So sánh hiệu quả giữa Guided Writing và Free Writing trong IELTS Writing

Luyện thi IELTS Writing không chỉ là việc cải thiện khả năng ngôn ngữ, mà còn là quá trình rèn luyện tư duy học thuật và kỹ năng biểu đạt rõ ràng, mạch lạc. Hai phương pháp được áp dụng phổ biến là viết có hướng dẫn (guided writing) và viết tự do (free writing), mỗi phương pháp phù hợp với những nhóm người học và mục tiêu khác nhau. Việc so sánh, đánh giá và kết hợp hợp lý hai phương pháp này là chìa khóa để tối ưu hóa hiệu quả luyện thi.

Giới thiệu

Trong quá trình luyện thi IELTS Writing – một kỹ năng đòi hỏi tư duy logic, diễn đạt rõ ràng và khả năng sử dụng ngôn ngữ học thuật chính xác – việc lựa chọn phương pháp học phù hợp ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả phát triển kỹ năng viết. Trong thực tiễn giảng dạy và nghiên cứu, hai phương pháp phổ biến được áp dụng là viết có hướng dẫn (guided writing) và viết tự do (free writing). Mỗi phương pháp không chỉ khác biệt về cách tiếp cận mà còn tác động đến quá trình hình thành năng lực viết theo những cách riêng biệt.

Viết có hướng dẫn thường xuất hiện dưới dạng luyện viết theo đề mẫu, học theo bài viết band cao, hoặc làm theo từng bước do giáo viên hướng dẫn – như triển khai đoạn thân bài theo cấu trúc "idea – explanation – example". Ngược lại, viết tự do cho phép người học phát triển ý tưởng một cách linh hoạt, không bị ràng buộc bởi cấu trúc cứng nhắc, qua đó phát triển sự tự chủ và sáng tạo trong tư duy.

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng không có một phương pháp duy nhất phù hợp với tất cả người học; thay vào đó, việc cá nhân hóa phương pháp học, dựa trên năng lực và mục tiêu cụ thể của từng cá nhân, mang lại hiệu quả cao hơn trong việc hình thành kỹ năng viết học thuật.

Theo How Learning Happens (Kirschner & Hendrick, 2020)[1], một chương trình giảng dạy hiệu quả cần thiết kế các hoạt động có thể “kết hợp giữa cấu trúc sư phạm rõ ràng với không gian cho tư duy độc lập và khám phá cá nhân” – điều này hoàn toàn phù hợp khi cân nhắc giữa viết có hướng dẫn và viết tự do trong bối cảnh luyện thi IELTS.

Do đó, việc hiểu rõ bản chất, ưu nhược điểm cũng như đối tượng phù hợp của từng phương pháp không chỉ giúp người học tối ưu hóa kết quả viết IELTS mà còn góp phần thúc đẩy năng lực học tập tự định hướng – một thành tố quan trọng trong học tập ngôn ngữ hiện đại.

Xem thêm: Hướng dẫn tự luyện Writing IELTS A-Z đạt hiệu quả tốt nhất

Định nghĩa viết có hướng dẫn (guided writing)

Viết có hướng dẫn là một phương pháp giảng dạy kỹ năng viết trong đó người học được hỗ trợ từng bước thông qua các khung mẫu, chỉ dẫn cụ thể từ giáo viên hoặc tài liệu học tập. Các yếu tố hỗ trợ này thường bao gồm dàn bài mẫu, cấu trúc đoạn văn, từ vựng gợi ý, cũng như các ví dụ minh họa phù hợp với từng dạng bài. Mục tiêu của phương pháp này là giúp người học làm quen với cách triển khai ý tưởng mạch lạc, sử dụng ngôn ngữ học thuật phù hợp và tuân thủ cấu trúc bài viết chuẩn – những yêu cầu then chốt của bài thi IELTS.

Ví dụ, trong một lớp luyện thi IELTS Writing Task 2, giáo viên có thể đưa ra một đề bài thuộc dạng "advantages and disadvantages", kèm theo một bài mẫu band 8. Sau đó, học viên được yêu cầu xác định cấu trúc đoạn văn trong bài mẫu (mở đoạn, triển khai ý chính, ví dụ, kết luận), sau đó thực hành viết một đoạn tương tự với chủ đề khác nhưng cùng cấu trúc. Một hoạt động hướng dẫn điển hình khác là cung cấp cụm từ chuyển ý (“On the one hand”, “For instance”, “This leads to...”) và yêu cầu học viên xây dựng đoạn văn dựa trên các cụm từ đó.

