Mediated Learning (Mediation skills) và ứng dụng trong việc học tiếng Anh

Trong quá trình học tiếng Anh, phương pháp Mediated Learning (Học thông qua trung gian) và kỹ năng trung gian đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng tiếp thu và sử dụng ngôn ngữ. Bằng cách tạo ra môi trường học tập tương tác và hỗ trợ, Mediated Learning giúp xây dựng sự chủ động, tư duy linh hoạt và khả năng giải quyết vấn đề cho người học. Trên cơ sở này, bài viết này sẽ khám phá sâu hơn về Mediated Learning và ứng dụng của nó trong việc học tiếng Anh, giúp thí sinh  hiểu rõ hơn về cách tận dụng phương pháp này để đạt được mục tiêu học tập ngôn ngữ của mình.

Giới thiệu về Mediated Learning

Mediated Learning (Học thông qua trung gian) là một phương pháp giáo dục phát triển bởi nhà tâm lý học Lev Vygotsky và R. Feuerstein. Nó tập trung vào vai trò của người trung gian (người hướng dẫn, giáo viên, hay người lớn) trong việc truyền đạt kiến thức và kỹ năng cho người học. 

Theo Mediated Learning, người trung gian không chỉ đơn thuần truyền đạt thông tin, mà còn tạo ra một môi trường tương tác và hỗ trợ để khuyến khích sự phát triển tư duy, khả năng giải quyết vấn đề và sự chủ động của người học. Người trung gian đóng vai trò như một cầu nối giữa kiến thức mới và kiến thức hiện có của người học, giúp họ xây dựng ý thức, tư duy phản biện và khả năng sử dụng kiến thức trong các tình huống thực tế.

Mediated Learning tập trung nhiều hơn vào quá trình hơn là kết quả. Tập trung vào các câu hỏi "how" và "why", Mediated Learning biến những người học passively (bị động) thành những người học actively (chủ động). 

Ví dụ, trong việc học tiếng Anh, người trung gian có thể sử dụng các kỹ thuật trung gian như đặt câu hỏi, đưa ra ví dụ, cung cấp phản hồi và hướng dẫn để giúp người học hiểu và áp dụng ngôn ngữ trong các tình huống thực tế. Thay vì chỉ đơn thuần dạy cho học viên các ngữ pháp và từ vựng, người trung gian sẽ tạo ra các bài tập tương tác, ví dụ như thảo luận nhóm, vai trò chơi hoặc hoạt động thực hành để khuyến khích người học sử dụng tiếng Anh một cách linh hoạt và sáng tạo.

Theo Wisdom Home Schooling, một số biểu hiện rõ hàng nhất của phương pháp Mediated Learning là:

• Đặt câu hỏi thay vì cung cấp câu trả lời cho người học. Người trung gian khuyến khích sự suy nghĩ

• Khuyến khích người học suy nghĩ về ý nghĩa của một bài học hoặc hoạt động. "Tại sao?" và "Làm thế nào?"

• Tận dụng những khoảnh khắc học hỏi, khi người học đặt câu hỏi hoặc biểu hiện bằng ngôn ngữ cơ thể cho thấy họ tò mò.

• Yêu cầu người học giải thích một điều gì đó bằng lời của riêng mình; cung cấp hoặc yêu cầu một ví dụ tương tự.

• Đặt câu hỏi về quá trình giúp người học suy nghĩ một cách logic.

• Giúp người học tổ chức, suy luận và suy nghĩ qua các quyết định của mình.

Qua việc tương tác với người trung gian, người học tiếng Anh có cơ hội phát triển kỹ năng ngôn ngữ, tăng cường khả năng giao tiếp và hiểu biết văn hóa, và trở thành người học tự chủ và sáng tạo trong việc sử dụng ngôn ngữ.

Đặc điểm và nguyên tắc của Mediated Learning

Các đặc điểm chính của Mediated Learning bao gồm:

• Tập trung vào quá trình: Mediated Learning tập trung vào cách thức suy nghĩ và quá trình học hơn là chỉ kết quả cuối cùng. Nó khuyến khích người học suy nghĩ sáng tạo, phân tích và tự giải quyết vấn đề.

• Sự tương tác giữa người trung gian và người học: Trong Mediated Learning, người trung gian đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra môi trường học tập tương tác và hỗ trợ. Họ không chỉ cung cấp câu trả lời mà còn đặt câu hỏi, khuyến khích người học suy nghĩ và giúp họ phát triển các kỹ năng tư duy.

