Xây dựng thói quen vượt qua các rào cản khi luyện writing như thế nào?

“Nếu như bạn cảm thấy viết là một việc rất khó, thì bởi vì nó thực sự khó” là một câu nói nổi tiếng của William Zinser – nhà văn người Mỹ và là tác giả của rất nhiều cuốn sách hướng dẫn viết như On Writing Well: The Classic Guide to Writing Nonfiction. Viết là một kĩ năng, nó không phải là một tài năng. Không ai sinh ra đã có khả năng viết tốt chính vì thế mọi người đều cần luyện tập kĩ năng này. Mặc dù viết là một trong những kĩ năng rất khó, tuy nhiên ít trường học có thể đáp ứng được việc dạy học sinh, sinh viên cách viết luận, đặc biệt là viết luận bằng tiếng Anh. Việc này khiến cho các bạn học sinh, sinh viên gặp nhiều trở ngại trong IELTS Writing Task 2 hoặc trong công việc sau này. Người học viết thường gặp một số trở ngại khi tập viết luận tiếng anh.

Key takeaways

• Ba rào cản tâm lý học viên thường gặp khi luyện writing: (1) Cảm thấy thiếu thời gian, (2) Cảm thấy thiếu thông tin và (3) Chờ đợi cảm hứng viết.

• Ba cách giúp độc giả vượt qua rào cản khi luyện viết: (1) Luyện viết trong khung thời gian cố định, (2) Chọn địa điểm hiệu quả tăng cường sự tập trung, (3) Xây dựng mục tiêu cho bản thân.

• Độc giả có thể sử dụng ứng dụng Notion và phương pháp học Pomodoro trong việc xây dựng lịch trình và nâng cao tính tập trung khi luyện viết.

• Hai cuốn sách: Style: Ten lessons in Clarity and Grace và Clear and Simple as the Truth Writing Classic Prose sẽ hữu ích trong việc giúp độc giả có thể nâng cao kĩ năng Writing và luyện tập văn phong mạch lạc.

Một số rào cản tâm lý khi luyện viết

Cảm thấy thiếu thời gian

“Mình không thể có thời gian cho việc học viết tiếng Anh” hoặc “Mình sẽ tập viết nhiều hơn khi mà mình có nhiều thời gian”.

Đây thường là trở ngại lớn nhất đối người mới bắt đầu tập viết. Việc nghĩ rằng bản thân mình không có thời gian viết lách cũng giống như việc tin rằng con người chỉ dùng 10% não bộ của mình, đều là những quan niệm sai lệch. Quan niệm này tạo một rào cản chắc chắn vì nó tạo cảm giác rất thoải mái. Học viên sẽ có cảm thật yên tâm khi tin rằng hoàn cảnh đang chống lại việc luyện tập và họ sẽ viết nhiều hơn nếu lịch trình có nhiều thời gian rảnh hơn.

Cảm thấy thiếu thông tin

“Mình cần đọc thêm tin mới, báo hoặc sách” 

Giống như tất cả các rào cản khác, việc nghĩ rằng bản thân cần phải làm thêm “prepwork” nghe có vẻ hợp lý, nhưng rồi người học thường sẽ tiếp tục nghĩ rằng: “Mình không thể viết luận mà không cần biết thêm từ vựng, cấu trúc mới hay mình sẽ không có ý tưởng để viết nếu mình không đọc thêm tin tức.”  Việc nắm chắc cấu trúc câu và mở rộng vốn từ là việc cần thiết tuy nhiên ranh giới giữa tìm kiếm thông tin và trì hoãn viết rất mong manh. Mọi người hầu hết sẽ không thể “tìm thời gian” để đọc tất cả các bài báo hay những tin tức để có thể viết một bài luận “hoàn hảo”.

Chờ đợi cảm hứng

“Mình sẽ viết khi nào mình có ý tưởng” 

Học viên sẽ thấy rào cản này tồn tại ở rất nhiều người, kể cả những nhà văn. Họ thường nói: “Tác phẩm tốt nhất của tôi đến khi tôi có cảm hứng. “Tôi cần phải cảm thấy thích viết lách”.  Rào cản này rất khó để vượt qua bởi vì nó là một phần của sự thật. 

Cảm hứng giống như đánh xổ số vậy, bạn sẽ không biết khi nào thì mình trúng. Những khoảnh khắc được truyền cảm hứng rất quý giá, nhưng chúng ta không cần phải chờ nguồn cảm hứng để luyện tập.