Nghiên cứu của Badger & White (2000)[2] trong Teaching and Teacher Education nhấn mạnh rằng viết có hướng dẫn giúp người học tiếp cận ngôn ngữ học thuật bằng cách “cung cấp các mẫu thể loại, nhấn mạnh vai trò của đầu vào có cấu trúc và việc lặp lại hành vi ngôn ngữ trong các ngữ cảnh tương tự”.

Ngoài ra, theo Kirschner và Hendrick (2020)[1] trong How Learning Happens, quá trình học có định hướng và lặp lại giúp người học “giảm tải nhận thức” và tăng khả năng tiếp thu các mẫu ngôn ngữ phức tạp thông qua hướng dẫn từng bước.

Tóm lại, viết có hướng dẫn là một công cụ hiệu quả trong giai đoạn khởi đầu hoặc với những người học chưa tự tin với khả năng viết học thuật. Phương pháp này không chỉ giúp hình thành nền tảng kỹ năng mà còn tạo điều kiện để người học xây dựng sự tự tin trước khi chuyển sang những hình thức viết linh hoạt và độc lập hơn.

Xem thêm: Cách ứng dụng AI vào việc hỗ trợ luyện thi IELTS Writing

Điểm mạnh và điểm yếu của guided writing

Một trong những ưu điểm nổi bật của phương pháp viết có hướng dẫn là khả năng xây dựng nền tảng kỹ năng viết học thuật một cách có hệ thống và hiệu quả. Đối với người học mới bắt đầu, việc tiếp cận các bài mẫu đạt band điểm cao (ví dụ: band 7.5–8.5 trong IELTS Writing Task 2) không chỉ giúp họ hình dung rõ cấu trúc của một bài viết hoàn chỉnh mà còn học được cách triển khai ý tưởng một cách logic, sử dụng từ vựng học thuật và liên kết các đoạn văn mạch lạc.

Ví dụ, khi học viên được hướng dẫn viết đoạn thân bài theo mô hình “idea – explanation – example”, họ dần hình thành tư duy viết theo trật tự rõ ràng, thay vì viết theo cảm tính hoặc lối trình bày thiếu tổ chức.

Nghiên cứu của Ferris và Hedgcock (2014)[3] trong Teaching L2 Composition chỉ ra rằng “các dạng hỗ trợ có cấu trúc như bài mẫu, dàn ý và các hoạt động phân tích đoạn văn có vai trò thiết yếu trong việc giúp người học nắm được các đặc điểm thể loại và cải thiện hiệu suất viết trong các kỳ thi học thuật.”

Việc làm quen với các mô hình bài viết quen thuộc – chẳng hạn như “introduction – body – conclusion” hoặc “problem – cause – solution” – giúp người học tiết kiệm thời gian lập dàn ý và đảm bảo bài viết đáp ứng tốt các tiêu chí như “Coherence and Cohesion”.

Thêm vào đó, Kirschner và Hendrick (2020)[1] trong How Learning Happens cũng nhấn mạnh rằng việc học từng bước theo hướng dẫn cụ thể giúp người học “giảm tải nhận thức” – thay vì phải xử lý đồng thời nội dung, ngôn ngữ và hình thức, họ có thể tập trung rèn luyện từng kỹ năng riêng biệt trước khi tích hợp toàn diện.

Điều này đặc biệt hữu ích với các dạng bài khó như “discuss both views and give your own opinion”, đòi hỏi khả năng tổ chức luận điểm chặt chẽ và thể hiện rõ ràng quan điểm cá nhân. Bên cạnh đó, Bitchener & Ferris (2012)[4] cũng cho thấy rằng phản hồi mang tính định hướng – bao gồm gợi ý triển khai ý và nhận xét ngôn ngữ cụ thể – giúp người học cải thiện đáng kể độ chính xác và phát triển khả năng tự điều chỉnh trong quá trình viết.

Tuy nhiên, nhược điểm lớn của phương pháp này là nguy cơ khiến người học phụ thuộc vào khuôn mẫu và viết một cách máy móc. Việc lạm dụng những công thức như “Firstly, one clear advantage is that…” hoặc “In conclusion, it is clear that…” có thể khiến bài viết trở nên rập khuôn, thiếu phong cách cá nhân và không linh hoạt khi đối mặt với các đề bài đa dạng. Hyland (2003)[5] cảnh báo rằng “việc dạy viết theo công thức có thể làm suy yếu khả năng lập luận và cản trở sự phát triển phong cách học thuật riêng biệt.”