• Khai thác những khoảnh khắc học hỏi: Mediated Learning tận dụng những lúc người học thể hiện sự tò mò hoặc đặt câu hỏi để khám phá và mở rộng kiến thức. Những khoảnh khắc này được coi là cơ hội để người trung gian tương tác và hướng dẫn người học.

• Phát triển các kỹ năng tự học: Mediated Learning không chỉ tập trung vào việc truyền đạt kiến thức mà còn khuyến khích người học phát triển các kỹ năng tự học. Điều này bao gồm khả năng tổ chức thông tin, tư duy logic, giải quyết vấn đề và xác định các chiến lược học tập hiệu quả.

Nguyên tắc hoạt động của Mediated Learning bao gồm:

• Đặt câu hỏi thay vì cung cấp câu trả lời: Trong Mediated Learning, người trung gian đặt câu hỏi để kích thích suy nghĩ và khám phá của người học. Thay vì chỉ đưa ra câu trả lời, người trung gian tạo điều kiện cho người học tự tìm hiểu và suy nghĩ sâu hơn.

• Khuyến khích suy nghĩ sâu và phân tích: Mediated Learning khuyến khích người học suy nghĩ về ý nghĩa và mục đích của bài học hoặc hoạt động. Người trung gian khuyến khích người học đặt câu hỏi "Tại sao?" và "Làm thế nào?" để khám phá các quy tắc, quy trình và cơ sở lý thuyết đằng sau những gì đang được học.

• Tạo môi trường học tập tương tác: Mediated Learning tạo ra một môi trường học tập tương tác giữa người trung gian và người học. Người trung gian không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là người hướng dẫn, tương tác và thúc đẩy sự phát triển của người học thông qua các hoạt động tương tác.

• Phát triển kỹ năng tư duy và tự học: Mediated Learning nhấn mạnh việc phát triển kỹ năng tư duy và tự học của người học. Thay vì chỉ tập trung vào việc truyền đạt thông tin, Mediated Learning giúp người học hình thành các kỹ năng tổ chức, phân tích, giải quyết vấn đề và xác định các chiến lược học tập hiệu quả.

Mediated Learning khác biệt so với học trực tiếp (direct instruction) bởi việc tập trung vào quá trình hơn là kết quả, khuyến khích suy nghĩ sáng tạo và tư duy phân tích của người học. Trong khi học trực tiếp thường tập trung vào việc truyền đạt kiến thức một cách trực tiếp từ người giảng dạy đến người học, Mediated Learning tạo ra một môi trường tương tác và khuyến khích người học tự tìm hiểu và suy nghĩ sâu hơn.

Để hình dung rõ hơn về sự khác nhau giữa 2 phương pháp học này, dưới đây là một ví dụ chi tiết về cách Mediated Learning khác biệt so với học trực tiếp:

Học trực tiếp (Direct Instruction):

Trong một lớp học về lịch sử, giáo viên giảng bài về cuộc Cách mạng Công nghiệp. Giáo viên cung cấp thông tin chi tiết về các sự kiện, ngày tháng và tác động của cuộc cách mạng. Họ cung cấp các ví dụ cụ thể và giải thích rõ ràng cho học sinh. Sau đó, giáo viên yêu cầu học sinh ghi nhớ các thông tin quan trọng và trả lời một số câu hỏi kiểm tra.

Mediated Learning:

Trong một buổi học về cuộc Cách mạng Công nghiệp, người trung gian (có thể là giáo viên hoặc người hướng dẫn) sử dụng phương pháp Mediated Learning để tạo ra một môi trường học tập tương tác và khuyến khích suy nghĩ sáng tạo của học sinh. Họ sử dụng các câu hỏi và hoạt động để khám phá ý nghĩa và tác động của cuộc cách mạng.

Người trung gian có thể đặt câu hỏi như: "Tại sao cuộc Cách mạng Công nghiệp đã xảy ra?" hoặc "Làm thế nào cuộc Cách mạng Công nghiệp đã thay đổi xã hội và kinh tế?" Thay vì cung cấp câu trả lời trực tiếp, người trung gian khuyến khích học sinh suy nghĩ, tra cứu và thảo luận với nhau.

Sau đó, người trung gian có thể yêu cầu học sinh thực hiện một hoạt động nhóm, trong đó họ phân tích và đưa ra các ví dụ về các cách mà cuộc Cách mạng Công nghiệp đã thay đổi các ngành công nghiệp, cuộc sống hàng ngày và vai trò của công nhân.

