Ứng dụng Narrative Competence để phát triển kỹ năng kể chuyện trong IELTS Speaking

Trong phần thi IELTS Speaking, đặc biệt là Part 2, nhiều thí sinh gặp khó khăn trong việc trình bày câu chuyện một cách mạch lạc, cuốn hút và thuyết phục. Dù có ý tưởng tốt, nhưng nếu thiếu kỹ năng kể chuyện hiệu quả, bài nói dễ trở nên rời rạc, lan man hoặc thiếu điểm nhấn – điều này ảnh hưởng trực tiếp đến tiêu chí Fluency & Coherence. Một giải pháp thiết thực cho vấn đề này chính là phát triển “narrative competence” – năng lực tổ chức và truyền tải câu chuyện theo cấu trúc logic. Không chỉ giúp tăng sự tự nhiên trong cách diễn đạt, kỹ năng này còn giúp người học kiểm soát thời gian tốt hơn và ghi điểm về mặt ngôn ngữ. Bài viết này sẽ phân tích vai trò của kỹ năng kể chuyện trong IELTS Speaking và gợi ý những chiến lược cụ thể để luyện tập hiệu quả.

Narrative Competence là gì?

Narrative competence (năng lực kể chuyện) là khả năng tổ chức và truyền đạt thông tin dưới dạng một câu chuyện có cấu trúc rõ ràng. Một câu chuyện như vậy thường bao gồm các yếu tố quen thuộc như:

• Bối cảnh (ai, ở đâu, khi nào)

• Tình huống khởi đầu, dẫn dắt câu chuyện

• Cao trào (mâu thuẫn, thử thách hoặc chuyển biến chính)

• Kết luận (bài học, cảm xúc, kết quả sau cùng) [6]

Đây không chỉ là kỹ năng của nhà văn hay người kể chuyện chuyên nghiệp – mà là năng lực nền tảng để giao tiếp hiệu quả, đặc biệt trong môi trường học thuật và thi cử như IELTS.

Vì sao kỹ năng này quan trọng?

• Theo nhà tâm lý học Jerome Bruner, con người không chỉ suy nghĩ bằng lý trí thuần túy. Chúng ta hiểu thế giới thông qua “narrative mode” – tức là tư duy bằng câu chuyện. Điều này giải thích vì sao những ví dụ, trải nghiệm cá nhân, hoặc câu chuyện ngắn thường để lại ấn tượng lâu hơn một danh sách số liệu khô khan. [1].

• Trong khi đó, nhà ngôn ngữ học William Labov chỉ ra rằng một câu chuyện hiệu quả thường có trình tự thời gian rõ ràng, có điểm nhấn tạo hứng thú, và mang thông điệp xã hội hoặc cảm xúc khiến người nghe muốn lắng nghe đến cùng [2].

  Nói cách khác, narrative competence không chỉ là “biết kể chuyện”, mà là “biết cách để người khác muốn nghe và nhớ điều mình nói”.

Kể chuyện không chỉ là kể – mà là cách giúp học tốt hơn

Trong lĩnh vực học ngôn ngữ thứ hai (SLA), kể chuyện không chỉ là một kỹ thuật nói thú vị – mà còn là phương tiện học tập sâu sắc, bởi vì nó giúp:

• Tổ chức ý tưởng một cách logic và liền mạch

• Kích hoạt trí nhớ dài hạn thông qua liên tưởng cá nhân

• Sử dụng ngôn ngữ tự nhiên hơn, bao gồm cả ngữ pháp, liên từ và cụm từ giao tiếp

Một nghiên cứu của Ghafar (2024) chỉ ra rằng luyện kể chuyện giúp cải thiện đồng thời cả fluency, accuracy và coherence – ba yếu tố cốt lõi trong giao tiếp và cũng là tiêu chí chấm điểm của IELTS Speaking [3].

Vấn đề phổ biến khi thi IELTS

Rất nhiều thí sinh luyện thi chăm chỉ, có vốn từ phong phú và ngữ pháp tốt, nhưng vẫn không đạt band cao vì:

• Thiếu logic trong cách kể: không có điểm nhấn hoặc chuyển ý rõ ràng

• Chỉ liệt kê sự kiện mà không phát triển ý thành cao trào – kết thúc

• Bài nói không có cấu trúc (mở bài – thân bài – kết bài)

Lý do là họ không có narrative competence – tức là không biết cách gói gọn nội dung vào một câu chuyện hấp dẫn và hợp lý.