Một ví dụ thực tế cho thấy: giả sử khi học viên sao chép cụm từ “a convenient and cost-effective alternative” từ một bài mẫu về chủ đề “online learning vs traditional learning” – nơi cụm từ này phù hợp với ngữ cảnh giáo dục – nhưng sau đó lại sử dụng nó một cách máy móc trong bài viết về “exercise vs medication in treating chronic pain”. Trong trường hợp đó, “exercise” không phải lúc nào cũng là một lựa chọn “thuận tiện” đối với người cao tuổi hay người bị bệnh mãn tính, và việc đánh giá chi phí trong y tế cũng cần căn cứ vào các tiêu chí chuyên môn khác.

Do vậy, việc áp dụng sai ngữ cảnh như vậy không chỉ khiến ngôn ngữ trở nên gượng ép mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến tiêu chí “Lexical Resource” và “Task Response” trong bài thi IELTS.

Tóm lại, viết có hướng dẫn là một phương pháp nền tảng, giúp người học mới làm quen với yêu cầu của kỳ thi và phát triển kỹ năng viết một cách bài bản. Tuy nhiên, để tránh tình trạng phụ thuộc và thúc đẩy khả năng viết linh hoạt, phương pháp này cần được kết hợp với các hoạt động phát triển tư duy phản biện, sáng tạo và cá nhân hóa ở các giai đoạn tiếp theo của quá trình luyện viết.

Xem thêm: Cách cải thiện tốc độ làm bài IELTS Writing

Định nghĩa viết tự do (free writing)

Viết tự do (free writing) là một phương pháp phát triển kỹ năng viết trong đó người học được khuyến khích tự do lựa chọn chủ đề, cách thể hiện nội dung và cách lập luận mà không bị giới hạn bởi một khung mẫu hay cấu trúc cố định nào. Khác với viết có hướng dẫn, phương pháp này đặt trọng tâm vào sự tự chủ, sáng tạo và quá trình hình thành ý tưởng của người học. Trong hoạt động viết tự do, người học thường viết liên tục trong một khoảng thời gian nhất định, không lo lắng về lỗi ngữ pháp hay cấu trúc, nhằm khơi gợi tư duy tự nhiên và khả năng phản xạ ngôn ngữ.

Ví dụ, giáo viên có thể yêu cầu học viên viết trong 10 phút không ngừng nghỉ về một chủ đề mở như “Technology and human connection”, không yêu cầu theo bố cục nhất định. Sau đó, học viên có thể chọn một đoạn ý tưởng mình tâm đắc để phát triển thành bài viết hoàn chỉnh. Phương pháp này không chỉ giúp học viên khám phá quan điểm cá nhân mà còn khuyến khích họ hình thành phong cách viết riêng, điều rất cần thiết trong việc nâng cao chất lượng bài viết học thuật.

Theo Murray (1985)[6], người tiên phong trong lĩnh vực dạy viết sáng tạo, viết tự do là “quá trình giúp người học suy nghĩ bằng ngôn ngữ viết” và tạo điều kiện để người viết “lắng nghe suy nghĩ của chính mình”. Đồng thời, Kirschner và Hendrick (2020)[1] cũng nhấn mạnh rằng những phương pháp khuyến khích tính chủ động và khám phá như free writing có thể tăng động lực nội tại (intrinsic motivation) và giúp người học phát triển các chiến lược siêu nhận thức (metacognitive strategies)– yếu tố cốt lõi trong học tập tự định hướng.

Như vậy, viết tự do không đơn thuần là hoạt động viết linh tinh, mà là một phương pháp có chủ đích, giúp người học phát triển tư duy phản biện, làm chủ nội dung và rèn luyện khả năng biểu đạt ngôn ngữ một cách linh hoạt và cá nhân hóa.

Điểm mạnh và điểm yếu của free writing

Viết tự do mang lại nhiều lợi ích vượt ra ngoài khuôn khổ kỹ thuật viết truyền thống, đặc biệt trong việc phát triển năng lực tư duy độc lập, khả năng phản biện và kỹ năng tự điều chỉnh. Một trong những điểm mạnh rõ rệt của phương pháp này là tạo điều kiện để người học hình thành phong cách viết cá nhân, từ đó tăng tính “hữu hình” (visibility) của tư duy trong bài viết – yếu tố ngày càng được đánh giá cao trong các bài luận học thuật và trong tiêu chí “Task Response” của bài thi IELTS.

Theo Elbow (1998)[7], người tiên phong trong giáo dục viết sáng tạo, viết tự do giúp người học “viết mà không phán xét”, từ đó khơi mở dòng chảy ý tưởng và làm cho tư duy trở nên trôi chảy, linh hoạt hơn trước khi bước vào quá trình chỉnh sửa và hoàn thiện bài viết.