Vậy làm thế nào để có thể hình thành thói quen viết tiếng Anh?

Đâu sẽ là thời gian và địa điểm cho việc viết lách? Việc nào học viên nên giải quyết đầu tiên? Làm thế nào chúng ta có thể xây dựng lịch trình hợp lý, để có thể cân bằng giữa việc tăng vốn từ vựng, cấu trúc câu và tập viết. Phần tiếp theo của bài viết sẽ đưa ra một số tips hỗ trợ bạn trong việc hình thành thói quen để chinh phục kĩ năng này.

Các tips hỗ trợ việc xây dựng thói quen viết tiếng Anh

Chọn thời gian thích hợp

Chọn đúng ngày và giờ là phần lớn của trận chiến.

Thay vì tìm thời gian để viết, hãy dành thời gian để viết. Những người viết nhiều hãy lập một lịch trình viết lách và bám sát nó. Hãy dành một chút thời gian để suy nghĩ về một lịch trình viết lách phù hợp với bản thân. Suy ngẫm về tuần làm việc điển hình: Thời gian thường rảnh mỗi tuần. 

Não bộ của con người bùng cháy sáng hơn vào một số thời điểm trong ngày. Nếu chọn thời điểm viết khi não hoạt động mạnh, học viên sẽ viết dễ dàng và sáng tạo hơn. Trong khi đó, nếu chọn những thời điểm khi não buồn ngủ hoặc kiệt sức, nó sẽ chạy vòng quanh như khi máy tính bạn bị lag. Người đọc có thể biết thời điểm tốt nhất của bản thân là khi nào, nhưng hãy tham vấn bộ não nếu không chắc chắn.

Viết mỗi ngày trong tuần là một thói quen tốt tuy nhiên sẽ tốt hơn nếu học viên tuân theo một lịch trình cố định, nhất quán cho việc luyện viết. 

Chọn địa điểm thích hợp

Không có thời điểm nào là tốt nhất cho tất cả mọi người và đương nhiên sẽ không có địa điểm nào là tốt nhất cho tất cả. Nếu bạn đọc cảm thấy một địa điểm phù hợp, thì có lẽ chính là nơi dành cho việc luyện tập. Tuy nhiên học viên cũng nên thành thật với bản thân về nơi đó: Liệu rằng đó có thực sự là một nơi hiệu quả để viết hay chỉ đơn thuần nơi vui vẻ, thoải mái và tiện lợi?

Khi tìm thấy một nơi thực sự phù hợp, nơi mà học viên có thể viết hiệu quả, hãy kiên trì luyện viết ở đó. Thói quen đến từ việc lặp lại các hành vi giống nhau với cùng một thứ ở cùng một nơi vào cùng một thời điểm. Bộ não của con người bắt đầu viết nhanh hơn khi nó phát hiện ra rằng đang ở vị trí viết tại thời điểm viết.

Đặt mục tiêu và theo dõi tiến độ

Lập một danh sách lớn về mọi thứ học viên muốn viết như mục tiêu trong lần thi tiếp theo một hoặc hai năm (VD: IELTS writing 7.0, viết luận án, …). Khi đã có tất cả các mục tiêu viết, người đọc cần chọn một mục tiêu và luyện tập. Mục tiêu cấp ngày phải cụ thể, là loại mục tiêu mà học viên có thể đánh giá nếu đạt được chúng. Mục tiêu rõ ràng thường là hoàn thành một phần dự án (VD: một đoạn văn, phần hoặc chương hoặc hoàn thành một số từ nhất định).

Một số công cụ hỗ trợ việc sắp xếp thời gian

Ứng dụng Notion

Notion là một công cụ linh hoạt, hội tụ đầy đủ các tính năng mà độc giả cần, có thể mang lại nhiều giải pháp cho việc sắp xếp công việc. Đây là một ứng dụng ghi chú được thiết kế để giúp người độc quản lý các dự án và làm được nhiều việc hơn thế. Ứng dụng này kết hợp tính hiệu quả của rất nhiều ứng dụng năng suất khác, đặc biệt là với tổ chức và quản lý tác vụ.

