leaving Edinburgh will be starting a teaching course in the autumn.

Tam dịch: ‘Alice người đã làm việc ở Brussels và London kể từ khi rời Edinburgh sẽ bắt đầu khóa học giảng dạy vào mùa thu này’.

Tương tự như ví dụ 1, nếu bỏ đi cụm ‘who has worked in Brussels and London ever since leaving Edinburgh’, câu này vẫn đáp ứng đầy đủ về mặt ngữ pháp và ngữ nghĩa: ‘Alice will be starting a teaching course in the autumn’. Người viết muốn truyền đạt thông tin chính về việc Alice sẽ bắt đầu một khóa học mới và mùa thu, chứ không phải tập trung vào việc Alice sống và làm việc ở đâu từ khi rời Edinburgh. Vì vậy, thông tin trong mệnh đề quan hệ chỉ mang tính chất bổ sung thông tin phụ cho đối tượng Alice và được gọi là ‘non-defining clause’.

Khi nào thì dùng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ

Khi mệnh đề là không xác định ‘non-defining’, không chứa các thông tin quan trọng mà người viết muốn truyền tải đến người nghe, lúc này, dấu phẩy được sử dụng để ngăn cách giữa mệnh đề quan hệ và các phần còn lại trong câu. Điều này có nghĩa là đối với mệnh đề xác định ‘defining clause’ sẽ không cần phải dùng đến dấu phẩy khi viết bài.

Các câu trong ví dụ 1 và 2 ở mục 3.2 sẽ được sửa lại như sau để không phạm lỗi về dấu câu:

Clare, who I work with, is doing the London marathon this year.

Alice, who has worked in Brussels and London ever since leaving Edinburgh, will be starting a teaching course in the autumn.

Lưu ý: Không sử dụng that trong mệnh đề quan hệ không xác định, vì vậy không dùng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ có đại từ quan hệ ‘that’.

Câu đúng: Allen, who scored three goals in the first game, was the only player to perform well.

Câu sai: Allen, that scored three goals in the first game, was the only player to perform well.

Sự khác biệt về nghĩa khi có và không có dấu phẩy trong câu mệnh đề quan hệ

Mệnh đề xác định và mệnh đề không xác định đôi khi rất giống nhau về mặt hình thức, nhưng nhờ chủ điểm ngữ pháp dấu câu, mà cho ra các lớp nghĩa khác nhau. Hãy cùng so sánh 2 câu sau đây:

Defining Clause (1): Her brother who works at the supermarket is a friend of mine.

Non-defining Clause (2): Her brother, who works at the supermarket, is a friend of mine.

Ở câu (1), ngữ cảnh của câu viết này mang hàm nghĩa như sau: cô gái có nhiều hơn một người anh/em. Người anh/em được nhắc đến trong câu là người đang làm trong siêu thị. Nếu lược bỏ mệnh đề quan hệ, người tiếp nhận thông tin sẽ không biết chính xác người viết đang nhắc đến ai trong số các người anh/em của cô gái.

Ngược lại ở câu (2), ngữ cảnh của câu viết này được hiểu là cô gái chỉ có một người anh/em trai. Và nếu mệnh đề quan hệ được lược bỏ, nghĩa của câu cũng không bị ảnh hưởng, người viết và người đọc vẫn hiểu được nội hàm của câu văn muốn nhắc đến ai.

Tương tự, hãy phân tích thêm một ví dụ nữa để thấy được tầm quan trọng của việc chấm phẩy đúng trong câu văn.

Defining Clause (1): It is hoped that we will raise $10,000 for local charities which help the homeless.

Non-defining Clause (2): It is hoped that we will raise $10,000 for local charities, which help the homeless.

Ở câu (1): ở địa phương được nhận tiền hỗ trợ có rất nhiều tổ chức thiện nguyện với các đối tượng hỗ trợ khác nhau. Trong câu văn này, người viết muốn nêu rõ sẽ chỉ quyên tiền cho tổ chức từ thiện có hoạt động giúp đỡ người vô gia cư.

Ở câu (2): Tiền từ thiện quyên góp được sẽ dành hết cho các tổ chức thiện nguyện tại địa phương. Và tất cả các tổ chức này đều được lập ra để giúp đỡ người vô gia cư.

Luyện tập sử dụng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ

1. The warm water of El Nino keeps the nutrient-rich cold water which provides anchovies with food down at the bottom of the ocean.

2. Anchovies are the primary source of fish meal which is  the main ingredient in animal feed.

3. In the 1982-1983 El Nino, West Africa suffered a terrible drought which caused crop failures and food shortages.

4. Lack of rain also created problems for Indonesia whose forests burned for months during the 1997 -1998 El Nino.

5. Indeed, El Nino is an unpredictable and uncontrollable phenomenon of nature, that we need to study in order to prepare for and perhaps lessen its devastating effects in the future.

6. Doctors use the testing kit for regular screening for lung and stomach cancers which account for 70% of cancers treated in the western world.

7. Allen, that scored three goals in the first game, was the only player to perform well.

Đáp án:

1. Cần bổ sung dấu phẩy cho mệnh đề quan hệ

The warm water of El Nino keeps the nutrient-rich cold water, which provides anchovies with food down, at the bottom of the ocean.

2. Cần bổ sung dấu phẩy cho mệnh đề quan hệ

Anchovies are the primary source of fish meal, which is the main ingredient in animal feed.

3. Cần bổ sung dấu phẩy cho mệnh đề quan hệ

In the 1982-1983 El Nino, West Africa suffered a terrible drought, which caused crop failures and food shortages.

4. Cần bổ sung dấu phẩy cho mệnh đề quan hệ

Lack of rain also created problems for Indonesia, whose forests burned for months during the 1997 -1998 El Nino.

5. Bỏ dấu phẩy ở trước that.

Indeed, El Nino is an unpredictable and uncontrollable phenomenon of nature that we need to study in order to prepare for and perhaps lessen its devastating effects in the future.

6. Cần bổ sung dấu phẩy cho mệnh đề quan hệ

Doctors use the testing kit for regular screening for lung and stomach cancers, which account for 70% of cancers treated in the western world.

7.  Sai cấu trúc ngữ pháp của ‘that’. Thay ‘that’ bằng đại từ quan hệ ‘who’

Allen, who scored three goals in the first game, was the only player to perform well.

Tổng kết

Việc sử dụng dấu phẩy trong mệnh đề quan hệ được tóm tắt như sau:

• Nếu thông tin cần bổ sung là quan trọng, bắt buộc phải có và việc lược bỏ mệnh đề quan hệ sẽ gây tối nghĩa cho câu văn —> không sử dụng dấu phẩy.

• Nếu thông tin cần bổ sung là không quan trọng, việc lược bỏ mệnh đề quan hệ này không ảnh hưởng đến nghĩa của câu —> sử dụng dấu phẩy.