Ngoài ra, theo Kirschner và Hendrick (2020)[1] trong How Learning Happens, các phương pháp khuyến khích khám phá cá nhân như viết tự do còn có vai trò đặc biệt trong việc thúc đẩy động lực nội tại (intrinsic motivation) và phát triển kỹ năng siêu nhận thức (metacognition), hai yếu tố cốt lõi trong các mô hình học tập cá nhân hóa. Khi người học được trao quyền lựa chọn nội dung và cách thể hiện, họ thường chủ động hơn trong việc thiết lập mục tiêu, theo dõi tiến trình và điều chỉnh chiến lược học tập – những biểu hiện rõ nét của quá trình học tự điều chỉnh (self-regulated learning).

Trong bối cảnh luyện thi IELTS, việc để người học tự do phát triển ý tưởng theo phong cách cá nhân cũng giúp tăng tính gắn kết với nội dung bài viết, từ đó tạo ra các sản phẩm mang tính thuyết phục và giàu tính cá nhân hơn. Thêm vào đó, theo Richards & Rodgers (2001)[8], môi trường học tập khuyến khích tự do biểu đạt và cho phép người học thử nghiệm các phong cách viết khác nhau sẽ góp phần nuôi dưỡng tính sáng tạo, nâng cao khả năng ngôn ngữ và phát triển chiến lược viết một cách linh hoạt hơn.

Tuy nhiên, điểm yếu lớn nhất của free writing là thiếu tính kiểm soát về mặt cấu trúc và kỹ thuật viết. Khi người học chưa có nền tảng vững chắc về bố cục, cách trình bày luận điểm hay sử dụng các phương tiện liên kết logic, bài viết dễ trở nên rời rạc, thiếu mạch lạc và khó đáp ứng được các tiêu chí đánh giá trong kỳ thi IELTS như “Coherence and Cohesion” hay “Grammatical Range and Accuracy”.

Theo Ferris và Hedgcock (2014)[3], mặc dù viết tự do rất hiệu quả trong việc khơi gợi ý tưởng, “nó không thể thay thế cho việc giảng dạy có hệ thống về các thể loại viết học thuật, với những tiêu chuẩn rõ ràng về cấu trúc và diễn đạt.” Tương tự, Nation (2009)[9] trong Teaching ESL/EFL Writing cũng nhấn mạnh rằng viết tự do nên được sử dụng như một công cụ hỗ trợ – để khám phá và khơi nguồn tư duy – chứ không nên là phương pháp luyện viết chính trong các kỳ thi có tính chuẩn hóa cao như IELTS.

Tóm lại, viết tự do là một phương pháp giàu tiềm năng trong việc phát triển khả năng biểu đạt và tư duy học thuật cá nhân, đặc biệt khi được lồng ghép hợp lý vào quá trình luyện viết có kiểm soát. Để đạt hiệu quả cao trong các kỳ thi học thuật như IELTS, người học cần kết hợp cả hai phương pháp – sử dụng free writing như một bước khởi động tư duy, trước khi chuyển sang xây dựng bài viết theo cấu trúc chặt chẽ và tiêu chí đánh giá cụ thể. Sự linh hoạt và phối hợp nhịp nhàng giữa sáng tạo và chuẩn mực là chìa khóa để phát triển kỹ năng viết học thuật toàn diện.

Đối tượng người học phù hợp

Việc lựa chọn giữa hai phương pháp viết – viết có hướng dẫn (guided writing) và viết tự do (free writing) – cần được cân nhắc dựa trên trình độ, mục tiêu học tập và môi trường học của người học, bao gồm cả học cá nhân và học trong lớp.

Viết có hướng dẫn đặc biệt phù hợp với người học ở trình độ sơ cấp đến trung cấp (tương đương IELTS band 4.0–5.5), những người đang trong giai đoạn xây dựng nền tảng kỹ năng viết học thuật. Ở giai đoạn này, người học thường gặp khó khăn trong việc hình thành bố cục, sắp xếp luận điểm và sử dụng ngôn ngữ học thuật một cách chính xác.

Việc tiếp cận các bài mẫu chất lượng cao, kết hợp với hoạt động như viết lại đoạn văn theo từ khóa, hoàn thiện dàn ý sẵn có hoặc phân tích cấu trúc đoạn văn, giúp họ phát triển tư duy mạch lạc và nâng cao độ chính xác ngôn ngữ. Theo Ferris và Hedgcock (2014)[3], việc giảng dạy có cấu trúc như vậy không chỉ giúp người học hiểu rõ đặc điểm thể loại mà còn hỗ trợ họ làm chủ ngữ pháp và vốn từ học thuật trong ngữ cảnh cụ thể.