Vì vậy, Việc sử dụng kỹ năng kể chuyện như một framework tư duy giúp thí sinh:

• Diễn đạt trải nghiệm một cách sống động

• Gây ấn tượng với giám khảo nhờ mạch kể logic và cảm xúc

• Tăng điểm Speaking hiệu quả, đặc biệt là ở Part 2, nơi thí sinh thường phải kể về kỷ niệm, sự kiện cá nhân hoặc người có ảnh hưởng

Đọc thêm: Cách phát triển ý tưởng cho các chủ đề lạ trong IELTS Speaking

Các yếu tố cốt lõi trong một bài kể chuyện mạch lạc

Để kể một câu chuyện mạch lạc và hấp dẫn trong phần thi IELTS Speaking Part 2, người học cần hơn cả ý tưởng – họ cần một khung kể chuyện logic. Một trong những mô hình kinh điển, có thể áp dụng hiệu quả trong luyện nói, là mô hình 6 yếu tố của Labov [2].

Labov’s 6 Elements of Narrative Structure

Ứng dụng vào bài thi IELTS Speaking Part 2

Ví dụ đề: Describe a time when you helped someone.

Thay vì liệt kê sự kiện một cách khô khan, học viên có thể áp dụng mô hình kể chuyện của Labov để tạo nên một bài nói sống động và mạch lạc hơn. Cấu trúc này bao gồm các phần rõ ràng:

Tác động:
Với khung kể chuyện này, bài nói không chỉ “đủ ý” theo tiêu chí đề bài, mà còn thể hiện được cảm xúc, quan điểm cá nhân, và diễn biến hợp lý – ba yếu tố then chốt để đạt điểm cao ở Fluency & Coherence và Lexical Resource.

Lợi ích của Narrative Competence trong kỳ thi IELTS

Việc phát triển narrative competence – tức là khả năng kể chuyện mạch lạc và lôi cuốn – mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho thí sinh trong phần thi IELTS Speaking, đặc biệt là Part 2 (long turn). Dưới đây là 3 lợi ích nổi bật:

1. Cải thiện rõ rệt Fluency & Coherence (F&C)

IELTS band descriptor cho Band 7 yêu cầu: “Able to keep going and readily produce long turns without noticeable effort.” [5]

Điều đó có nghĩa là người thi phải:

• Duy trì mạch nói mà không ngập ngừng hay dừng lại quá lâu để suy nghĩ

• Triển khai ý tưởng theo trình tự hợp lý

Việc triển khai ý theo một trật tự logic không chỉ giúp thí sinh tránh lặp ý hay nói lan man, mà quan trọng hơn là tạo ra tính mạch lạc (coherence) cho toàn bộ phần trả lời. Khi câu chuyện có mở đầu, diễn biến và kết thúc rõ ràng, giám khảo sẽ dễ dàng theo dõi mạch ý và cảm nhận được sự gắn kết giữa các chi tiết. Nói cách khác, narrative competence giúp biến phần trả lời từ một chuỗi câu rời rạc thành một “bức tranh” hoàn chỉnh. Điều này vừa đáp ứng tiêu chí Coherence trong band descriptor, vừa làm cho phần nói trở nên tự nhiên và cuốn hút hơn.

Khi học viên kể một câu chuyện có cấu trúc (như mô hình Labov), học viên sẽ biết mình đang nói gì tiếp theo, không bị lặp ý hay lan man. Điều này giảm áp lực suy nghĩ giữa chừng – một trong những trở ngại lớn nhất khiến nhiều thí sinh nói “vòng đầu vòng cuối”.

Ví dụ không tốt:

“I had a trip… It was fun… I went to the beach.”

