Các hoạt động đối thoại trong việc giảng dạy IELTS Speaking (Tiếp)

Tại sao nên ứng dụng các hoạt động đối thoại trong việc luyện nói IELTS Speaking Part 3?

Ở bài viết đầu tiên của series, tác giả đã khai thác các hoạt động đối thoại ứng dụng trong giảng dạy Part 1 và Part 2 của phần thi nói IELTS. Bài viết thứ hai này sẽ nghiên cứu và trình bày các hoạt động hội thoại có thể được ứng dụng trong IELTS Speaking Part 3, phần thi được đánh giá là thách thức nhất đối với người dự thi để đạt được band điểm như mong muốn, chẳng hạn như band điểm 7 trở lên.

Trong phần thi IELTS Speaking Part 3, thí sinh sẽ được hỏi những câu hỏi có liên quan đến chủ đề của Part 2 trước đó. Tuy nhiên, khác với 2 Part trước, người dự thi IELTS được yêu cầu thảo luận ý kiến về vấn đề một cách chuyên sâu và mở rộng hơn. Độ khó của phần thi cuối cùng này cũng chính vì thế cao hơn vì thí sinh cần có một vốn kiến thức cơ bản tốt, lập luận chặt chẽ, sắp xếp ý tưởng hợp lí để đưa ra câu trả lời thuyết phục với người nghe, trong trường hợp này là giám khảo.

Từ đó có thể thấy rằng việc trau dồi vốn kiến thức về các vấn đề xã hội là cần thiết khi chuẩn bị cho phần thi nói IELTS Speaking Part 3. Đồng ý rằng mục tiêu của kì thi IELTS nói chung và phần thi IELTS Speaking nói riêng là để kiểm tra khả năng ngôn ngữ chứ không phải kiểm tra kiến thức của thí sinh. Tuy nhiên, nếu người dự thi không có một nền tảng kiến thức cơ bản nhất định về đời sống xã hội, hoặc không thường xuyên theo dõi các bản tin thời sự, thì việc đưa ra câu trả lời đủ sức thuyết phục với giám khảo trong thời gian ngắn là vô cùng khó khăn. Bà Pauline Cullen, cố vấn chuyên môn tại Đại học Cambridge, tác giả của những đầu sách IELTS nổi tiếng khắp thế giới, đồng thời cũng chính là một trong những chuyên gia viết đề thi IELTS, đã chia sẻ rằng: “Your ideas will come from your knowledge and experience of the world, so reading widely is a good idea. Keeping up with the current affairs can help counteract any lack of first-hand experience.” (Cullen, 2020) Tạm dịch: “Ý tưởng của chúng ta đến từ kiến thức và trải nghiệm về thế giới, vì thế việc đọc đa dạng là môt ý kiến hữu ích. Cập nhật về các tin tức thời sự sẽ giúp chúng ta đương đầu với những trải nghiệm lần đầu tiên.”

Chính vì thế, các hoạt động hội thoại được tác giả khai thác ở phần sau nghiên cứu như discussion in groups, pairs (bàn luận theo nhóm đôi trở lên), debate (tranh luận), ranking ideas (xếp hạng ý kiến) trong khi luyện tập IELTS Speaking Part 3 sẽ góp phần thúc đẩy quá trình trao đổi kiến thức, kinh nghiệm giữa các thành viên trong nhóm, từ đó giúp người dự thi trả lời các câu hỏi trong phần thi  Speaking Part 3 này dễ dàng hơn.

Các hoạt động đối thoại luyện tập trong IELTS Speaking Part 3

Thẻ thảo luận (Discussion cards)

Thay vì thực hành các dạng câu hỏi dưới hình thức đơn thuần là giáo viên hỏi và học viên trả lời, hoạt động thảo luận nhóm trước khi đưa ra câu trả lời sẽ giúp học viên học hỏi các ý tưởng lẫn nhau giữa các thành viên trong nhóm, từ đó đánh giá, sắp xếp để đưa ra câu trả lời hợp lí, thuyết phục hơn cho câu hỏi ở Part 3.

Hoạt động thảo luận sau đây  được tác giả mô phỏng và điều chỉnh thích hợp từ hoạt động Discussion cards trong sách How to teach Speaking (Scott, 2005). Đối với hoạt động này, giáo viên sẽ chuẩn bị sẵn các bộ câu hỏi giống nhau trên giấy và phát cho từng nhóm học viên trong lớp (một nhóm có thể từ 3 tới 5 học viên).

Một bộ câu hỏi cho một nhóm có thể bao gồm 3 câu hỏi Part 3 về chủ đề Hotels (Cambridge, 2020) như sau:

1. Why do some people not like staying in hotels?
2. Do you think staying in a luxury hotel is a waste of money?
3. Do you think hotel work is a good career for life?

