Vai trò của từ vựng học thuật trong việc nâng cao band điểm Listening

Trong kỳ thi IELTS, phần Listening được xem là một trong những thử thách lớn nhất đối với nhiều thí sinh. Dù có khả năng nghe tốt với từ vựng thông dụng, nhưng khi gặp phải các thuật ngữ học thuật, không ít người học cảm thấy bối rối và không thể đáp ứng tốt yêu cầu của bài kiểm tra. Vì vậy, việc hiểu rõ vai trò của từ vựng học thuật trong nâng cao band điểm Listening là rất quan trọng. Qua bài viết này, những từ vựng học thuật cần thiết sẽ được xác định và phân tích, cùng với những phương pháp hiệu quả để cải thiện khả năng nghe, từ đó giúp các thí sinh nâng cao điểm số của mình trong kỳ thi IELTS.

Từ vựng học thuật là gì?

Từ vựng học thuật bao gồm những từ ngữ thường gặp trong văn bản nghiên cứu, bài giảng và thảo luận học thuật . Những từ vựng này được tổng hợp trong một danh sách với tên gọi “academic word list” (AWL). Khác với các từ vựng tiếng Anh thông dụng, chúng mang tính trừu tượng, phạm vi rộng và xuất hiện trong nhiều lĩnh vực hàn lâm.

Mối quan hệ giữa từ vựng học thuật và kỹ năng nghe

Theo mô tả của IDP IELTS Vietnam , bài thi IELTS Listening được thiết kế với bốn section, độ khó tăng dần từ các chủ đề giao tiếp thường ngày đến học thuật chuyên sâu. Part 1 và 2 thường không yêu cầu nhiều vốn từ hàn lâm, nhưng Part 3 và 4 lại chứa nhiều khái niệm học thuật.

Vốn từ học thuật cho phép người học nhận diện các tín hiệu ngôn ngữ quan trọng. Ví dụ, khi nghe thấy từ “analyse” hoặc “significant”, thí sinh có thể dự đoán phần tiếp theo chứa thông tin về đáp án. Ngược lại, thiếu vốn từ này dẫn đến bỏ sót hoặc hiểu sai thông tin. Do đó, việc mở rộng vốn từ học thuật sẽ giúp thí sinh cải thiện được khả năng nghe - hiểu và tăng độ chính xác khi làm bài.

Danh sách từ vựng học thuật

Năm 2000, chuyên gia Coxhead đã nghiên cứu và tổng hợp 570 từ vựng được sử dụng phổ biến nhất dựa trên các văn bản học thuật tiếng Anh từ nhiều lĩnh vực khác nhau [1]. Danh sách AWL này được chia làm 10 tiểu mục, mỗi tiểu mục bao gồm 60 từ vựng khác nhau, riêng mục cuối cùng bao gồm 30 từ vựng.

Những tiểu mục đầu tiên bao gồm những từ có tần suất sử dụng cao nhất trong các văn bản học thuật. Ngược lại, những tiểu mục ở cuối chứa những từ ít phổ biến hơn. Sự phân cấp này mang lại lợi ích rõ rệt cho người học vì họ có thể ưu tiên nắm vững những từ thông dụng nhất trước, sau đó dần dần mở rộng đến các nhóm ít gặp hơn.

Điểm nổi bật của AWL là nó không tập trung vào các từ chuyên ngành hẹp, mà hướng tới những từ mang tính chất liên ngành - tức là có thể gặp trong nhiều lĩnh vực học thuật khác nhau [2]. Chính vì vậy, AWL được coi như một nền tảng từ vựng chung, giúp người học dễ dàng tiếp cận và hiểu được các văn bản và bài giảng học thuật.

Đọc thêm: Danh sách từ vựng học thuật cho IELTS | AWL Sub-list 1 (Phần 1)

Các từ trong AWL thường xuyên xuất hiện trong các tài liệu mang tính hàn lâm về nhiều lĩnh vực như nghiên cứu khoa học, giáo dục, kinh tế, luật,… . Trong các tình huống giao tiếp thường ngày, người học sẽ ít gặp những từ vựng này hơn.

Với section 3 và 4 trong bài thi IELTS Listening, người nghe thường phải đối mặt với những bài nghe học thuật và phức tạp hơn so với Section 1 và 2.