Ví dụ được cấu trúc tốt hơn:

“Last summer, I went on a trip to Da Nang with my friends. We stayed near My Khe Beach, and something really memorable happened on the second day…”

2. Nâng tầm Lexical Resource một cách tự nhiên

Câu chuyện tốt là cơ hội để:

• Tự nhiên đưa vào các idioms, phrasal verbs

• Sử dụng connectors linh hoạt mà không bị gượng gạo

Ví dụ:

• “I was taken aback when…” → diễn tả sự bất ngờ

• “Eventually, I managed to…” → nhấn mạnh nỗ lực và kết quả

• “It was a turning point in how I view helping others.” → thể hiện chiều sâu suy nghĩ

Đây chính là những gì mô tả trong band 7+ Lexical Resource: “Some ability to use less common and idiomatic items.” [5]

3. Giải quyết ba lỗi thường gặp nhất ở thí sinh

Tóm lại, Narrative competence không chỉ giúp bài nói trôi chảy hơn – mà còn là chiến lược giúp học viên “tick” tất cả các tiêu chí chấm điểm trong Speaking: từ fluency đến vocabulary, từ coherence đến emotional impact. Và quan trọng nhất: đây là kỹ năng có thể luyện được mỗi ngày, bắt đầu từ việc luyện tập với các chủ đề cụ thể.

Chiến lược luyện tập narrative competence hiệu quả

Việc cải thiện kỹ năng kể chuyện không chỉ dựa vào hiểu biết lý thuyết, mà còn đòi hỏi lộ trình luyện tập rõ ràng và có cấu trúc. Dưới đây là ba chiến lược có thể áp dụng ngay để nâng cao narrative competence trong IELTS Speaking:

1. Áp dụng công cụ kích thích ý tưởng (Idea Triggers)

• Để kể một câu chuyện mạch lạc, điều đầu tiên học viên cần là… ý tưởng rõ ràng. Một số công cụ trực quan dưới đây giúp hệ thống hóa và khơi gợi nội dung trước khi nói:

  Mind Mapping (Bản đồ tư duy)

  Công cụ này giúp người học sắp xếp các yếu tố cốt lõi của câu chuyện một cách logic:

  • Ai tham gia?

  • Xảy ra ở đâu?

  • Sự kiện chính là gì?

  • Cảm xúc/diễn biến?

  • Kết quả ra sao?

  học Viên có thể tạo một bản đồ tư duy chia làm 6 nhánh tương ứng với mô hình Labov: Abstract → Orientation → Complicating Action → Evaluation → Resolution → Coda

  Việc sử dụng mind maps trong quá trình luyện nói giúp học viên ngôn ngữ thứ hai nâng cao rõ rệt khả năng tổ chức ý tưởng và tăng tính sáng tạo trong storytelling [4].

  Template 5W1H (Who – What – When – Where – Why – How)

  Đây là công cụ kinh điển nhưng chưa bao giờ lỗi thời. Khi áp dụng cho Speaking Part 2, 5W1H giúp đảm bảo học viên không bỏ sót thông tin cốt lõi của một câu chuyện – đặc biệt hữu ích trong giai đoạn brainstorm 1 phút.

2. Luyện tập có kỷ luật với Part 2

Thiết lập thói quen luyện tập theo chu kỳ:

• 3 đề IELTS Speaking Part 2 mỗi tuần, mỗi đề luyện ít nhất 2 lần:

  • Lần 1: Nói tự nhiên và ghi âm

  • Lần 2: Nghe lại → chỉnh sửa ý tưởng → kể lại theo cấu trúc cụ thể như Labov hoặc 5W1H)

3. Câu hỏi tự phản xạ sau mỗi lần luyện

Sau mỗi lần luyện tập, hãy dành vài phút để tự đánh giá. Những câu hỏi dưới đây sẽ giúp học viên nâng cấp nội dung và cấu trúc bài nói một cách nhanh chóng:

Checklist tự phản xạ:

• Câu chuyện của mình đã có đủ ba phần: mở đầu – cao trào – kết thúc chưa?

• Mình có dùng các từ nối logic như “suddenly”, “as a result”, “what surprised me was…” không?

• Có đoạn nào lặp lại hoặc nói lan man không cần thiết không?

• Cảm xúc và góc nhìn cá nhân đã thể hiện rõ chưa?

• Nếu kể lại lần nữa, mình sẽ chỉnh gì để hấp dẫn hơn?

Narrative competence không phải là “năng khiếu bẩm sinh” – mà là một kỹ năng có thể rèn luyện có hệ thống.
Chỉ với 3 bước trên, học viên sẽ dần biến việc kể chuyện trong IELTS Speaking từ chỗ “rối loạn, sợ quên ý” sang trôi chảy, mạch lạc và ghi điểm ấn tượng.