Notion là một app rất dễ sử dụng. Độc giả có thể sử dụng ứng dụng dành cho máy tính để bàn hoặc sử dụng trên thiết bị di động của mình thông qua ứng dụng dành cho thiết bị di động. Nó cực kỳ đơn giản và cho phép bạn kết xuất bao nhiêu khối lượng thông tin nhưng vẫn tự động lưu chúng và giúp bạn truy xuất chúng dễ dàng hơn.

Ứng dụng có một loạt các mẫu template có thể phù hợp với bất kỳ tác vụ nào bạn muốn thực hiện. Nó là một ứng dụng trực quan cung cấp một lộ trình rõ ràng cho các dự án. Nó làm cho sự hợp tác giữa nhiều nhóm trở nên rất dễ dàng và hiệu quả và có một số công cụ giúp danh sách nhiệm vụ dự án của bạn dễ dàng hơn.

Ngoài ra, tính năng của Notion rất phù hợp cho việc luyện viết của học viên

1. Lập kế hoạch 

Là một công cụ lập kế hoạch dự án, Notion rất tuyệt vời để giúp học viên đạt được mục tiêu nhanh hơn. Nó cho phép người đọc xây dựng kế hoạch chi tiết theo ngày, có thể đính kèm các tài liệu theo dạng PDF hay từ các trang web, tăng tính thuận tiện cho học viên mỗi khi cần sắp xếp và tra lại tài liệu cũ.  

2. Ghi chú (Note-taking)

Đối với việc ghi chú, Notion được thiết kế để giúp người đọc bớt căng thẳng. Với cơ sở dữ liệu ghi chú, độc giả có thể tùy chỉnh nội dung của mình và truy xuất nội dung đó một cách dễ dàng. Notion còn là một ứng dụng ghi chú đảm bảo tài liệu dẫn đến sự cộng tác tốt hơn giữa các nhóm vì họ có thể dễ dàng truy cập thông tin từ cơ sở kiến ​​thức cần thiết để tiếp tục tiến hành các dự án.

3. Bố cục

Notion giúp người đọc thiết lập một bố cục tuyệt vời và sẽ không bao giờ có thể bị lạc trong khi làm việc. Người đọc có thể hoàn thành công việc theo ý muốn của bản thân và có thể dễ dàng kéo nội dung từ  nơi này sang nơi khác để sắp xếp lại cho phù hợp.

Phương pháp Pomodoro

Phương pháp Pomodoro được phát triển vào cuối những năm 1980 bởi sinh viên đại học Francesco Cirillo để đảm bảo sự tập trung trong quá trình học tập và làm việc. Pomodoro (theo tiếng Ý: quả cà chua) đã và đang được áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới vì tính hiệu quả mà nó mang lại. Đây là phương pháp giúp tăng sự tập trung vô cùng hữu ích cho công việc nói chung và luyện viết nói riêng. Phương pháp này đã được trung tâm giới thiệu tới độc giả qua bài viết: Pomodoro là gì - Cách áp dụng để học tiếng Anh hiệu quả (zim.vn)

Một số sách nâng cao kĩ năng viết

Style: Ten Lessons in Clarity and Grace by Joseph M. Williams, Joseph Bizup

Giáo sư Williams đã viết một cuốn sách xuất sắc về văn phong. Mọi người quan tâm đến việc nâng cao kĩ năng viết đều có thể thu được lợi nhuận từ nó, đặc biệt là những người dạy người khác cách viết. Cuốn sách đưa tới một cách tiếp cận hợp lý, cân bằng và các quy tắc hữu dụng. Tuy nhiên, lời khuyên đưa ra không làm giới hạn người đọc: tác giả khuyến khích sử dụng ngôn ngữ theo trí tưởng tượng. Đây là một cuốn sách là thực tế và lôi cuốn người đọc.

Mục tiêu của cuốn sách này giải thích cách người viết có thể cải thiện phong cách và cấu trúc của báo cáo của họ, phân tích, bài báo, bản ghi nhớ, đề xuất, chuyên khảo, sách. Người đọc có thể tìm thấy ở đây nhiều điều quen thuộc. Điều tưởng như mới là chính là ngôn từ mà tác giả đưa tới để làm rõ hơn những điều bạn đã biết. 

