Sách luyện nghe cơ bản - Basic Tactics for Listening: Những lưu ý khi dùng

Người học tiếng Anh nói chung và thí sinh IELTS đang ở trình độ sơ cấp nói riêng đều gặp khá nhiều khó khăn với kỹ năng nghe hiểu. Một trong những cách học hiệu quả mà nhiều người chọn lựa đó là học qua các sách hướng dẫn. Tuy nhiên, việc tài liệu luyện thi IELTS không phù hợp với trình độ không giúp người học có được sự cải thiện Listening IELTSn mà ngược lại còn gây mất động lực. Do vậy, trong bài viết dưới đây, tác giả sẽ giới thiệu đến người đọc về cuốn sách Basic Tactics for Listening hay giúp hỗ trợ luyện tập kỹ năng nghe tiếng Anh cơ bản cho người mới bắt đầu.

Giới thiệu sách Tactics For Listening

Sách “Tactics For Listening" của tác giả Jack C. Richards được xuất bản bởi NXB Đại học Oxford. Bộ “Tactics For Listening" được xem như một bộ giáo trình Anh Mỹ với tổng cộng 3 cuốn sách dành cho 3 trình độ khác nhau, lần lượt với tên gọi Basic, Expanding và Developing. Bài viết này sẽ giới thiệu đến người học cuốn thứ nhất trong bộ, đó là “Basic".

“Basic Tactics For Listening” hiện đã được tái bản lần thứ 3, và người học có thể chọn mua phiên bản mới nhất (third edition) bởi tác giả đã có nhiều điều chỉnh, cập nhật nhằm giúp nội dung sách trở nên thú vị cũng như bám sát người học hơn, và đặc biệt tập trung thêm vào kỹ năng làm bài test. 

Tài liệu luyện thi IELTS này được viết với mục đích giúp người học rèn luyện và phát triển kỹ năng nghe thông qua các bài tập được thiết kế đa dạng theo nhiều chủ đề, từ đó hiểu được ngôn ngữ đàm thoại cơ bản. Sách có thể được sử dụng như tài liệu tự học ở nhà hoặc dùng làm giáo trình cho các khoá học và phù hợp với đối tượng người học đang ở trình độ sơ cấp (từ khoảng 3.0+ IELTS) có mục đích theo đuổi tiếng Anh giao tiếp hay chuẩn bị nền tảng cho các bài thi khác nhau như IELTS, TOEIC,.... 

Khái quát nội dung tổng quan của Tactics for Listening 

Sách “Basic Tactics For Listening" có tổng cộng 24 bài học, mỗi bài học bao quát một chủ đề từ vựng có liên quan đến đời sống hàng ngày như Family and friends (gia đình và bạn bè), health (sức khỏe), clothes (quần áo) hay travel (du lịch),... các chủ đề này được lựa chọn một cách phù hợp dựa trên tần suất xuất hiện trong hội thoại hằng ngày và cả sự yêu thích của người học. Bên cạnh đó, sách cũng cung cấp đa dạng các hoạt động và bài tập bổ ích giúp người học luyện nghe, đồng thời tiếp xúc nhiều hơn với tiếng Anh.

Cụ thể, ở mỗi bài học (unit), có 5 phần nội dung được thiết kế lần lượt là:

• “Get ready": phần bài học đầu tiên nhằm giới thiệu chủ đề và cung cấp từ vựng cần thiết cho bài các bài tập nghe trong unit.

• “Listening 1, 2, 3”: ba phần tiếp theo lần lượt là các bài tập nghe có liên quan đến đoạn hội thoại và độc thoại, giúp người học rèn luyện nhiều kỹ năng như nghe tên, ngày, con số (listening for names, dates, numbers), nghe hiểu tổng quan (listening for gists), nghe thông tin chi tiết (listening for details) hay nghe và đưa ra dự đoán (listening and making predictions)

• “Conversation corner": phần cuối giúp người học cải thiện từ việc “tiếp nhận” sang “sản xuất” ngôn ngữ, hay nói cách khác là rèn luyện để có thể sử dụng ngôn ngữ trong các ngữ cảnh khác nhau. Trong phần này, sách có cung cấp các kiến thức về phát âm (như nối âm, ngữ điệu, âm nhấn,…kèm bài tập nghe chép chính tả và hướng dẫn tạo cuộc hội thoại. Đây cũng là một nội dung mới so với phiên bản 2 (second edition) của sách.