So sánh thực tế: bài nói có và không có narrative competence

Hiểu được lý thuyết là bước đầu, nhưng nhận thấy sự khác biệt thực tế mới là cách giúp người học “ngộ” ra tầm quan trọng của kỹ năng kể chuyện – đặc biệt là trong phần thi IELTS Speaking Part 2.

Hãy cùng xem hai đoạn trả lời ngắn cùng xuất phát từ một đề bài quen thuộc:

Describe a time when you helped someone.

Thí sinh 1: Không có narrative competence (thiếu cấu trúc)

“There was one time I helped someone. I was walking home and saw someone who needed help. I think she was old. I helped her with something. It was a nice feeling. Yeah… that's it.”

Nhận xét nhanh: Câu trả lời này ngắn, rời rạc, không có mốc thời gian rõ ràng, không thể hiện cảm xúc hay kết nối cá nhân nào. Dù người nói trả lời “đúng đề”, nhưng không tạo ra trải nghiệm ngôn ngữ hấp dẫn cho giám khảo.

Thí sinh 2: Áp dụng narrative competence (có cấu trúc kể chuyện rõ ràng)

“I’d like to talk about a time I helped an elderly woman. It happened around two years ago when I was walking home from school in Hanoi. I saw her struggling to carry a heavy bag across the street. I felt really concerned because the traffic was chaotic and she looked exhausted. I immediately offered to help, and we walked together to the other side. That small moment made me realize how simple kindness can have a big impact.”

Nhận xét nhanh: Bài nói được triển khai theo mô hình kể chuyện rõ ràng: có mở bài – bối cảnh – tình huống – cảm xúc – kết quả – kết luận. Câu chuyện tự nhiên, mạch lạc và để lại cảm xúc tích cực.

So sánh 4 tiêu chí IELTS

Chỉ với việc áp dụng cấu trúc kể chuyện mạch lạc, một bài nói Part 2 có thể:

• Tăng 1.0 đến 1.5 band điểm Speaking một cách tự nhiên

• Giúp thí sinh tự tin triển khai câu chuyện dài 1–2 phút mà không lo “đuối ý”

• Tạo ấn tượng chuyên nghiệp và chân thật – điều giám khảo luôn đánh giá cao

Và điều tuyệt vời nhất?
Học viên không cần từ vựng quá cao siêu – chỉ cần kể được một câu chuyện thật, rõ, cảm xúc tốt là đã đủ để bứt phá.

Tham khảo thêm: Luyện IELTS Speaking lưu loát với 6 cách đơn giản tại nhà

Tổng kết

Năng lực kể chuyện (narrative competence) đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao khả năng giao tiếp của thí sinh trong IELTS Speaking Part 2. Thí sinh không chỉ tạo ra những câu chuyện hấp dẫn mà còn giúp giám khảo cảm nhận được từng khía cạnh trong bài nói của mình. Để thành công, thí sinh cần có một chiến lược cụ thể và kiên trì luyện tập. Một vài gợi ý dễ thực hiện bao gồm:

• Sử dụng khung kể chuyện hợp lý để tổ chức ý tưởng rõ ràng.

• Luyện tập thường xuyên với các chủ đề đa dạng để tăng tính linh hoạt trong diễn đạt.

• Đánh giá và cải thiện kỹ năng qua phản hồi từ các buổi tập.

Đối với những thí sinh đang chuẩn bị cho kỳ thi IELTS, việc làm quen với môi trường thi thực tế là yếu tố then chốt để đạt kết quả như mong đợi, Thi thử IELTS 4 kỹ năng tại ZIM mang đến trải nghiệm chính xác với đề thi giống 100% cấu trúc đề thi thật. Học viên có thể lựa chọn thi trên giấy (Paper-Based) với chi phí 200.000đ/lần hoặc thi Online với chi phí từ 220.000đ-250.000đ/lần, cùng tùy chọn đăng ký chữa Writing chi tiết. Kết quả được gửi trong vòng 24h với độ chính xác cao, sai lệch chỉ ±0.5 band so với thi thực tế. Liên hệ Hotline 1900-2833 (nhánh số 1) để được tư vấn chi tiết.

Tác giả: Trần Hoàng Chương