Trong quá trình này, người trung gian không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là người hướng dẫn và tương tác với học sinh. Họ khuyến khích sự tò mò, suy nghĩ sáng tạo và khám phá của học sinh, giúp họ phát triển kỹ năng tự học và tư duy phân tích.

Mediation skills trong học tiếng Anh

Mediation learning trong việc học tiếng Anh là quá trình giáo dục và phát triển kỹ năng trung gian trong việc giao tiếp và sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh. Đây là phương pháp học mà, Cambridge đã tích hợp các hoạt động trung gian vào các khóa học tiếng Anh của họ nhằm giúp học viên cải thiện khả năng trung gian của mình.

Một ví dụ về cách Mediated Learning có thể được áp dụng trong môi trường học IELTS:

Trong một lớp học IELTS, người trung gian (giáo viên hoặc người hướng dẫn) sử dụng phương pháp Mediated Learning để giúp học sinh phát triển các kỹ năng tiếng Anh cần thiết cho kỳ thi IELTS. Thay vì chỉ truyền đạt kiến thức và kỹ năng một cách trực tiếp, người trung gian tạo ra một môi trường tương tác và khuyến khích học sinh tự tìm hiểu và suy nghĩ sâu hơn.

Ví dụ, người trung gian có thể chọn một bài đọc từ phần Reading của IELTS và yêu cầu học sinh đọc và hiểu nghĩa của các từ mới trong bài đọc. Thay vì chỉ đưa ra các định nghĩa, người trung gian có thể đặt câu hỏi như: "Bạn nghĩ từ này có nghĩa gì trong ngữ cảnh này?" hoặc "Làm thế nào từ này liên quan đến ý chính của bài đọc?"

Sau đó, người trung gian có thể yêu cầu học sinh thực hiện một hoạt động nhóm, trong đó họ phân tích và áp dụng các từ mới vào các câu hoặc văn bản mẫu. Họ có thể yêu cầu học sinh viết một đoạn văn ngắn sử dụng các từ mới đó để diễn đạt ý kiến của mình về chủ đề trong bài đọc.

Trong quá trình này, người trung gian không chỉ đưa ra đáp án chính xác mà còn khuyến khích sự tư duy phân tích và sáng tạo của học sinh. Họ có thể cung cấp phản hồi và hướng dẫn cá nhân để học sinh cải thiện kỹ năng viết, phát âm hoặc ngữ pháp.

Với Mediated Learning, học sinh không chỉ học từ vựng và kỹ năng ngôn ngữ mà còn phát triển kỹ năng tự học, tư duy phân tích và ứng dụng kiến thức vào các tình huống thực tế trong kỳ thi IELTS. Hiện nay, có rất nhiều môi trường dạy IELTS sử dụng phương pháp MEdiated Learning, và ZIM Academy là một trong những trung tâm đào tạo đi đầu trong việc ứng dụng giảng dạy phương pháp này.

Kỹ năng trung gian (Mediation skills) là khả năng hiểu và chuyển đổi thông tin, ý nghĩa, và thông điệp giữa các bên trong quá trình giao tiếp. Nó bao gồm khả năng dịch, tái diễn, tóm tắt và chuyển đổi thông tin giữa các ngôn ngữ, cũng như khả năng phân tích và đánh giá nội dung.

Kỹ năng trung gian (mediation skills) trong tiếng Anh đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ việc học tiếng Anh. Dưới đây là phân tích về cách các kỹ năng này có thể hỗ trợ quá trình học tiếng Anh:

• Dịch thông tin: Kỹ năng dịch giúp hiểu và chuyển đổi thông tin từ tiếng Anh sang ngôn ngữ mục tiêu và ngược lại. Việc này có thể giúp người học tiếng Anh hiểu rõ nghĩa của từ vựng, cấu trúc câu và nội dung văn bản. Nó cũng giúp cải thiện khả năng đọc và nghe tiếng Anh, và mở rộng vốn từ vựng của người học.

Ví dụ: Khi đọc một bài báo tiếng Anh, kỹ năng dịch giúp bạn hiểu nghĩa của các từ mới và cấu trúc ngữ pháp. Ví dụ, nếu bạn gặp từ "conscientious" trong một câu, bạn có thể dịch nó thành "tận tâm" để hiểu nghĩa tổng quát. Điều này giúp xây dựng từ vựng và cải thiện khả năng đọc tiếng Anh.