Trong mỗi nhóm, học viên sẽ lần lượt chọn một câu hỏi và thảo luận trong nhóm. Nếu học viên cảm thấy khó khăn khi đưa ra lập luận cho câu hỏi đầu tiên, họ hoàn toàn có thể chuyển sang câu hỏi thứ 2 và thứ 3 để thảo luận trước và quay lại câu hỏi số 1 sau đó. Trong quá trình thảo luận, giáo viên có thể chỉ định một thư kí trong nhóm để ghi chú câu trả lời, cũng như theo dõi các nhóm, cung cấp từ vựng, ý tưởng hay chỉnh sửa ý về mặt logic. Giáo viên nên đặt ra thời gian phù hợp cho hoạt động này và không nhất thiết phải chờ tất cả các nhóm hoàn thành tất cả 3 câu hỏi.

• Đối với các lớp trình độ thấp (học viên với target khi học IELTS là 6.0 trở xuống), trước khi phát các thẻ thảo luận, giáo viên có thể đưa ra một khung trả lời nhất định để học viên dựa theo để phát triển ý tưởng.
  Ví dụ: Nêu quan điểm → Nêu lý do → Nêu ví dụ → Đề cập mặt đối lập của vấn đề → Kết luận.
• Đối với các lớp có trình độ cao hơn, giáo viên có thể khuyến khích học viên tự đặt thêm 1 câu hỏi cũng trong chủ đề Hotel và trao đổi với các nhóm khác.

Hoạt động tranh luận (Debate)

Các câu hỏi mang tính tranh luận đòi hỏi người dự thi đề cập về cả hai mặt của một vấn đề cũng vô cùng phổ biến trong phần thi nói IELTS Speaking Part 3. Ứng dụng hoạt động tranh luận trong việc luyện tập sẽ giúp học viên mở rộng kiến thức từ việc lắng nghe, đánh giá ý kiến của các thành viên khác, từ đó tự đánh giá, chỉnh sửa và cải thiện các luận điểm của bản thân.

Dưới đây là một số câu hỏi mang tính tranh luận được tổng hợp từ sách Cambridge IELTS 15

1. Do you believe the benefits of a consumer society outweigh the disadvantages?
2. Do you agree or disagree that many young people today want to be famous?
3. Do you agree or disagree that there are no more major scientific discoveries left to make?

Lấy câu hỏi số 1 làm ví dụ, hoạt động tranh luận dưới đây được mô phỏng và chỉnh sửa từ hoạt động “Debate a blood sports” trong cuốn Intercultural Language Activities (Corbett, 2010) để phù hợp với việc dạy Speaking IELTS Part 3. Giáo viên chia lớp thành 2 nhóm lớn: nhóm A và nhóm B. Lớp có thể chia thành các nhóm nhỏ từ 3 đến 4 học sinh sau đó. Trong đó, các thành viên trong nhóm A được yêu cầu ủng hộ quan điểm “a consumer society” – một xã hội tiêu dùng, nhóm B sẽ thảo luận về tác hại của xã hội này. Trong quá trình học sinh thảo luận, giáo viên có thể hướng dẫn, cung cấp các đường link giúp cho việc truy thông tin trên mạng dễ dàng hơn.

Sau khi học viên hoàn tất việc thảo luận, quá trình tranh luận có thể được diễn ra như sau:

1. a) Mời 1 thành viên nhóm A trình bày về 1 ích lợi của xã hội tiêu dùng.
2. b) Các thành viên trong nhóm B đặt câu hỏi về những luận điểm còn chưa chặt chẽ (weak points).
3. c) Mời 1 thành viên trong nhóm B trình bày về tác hại của xã hội tiêu dùng.
4. d) Các thành viên trong nhóm A đặt câu hỏi về những luận điểm còn chưa chặt chẽ (weak points).
5. e) Người thứ 2 trong nhóm A lên trình bày ý tưởng.
6. f) Người thứ 2 trong nhóm B lên trình bày ý tưởng.
7. g) Cả lớp đặt câu hỏi cho hai người này về quan điểm của họ.
8. h) Học viên trong lớp điền vào phiếu vote để trả lời câu hỏi được đưa ra “Liệu rằng lợi ích của một xã hội tiêu thụ có lớn hơn tác hại của nó hay không?” dựa trên phần thể hiện của 4 học viên đã trình bày.

Phiếu vote được tác giả thiết kế dựa trên bảng đánh giá hoạt động thảo luận “Debate on blood sports” (Corbett, 2010) có hình thức như sau: 

Debate on a consumer society

Debate score card: 1= weak; 5 = excellent

• Ưu điểm của hoạt động: Giúp học viên rèn luyện đươc khả năng nhìn nhận vấn đề từ nhiều phía. Quá trình dạy và luyện tập các câu hỏi Part 3 cũng trở nên sinh động và sôi nổi nhờ quá trình tranh luận.
• Nhược điểm: Quá trình chuẩn bị trước khi lên lớp tốn nhiều thời gian của giáo viên. Bên cạnh đó, giáo viên cũng cần cân nhắc việc sắp xếp thời gian hợp lí khi thiết kế bài giảng vì hoạt động này chiếm khá nhiều thời gian của lớp.