• Section 3 thường là bài đối thoại giữa 2-3 người trong bối cảnh học thuật hoặc giáo dục, chẳng hạn như cách làm bài thuyết trình, hướng dẫn khoa học, hay

  trao đổi về nghiên cứu. Người nghe cần nhận diện thông tin chi tiết, lập luận, so sánh, nguyên nhân - kết quả, cũng như sự đồng ý hay bất đồng quan điểm giữa các nhân vật.

• Section 4 có chủ đề từ vựng khó nhất. Người thi phải hoàn thành 10 câu hỏi và chủ đề thường có tính học thuật, các bài diễn giảng, môn học chuyên sâu,... . Mặc dù tốc độ nói ở mức vừa phải, rõ ràng nhưng các từ vựng thường mang màu sắc khó và lạ. 

Có thể thấy rằng, việc nắm được AWL là một lợi thế khi làm bài nghe, đặc biệt là section 3 và 4. Người nghe có thể nhanh chóng nhận diện từ khóa, từ đó xác định chính xác thông tin cần thiết cho đáp án. Ngay cả khi không hiểu toàn bộ câu, người nghe vẫn có thể đoán nghĩa dựa vào việc nhận diện các từ hàn lâm, qua đó suy luận nội dung chính xác hơn.

Chiến lược học và ứng dụng từ vựng học thuật

Để có thể ghi nhớ và vận dụng hiệu quả cho IELTS Listening, người học không chỉ cần thuộc lòng danh sách các từ vựng mà còn phải phát triển những chiến lược học tập chủ động. Dưới đây là một số chiến lược mà người nghe có thể áp dụng.

Trong lĩnh vực nghiên cứu về học từ vựng, Schmitt đã đưa ra một khung lý thuyết có ảnh hưởng rộng rãi, trong đó các chiến lược học từ vựng được phân thành hai loại lớn: chiến lược khám phá (discovery strategies) và chiến lược củng cố (consolidation strategies) [3-4].

Chiến lược khám phá cho phép người học tiếp nhận và giải mã nghĩa của những từ mới mà họ gặp lần đầu, trong khi chiến lược củng cố giúp người học ghi nhớ, lưu trữ và sử dụng thành thạo những từ vựng đã học. Trên cơ sở này, ông đề xuất 57 chiến lược học từ vựng, được chia thành năm nhóm chiến lược chính.

Như vậy, thay vì học thuộc lòng một cách khô khan, người học nên tiếp cận việc học từ vựng bằng nhiều phương pháp tích hợp, vừa ghi nhớ, vừa nhận diện qua nghe, vừa sử dụng trong giao tiếp và viết học thuật. Điều này không chỉ giúp nâng cao điểm số IELTS Listening mà còn phát triển năng lực học tập lâu dài trong môi trường học thuật quốc tế.

Tham khảo thêm: Tổng hợp chiến lược mở rộng từ vựng cá nhân hoá kèm hướng dẫn chi tiết

Tổng kết

Tóm lại, vốn từ học thuật giữ vai trò trung tâm trong việc cải thiện kỹ năng nghe và nâng cao kết quả IELTS Listening. Việc nắm vững và vận dụng hiệu quả các từ trong AWL không chỉ giúp người học nhận diện từ khóa, dự đoán nội dung và xử lý thông tin chính xác, mà còn giảm thiểu sai sót do nhầm lẫn về nghĩa.

Việc kết hợp giữa mở rộng vốn từ vựng học thuật và áp dụng các chiến lược học từ vựng theo khung lý thuyết của Schmitt giúp người học vừa tiếp thu từ mới, vừa củng cố và vận dụng trong các tình huống khác nhau. Điều này không chỉ mang lại lợi ích tức thời trong việc cải thiện band điểm IELTS Listening mà còn trang bị cho người học nền tảng bền vững để tham gia vào môi trường học thuật quốc tế.

Phần thi Listening thường tạo ra nhiều thách thức cho thí sinh IELTS bởi đòi hỏi khả năng xử lý thông tin nhanh chóng và chính xác. IELTS Listening Essential Guide cung cấp các phương pháp thiết yếu giúp nâng cao điểm số, bao gồm phương pháp nhận diện ngữ âm, nghe chép chính tả, note-taking hiệu quả, cùng kỹ thuật nghe từ trên xuống và nghe từ dưới lên. Mỗi phương pháp được thiết kế nhằm giúp người học nắm bắt từ thông tin tổng quát đến chi tiết trong bài thi. Tài liệu được cung cấp miễn phí cho học viên đã đăng nhập. Liên hệ Hotline 1900-2833 (nhánh số 1) để được tư vấn chi tiết.