• Tóm tắt và tái diễn ý nghĩa: Kỹ năng tóm tắt và tái diễn giúp người học tiếng Anh hiểu và trình bày lại ý nghĩa một cách đơn giản và dễ hiểu. Việc này giúp cải thiện khả năng nghe, hiểu và nói tiếng Anh. Người học có thể tóm tắt và tái diễn lại nội dung của các bài giảng, bài viết hoặc cuộc trò chuyện tiếng Anh để kiểm tra hiểu biết của mình và chia sẻ thông tin với người khác.

Ví dụ: Sau khi nghe một bài giảng tiếng Anh, bạn có thể tóm tắt lại nội dung chính và trình bày nó cho người khác bằng ngôn ngữ đơn giản hơn. Điều này giúp bạn cải thiện khả năng lắng nghe và hiểu tiếng Anh, cũng như khả năng diễn đạt ý tưởng một cách rõ ràng.

• Chuyển đổi ngôn ngữ: Kỹ năng chuyển đổi giúp người học tiếng Anh thích nghi với ngôn ngữ và văn phong khác nhau. Việc này có thể bao gồm việc thay đổi từ vựng, ngữ pháp và cấu trúc câu để phù hợp với đối tượng giao tiếp. Kỹ năng chuyển đổi ngôn ngữ giúp người học tiếng Anh nắm vững cách sử dụng ngôn ngữ và thích nghi với các tình huống giao tiếp khác nhau.

Ví dụ: Khi viết email cho một đối tác người nước ngoài, kỹ năng chuyển đổi ngôn ngữ giúp bạn thích nghi với văn phong và cách diễn đạt khác nhau để đảm bảo rằng thông điệp của bạn được hiểu rõ và chính xác.

• Phân tích và đánh giá: Kỹ năng phân tích và đánh giá giúp người học tiếng Anh hiểu và đánh giá thông tin từ các nguồn tiếng Anh khác nhau. Việc này giúp cải thiện khả năng đọc và nghe tiếng Anh, phân biệt thông tin quan trọng và không quan trọng, đồng thời phát triển khả năng phê phán và suy luận.

Ví dụ: Khi nghe một bài thuyết trình tiếng Anh, kỹ năng phân tích và đánh giá giúp bạn đánh giá tính logic của lập luận, sự hợp lý của thông tin và đưa ra nhận xét và suy luận

Các kỹ năng trung gian trong tiếng Anh (mediation skills) hỗ trợ việc học tiếng Anh theo các cách sau:

• Hiểu và áp dụng từ vựng và ngữ pháp: Kỹ năng dịch và chuyển đổi ngôn ngữ giúp bạn hiểu và áp dụng từ vựng và ngữ pháp tiếng Anh vào việc đọc, viết, nghe và nói. Khi bạn dịch một từ hoặc một câu sang ngôn ngữ mục tiêu, bạn phải hiểu ý nghĩa của chúng và cách chúng hoạt động trong ngữ cảnh. Điều này giúp bạn xây dựng và mở rộng vốn từ vựng và khả năng sử dụng ngôn ngữ tiếng Anh.

• Nâng cao khả năng nghe và hiểu: Kỹ năng tóm tắt và tái diễn ý nghĩa giúp bạn lắng nghe và hiểu tiếng Anh một cách tốt hơn. Khi bạn tóm tắt một đoạn hội thoại hoặc bài giảng, bạn phải tập trung vào ý chính và điểm quan trọng. Điều này giúp bạn phát triển khả năng nghe hiểu, nhận biết thông tin quan trọng và cải thiện khả năng xử lý ngôn ngữ tiếng Anh nhanh chóng.

• Phát triển khả năng diễn đạt: Kỹ năng chuyển đổi ngôn ngữ và tái diễn ý nghĩa giúp bạn phát triển khả năng diễn đạt thông tin và ý tưởng của mình một cách chính xác và sáng tỏ trong tiếng Anh. Việc này cải thiện khả năng nói và viết tiếng Anh, giúp bạn truyền đạt ý kiến, thể hiện quan điểm và tương tác trong các tình huống giao tiếp khác nhau.

Tổng hợp lại, các kỹ năng trung gian trong tiếng Anh hỗ trợ việc học tiếng Anh bằng cách nâng cao khả năng sử dụng từ vựng và ngữ pháp, cải thiện khả năng nghe, nói, đọc và viết, phát triển khả năng diễn đạt và hiểu sâu về ngôn ngữ tiếng Anh. Chúng giúp bạn trở thành một người học tiếng Anh tự tin và thành thạo hơn trong việc sử dụng ngôn ngữ này.