Cuốn sách được tác giả chia thành các bài học để đạt được sự mạch lạc trong câu từ (Chương 1 và 2), loại bỏ sự dài dòng (Chương 3), kiểm soát câu dài (Chương 5 và 6), cách viết cho khán giả có  ít chuẩn bị (Chương 7) và việc hướng đến cách viết thanh lịch (Chương 8). Hai bài học cuối cùng (Chương 9 và 10) đưa ra các tranh luận trong cách sử dụng và chấm câu.

Mỗi bài học đều được minh họa bằng một loạt các ví dụ nhằm cho thấy quá trình ôn tập diễn ra như thế nào. Ngoài ra, tác giả còn cung cấp cho người đọc rất nhiều bài tập với hướng dẫn rõ ràng cùng với phần giải đáp khả thi được cung cấp trong phần phụ lục.

Clear and Simple as the Truth Writing Classic Prose, by Thomas, Francis-Noël Turner, Mark 

Trong hơn một thập kỷ, Clear and Simple as the Truth đã đưa tới độc giả cách nhìn mới về văn phong: không phải là một phụ kiện trang nhã của văn xuôi hiệu quả mà là cốt lõi của việc hành văn. Francis-Noël Thomas và Mark Turner coi việc viết lách như một hoạt động trí tuệ, không phải là một ứng dụng thụ động của các kỹ năng hay ngôn từ. Theo phong cách cổ điển, động cơ viết là sự thật, mục đích của việc này là để trình bày, người đọc và người viết là những người bình đẳng về trí tuệ. Phong cách trình bày chung này ở khắp mọi nơi, từ các bản ghi nhớ kinh doanh đến thư cá nhân và từ các bài báo trên tạp chí đến các bài luận của sinh viên. Mọi người đều nói về phong cách, nhưng không ai giải thích nó. Trong cuốn sách này, các tác giả đã làm được việc này; và khi làm như vậy, họ kích thích người đọc coi phong cách, không phải như một phụ kiện trang nhã của văn xuôi hiệu quả, mà là chính cốt lõi của nó.

Cuốn sách được chia thành bốn phần. Đầu tiên, " Principles of Classic Style (Nguyên tắc của Phong cách Cổ điển)", xác định phong cách và đối lập nó với một số phong cách khác. “The Museum (Bảo tàng)” là một chuyến tham quan có hướng dẫn viên thông qua các ví dụ về văn bản, vừa tinh tế vừa có thể thực hiện được. “The Studio”, mới cho ấn bản này, trình bày một loạt các bài tập có cấu trúc. Cuối cùng, “Further Readings in Classic Prose (Các bài đọc thêm trong văn xuôi cổ điển)” cung cấp danh sách các ví dụ bổ sung được rút ra từ nhiều thời điểm, địa điểm và chủ đề. Một trang web đồng hành, classicprose.com, cung cấp các ví dụ bổ sung, các cuộc triển lãm và bình luận, đồng thời giới thiệu tuyển tập các phần được viết bởi sinh viên trong các khóa học sử dụng Clear and Simple as the Truth làm sách giáo khoa.

Tổng kết 

Bài viết chỉ ra ba lý do phổ biến mà mọi người thường tự đưa ra để trì hoãn việc luyện viết, từ việc tìm kiếm thời gian cho đến ý tưởng. Con người đều dễ dàng trốn vào vỏ bọc an toàn của bản thân, và sẽ thật khó để viết khi đang ẩn mình trong đó. Vì vậy, học viên cần xây dựng thời gian biểu hợp lý để bản thân có thể thoát ra khỏi vỏ bọc an toàn và chinh phục kĩ năng khó nhằn này: Hãy sắp xếp thời gian để viết giống như việc dành thời gian cho ăn uống, tập thể dục hay như lịch học giống như các môn khác.

Lịch trình viết nghe có vẻ đơn giản nhưng không phải lúc nào cũng dễ dàng trong thực tế. Nếu người đọc tìm đúng thời điểm và địa điểm, đặt mục tiêu cụ thể và theo dõi sự tiến bộ của mình, việc luyện viết của bản sẽ trở nên dễ dàng hơn. Học viên có thể sử dụng ứng dụng Notion để hỗ trợ việc sắp xếp công việc cũng như áp dụng phương pháp Pomodoro để có thể tăng tính tập trung của bản thân trong lúc luyện tập. Ngoài ra, hai cuốn sách được giới thiệu trong bài cũng sẽ mang đến một cách nhìn mới hơn và giúp ích cho độc giả trong việc cải thiện kĩ năng Writing.

Phạm Anh Thư