Hoạt động xếp hạng (Ranking activity)

Trong phần thi IELTS Speaking Part 3, các dạng câu hỏi mang tính chất liệt kê bắt đầu bằng “What” xuất hiện rất nhiều ở hầu hết các chủ đề, ví dụ với chủ đề Skills ta có câu hỏi: What skills are needed to be a successful hotel manager? Thay vì chỉ đơn thuần liệt kê, nêu ra các yếu tố đáp ứng câu hỏi, điều mà rất nhiều học viên trình độ thấp thường lựa chọn, hoạt động xếp hạng các yếu tố này sẽ giúp học viên nêu ra được lí do tại sao họ lại chọn các yếu tố đó.

Một số câu hỏi dạng liệt kê được tác giả trích dẫn từ Cambridge IELTS 15 và IELTS Speaking Actual Test and Suggested Answers có nội dung như sau:

• What do you think are the most important scientific discoveries in the last 100 years?
• What skills are needed to be a successful hotel manager?
• What qualities should a teacher/ journalist have?
• What things are important when people are choosing a hotel?
• What kind of people can become successful?

Với câu hỏi IELTS Speaking Part 3 “What qualities should a teacher have?”, giáo viên có thể thiết kế thành một hoạt động ranking activity như dưới đây

Lấy ý tưởng từ hoạt động “Ranking” từ sách A course in English Language Teaching (Ur, 2012)

Cách 1: Làm việc theo nhóm

Giáo viên yêu cầu học viên làm việc theo nhóm, sắp xếp các yếu tố trong bảng theo thứ tự giảm dần về độ quan trọng. Giáo viên nên đưa ra thời gian hợp lí cho hoạt động trên và sau khi các nhóm đã thống nhất ý kiến, giáo viên có thể yêu cầu một thành viên trong nhóm báo cáo trước lớp về các thứ hạng mà nhóm đã quyết định. Bên cạnh đó, các thành viên trong lớp hỏi thêm các follow up questions (câu hỏi kéo theo) nếu như họ muốn dựa trên thứ hạng mà nhóm trình bày.

Cách 2: Làm việc cá nhân

Học viên có thể tiến hành xếp hạng cá nhân, từ luận điểm họ đồng ý nhất tới ý tưởng họ cho là không đúng nhất. Giáo viên nên yêu cầu học viên ghi số kế bên lựa chọn được đưa ra trong danh sách. Sau khi học viên đã xếp hạng các đáp án, học viên được yêu cầu so sánh bảng xếp hạng của mình với thành viên khác trong lớp và giải thích vì sao họ lại lựa chọn như vậy (ví dụ: vì sao yếu tố honesty (sự chân thành) thì quan trọng hơn yếu tố (sense of humour) trong những phẩm chất cần có của người giáo viên. Học viên cũng có thể thay đổi thứ hạng sau khi trao đổi với các thành viên khác trong lớp.

Lời kết

Khép lại series các hoạt động đối thoại khi dạy IELTS Speaking, tác giả đã nghiên cứu, điều chỉnh, sáng tạo các hoạt động đối thoại phù hợp với việc giảng dạy kĩ năng này trong cả 3 part như đoạn đối thoại mẫu, bảng khảo sát, thảo luận hay tranh luận. Tuy nhiên, các hoạt động đối thoại được nêu ra nói trên vẫn có các điểm hạn chế nhất định về độ linh hoạt và chính vì thế không thể ứng dụng cho mọi loại câu hỏi trong IELTS Speaking, vì các dạng câu hỏi trong IELTS Speaking là vô cùng phong phú và được cập nhật liên tục. Người viết mong rằng các hoạt động nêu trên sẽ góp phần giúp cho quá trình dạy và học IELTS Speaking của người dạy cũng như người học trở nên thú vị và hiệu quả hơn. Vì bản chất của các hoạt động đối thoại trong việc dạy Speaking là giúp người học giao tiếp tự nhiên và hiệu quả hơn, nên việc thực hành rèn luyện câu hỏi thông qua các hoạt động đối thoại này không những giúp học viên đạt được số điểm mong muốn khi luyện thi IELTS, mà còn giúp họ tiến tới mục đích vô cùng quan trọng của việc học ngoại ngữ đó là giao tiếp thành công trong cuộc sống.

References

Cambridge. (2020). Cambridge IELTS 15. Cambridge University Press.

Corbett, J. (2010). Intercultural Language Activities. Cambridge University Press.

Cullen, P. (2020). The Key to IELTS Writing task 2. Cullen Education LTD.

Thornbury, S. (2005). How to teach Speaking. Pearson Education.

Ur, P. (2012). A course in English Language Teaching. Cambridge University Press.

Yu, S. (2013). IELTS Speaking Actual Tests and Suggested answers. NXB Tổng Hợp TPHCM.

Tuyết Trâm – Giảng viên tại ZIM