Cách thức để tích hợp Mediated Learning vào lớp học tiếng Anh hiệu quả.

Tích hợp Mediated Learning vào lớp học tiếng Anh có thể tăng cường sự tương tác và sự tham gia của học sinh, đồng thời giúp họ phát triển các kỹ năng ngôn ngữ một cách hiệu quả. Dưới đây là một số cách để thực hiện điều này:

Tạo môi trường học tập ủng hộ

• Hoạt động nhóm: Học sinh được chia thành nhóm nhỏ để thực hiện một nhiệm vụ như tạo ra một bài thuyết trình về một chủ đề tiếng Anh. Giáo viên có thể hướng dẫn và cung cấp hỗ trợ khi cần thiết, nhưng cần khuyến khích học sinh tự tìm hiểu thông qua tài liệu và thảo luận nhóm.

• Trò chơi vai trò: Sử dụng trò chơi vai trò để thúc đẩy giao tiếp tiếng Anh và khám phá ngôn ngữ. Ví dụ, học sinh có thể đóng vai là khách hàng và nhân viên bán hàng trong một cửa hàng ảo và thực hiện các tình huống giao tiếp khác nhau.

Sử dụng câu hỏi kích thích tư duy

• Câu hỏi khám phá: Đặt câu hỏi mở như "Why do you think people need to learn English?" hoặc "What observations do you have about how Americans communicate in their daily lives?" để khuyến khích học sinh suy nghĩ sâu hơn và chia sẻ ý kiến của mình.

• Câu hỏi phản chiếu: Sau một hoạt động, giáo viên có thể đặt câu hỏi như "Tại sao bạn chọn cách làm đó?" hoặc "Bạn đã học điều gì từ hoạt động này?" để khuyến khích học sinh tự đánh giá và suy nghĩ về quá trình học tập của mình.

Khuyến khích học sinh giao tiếp và hợp tác

• Thảo luận nhóm: Cho học sinh thảo luận về một chủ đề tiếng Anh như "The benefits of traveling" hoặc "Environmental pollution". Yêu cầu họ phát biểu ý kiến, lắng nghe và trao đổi quan điểm với nhau bằng tiếng Anh.

• Dự án nhóm: Giao cho nhóm học sinh một dự án như tạo một video giới thiệu văn hóa và du lịch một đất nước nói tiếng Anh. Trong quá trình thực hiện, họ cần phối hợp, trao đổi thông tin và sử dụng tiếng Anh để truyền đạt ý tưởng của mình.

Tạo cầu nối giữa kiến thức hiện có và kiến thức mới

• Sử dụng ví dụ và hình ảnh: Khi giới thiệu từ vựng mới, giáo viên có thể sử dụng hình ảnh hoặc ví dụ để minh họa ý nghĩa và sử dụng của từ đó trong ngữ cảnh thực tế.

• Kết nối với kinh nghiệm cá nhân: Yêu cầu học sinh kể về một trải nghiệm của họ liên quan đến chủ đề đang học, như "Please tell me about a trip you have taken" hoặc "Please share a story about your close friend".

Tham khảo thêm:

• Cách tăng sự tập trung tuyệt đối để học hiệu quả hơn

• Phương pháp Word Substitution giúp chủ động cải thiện vốn từ

• Sử dụng tài liệu xác thực (Authentic material) trong việc học Nghe

Kết luận

Mediated Learning (kỹ năng trung gian) là phương pháp đặc biệt trong việc học tiếng Anh. Bằng cách tạo ra một môi trường học tập ủng hộ, khuyến khích tư duy phản biện thông qua những câu hỏi kích thích, khuyến khích giao tiếp và hợp tác giữa các học sinh, và xây dựng liên kết giữa kiến thức cũ và mới, Mediated Learning giúp tạo ra sự tương tác tích cực và hiểu biết sâu sắc.

Tài liệu tham khảo

• Ed347202. (n.d.). ERIC - Education Resources Information Center. https://eric.ed.gov/?id=ED347202

• Breederland, L. (n.d.). Mediated learning. Traditional Home Schooling in Alberta - WISDOM Home Schooling. https://wisdomhomeschooling.com/resources/mediated-learning

• Mediation skills in the English language classroom | Cambridge English. (n.d.). Cambridge English. https://www.cambridgeenglish.org/blog/mediation-in-the-english-classroom/

• Mediation skills archives. (n.d.). PON - Program on Negotiation at Harvard Law School. https://www.pon.harvard.edu/tag/mediation-skills/