Đối với người học tự học, viết có hướng dẫn cung cấp một lộ trình rõ ràng và có thể kiểm soát tiến độ dựa trên việc đối chiếu bài viết cá nhân với bài mẫu. Trong môi trường lớp học, giáo viên có thể sử dụng phương pháp này để thiết kế các hoạt động phân tích bài mẫu, xây dựng dàn ý theo nhóm, và hướng dẫn sửa bài chi tiết – những hình thức giúp người học rèn kỹ năng theo từng bước.

Ngược lại, viết tự do tỏ ra hiệu quả hơn với người học ở trình độ khá trở lên (IELTS band 6.0–7.5), những người đã có nền tảng vững chắc và đang hướng đến việc nâng cao tư duy phản biện, linh hoạt trong lập luận và phong cách viết cá nhân. Trong phương pháp này, người học được khuyến khích tự do phát triển nội dung và hình thức biểu đạt, từ đó tạo điều kiện phát triển kỹ năng siêu nhận thức (metacognition) – như tự đánh giá, tự chỉnh sửa và lựa chọn chiến lược viết phù hợp. Kirschner và Hendrick (2020)[1] cũng nhấn mạnh rằng việc trao quyền lựa chọn nội dung cho người học giúp thúc đẩy động lực nội tại và tăng khả năng học tự định hướng – yếu tố đặc biệt quan trọng trong môi trường học cá nhân hóa.

Với người học tự học, viết tự do có thể được thực hiện dưới hình thức nhật ký học thuật, viết phản hồi theo chủ đề gợi mở, hoặc luyện viết trong thời gian giới hạn mà không theo khung mẫu. Trong lớp học, giáo viên có thể tổ chức các hoạt động như viết nhanh 10 phút, viết phản biện lẫn nhau, hoặc trao đổi bài viết giữa các học viên để thảo luận về sự đa dạng trong cách triển khai ý tưởng.

Tuy nhiên, hiệu quả tối ưu không đến từ việc áp dụng đơn lẻ một phương pháp, mà từ sự kết hợp có chiến lược giữa hai cách tiếp cận, tùy theo tiến trình phát triển kỹ năng và mục tiêu cụ thể của người học. Một lộ trình hiệu quả có thể bắt đầu bằng hướng dẫn có cấu trúc để tạo nền tảng, sau đó chuyển sang viết tự do để mở rộng khả năng tư duy sáng tạo và thích ứng với các dạng đề đa dạng. Cách tiếp cận tích hợp này cũng phù hợp với mô hình dạy viết theo nhiệm vụ (task-based writing) mà Willis và Willis (2007)[10] đề xuất, trong đó người học được “chống đỡ” ở giai đoạn đầu và từng bước phát triển khả năng tự chủ trong viết.

Tóm lại, việc lựa chọn và triển khai phương pháp luyện viết nên mang tính linh hoạt, cá nhân hóa và theo tiến trình. Sự kết hợp giữa viết có hướng dẫn và viết tự do, cùng với hình thức học phù hợp (tự học hoặc học theo nhóm), sẽ giúp người học phát triển kỹ năng viết học thuật một cách toàn diện và hiệu quả, đặc biệt trong bối cảnh luyện thi IELTS.

Viết có hướng dẫn và viết tự do không đối lập mà bổ trợ cho nhau trong hành trình phát triển kỹ năng viết học thuật. Việc hiểu rõ đặc điểm, ưu – nhược điểm và đối tượng phù hợp của từng phương pháp giúp người học không chỉ đạt kết quả cao trong kỳ thi IELTS mà còn hình thành được tư duy viết độc lập và linh hoạt – những phẩm chất cần thiết trong môi trường học tập và làm việc quốc tế.

Nếu người học mong muốn xây dựng nền tảng tiếng Anh vững chắc để chuẩn bị cho kỳ thi IELTS, Hệ thống giáo dục ZIM cung cấp Khóa học IELTS 2.5 - English Foundation. Khóa học này tập trung vào việc cung cấp từ vựng cơ bản theo chủ đề, củng cố ngữ pháp nền tảng và luyện tập phát âm chuẩn, giúp học viên tự tin diễn đạt ý tưởng và hiểu được nội dung nghe, đọc cơ bản. Để được tư vấn chi tiết, liên hệ hotline 1900-2833 (nhánh số 1) hoặc truy cập Khóa học IELTS English Foundation.