Kết thúc 24 unit, tác giả thiết kế 6 bài kiểm tra nhỏ (từ trang 98 đến 108). Mỗi bài gồm có 3 phần, với dạng thức câu hỏi trắc nghiệm (15 câu) và bao quát nội dung ôn tập của 4 bài học. Ngoài ra, sách cũng đi kèm với đáp án, lời thoại file nghe và một phần phụ lục từ vựng cho từng bài học. 

Người học có thể đặt mua sách tại các trang thương mại điện tử. Sách khi mua về sẽ có đính kèm đĩa CD và hướng dẫn tải các tệp nghe từ nguồn online, thuận tiện cho quá trình sao chép và lưu trữ trên nhiều thiết bị để nghe.

Các ưu/ nhược điểm của các nội dung trong Tactics for Listening

Tiếp theo đây, bài viết sẽ đưa ra một số ưu và nhược điểm của sách “Basic Tactics For Listening” nhằm giúp người học có cân nhắc phù hợp khi sử dụng sách với từng nhu cầu và mục tiêu khác nhau của mình.

Ưu điểm của sách

Sách có nhiều ưu điểm cả về thiết kế, bố cục và nội dung, cụ thể:

• Sách có thiết kế khá đơn giản, và mặc dù được biên soạn hoàn toàn bằng tiếng Anh, từ ngữ sử dụng không quá nhiều và đa số là các từ dễ hiểu. Nhờ vậy, người học ở trình độ thấp và người mới bắt đầu có thể sử dụng sách một cách dễ dàng. Ngoài ra, nội dung sách cũng được minh hoạ bằng nhiều hình ảnh sinh động, đem lại cảm giác thích thú cho người học.

• Sách bao quát khá nhiều chủ đề quen thuộc và đều có tính ứng dụng cao, không chỉ đối với việc giao tiếp và sử dụng tiếng Anh hàng ngày, mà còn trong các bài thi ngôn ngữ. 

• Các bài học và bài tập được thiết kế, sắp xếp theo trình tự từ dễ đến khó dần, từ các bước làm quen chủ đề, chuẩn bị từ vựng cho đến bài nghe và luyện tập để ứng dụng ngôn ngữ. Như vậy, người học có thể từ từ từng bước tiếp thu kiến thức và tiến bộ dần mà không bị nản. 

• Sách không chỉ cung cấp bài tập bổ trợ nhằm rèn luyện kỹ năng nghe hiểu - là một kỹ năng tiếp nhận- mà còn giúp người học phát triển việc sản xuất và ứng dụng ngôn ngữ trong các ngữ cảnh giao tiếp qua phần kiến thức phát âm và hướng dẫn tạo cuộc hội thoại.

• Các bài kiểm tra nhỏ ở cuối sách với dạng thức gần tương tự như của một số bài thi Tiếng Anh phổ biến như IELTS, TOEIC, TOEFL và do vậy không chỉ giúp người học ôn tập kiến thức tổng quan qua mỗi unit, mà còn có thể giúp thí sinh làm quen, phát triển một số kỹ năng làm bài thi.

Nhược điểm của sách

Bên cạnh các ưu điểm nêu trên, sách vẫn còn tồn tại một số khuyết điểm mà người học cũng nên cân nhắc

• Phần “Getting ready" ở đầu mỗi unit có cung cấp từ vựng chủ đề giúp người học bổ sung vốn từ và để chuẩn bị trước cho bài tập nghe. Tuy nhiên, sách không giải thích định nghĩa trực tiếp và cũng không có audio đính kèm. Do vậy, người học sẽ phải chủ động tra cứu định nghĩa hay phát âm của từ trong từ điển trước khi làm bài nghe. Người học hiện ở trình độ thấp nên có thể sẽ thấy việc này khó khăn, đặc biệt với các từ có nét nghĩa rộng.

• Các bài tập nghe đa dạng, từ dễ đến khó nhưng nhìn chung chỉ gồm yêu cầu đề bài cho từng dạng mà không có thêm hướng dẫn về phương pháp, chiến lược hay lời khuyên khi làm bài. Do vậy, người học chưa từng có kinh nghiệm làm bài nghe sẽ gặp nhiều khó khăn với kỹ năng này.

• Phần luyện tập về phát âm và hình thành hội thoại chỉ bao gồm kiến thức lý thuyết kèm hướng dẫn. Khi ứng dụng nói, người học không được nhận góp ý và điều chỉnh cho câu trả lời của mình. Do vậy có thể vẫn mắc lỗi sai khi phát âm và dùng từ, không dẫn đến hiệu quả cao trong việc sản xuất ngôn ngữ.

Hướng dẫn sử dụng Tactics for Listening

Đối tượng phù hợp sử dụng sách

Như đã đề cập ở trên, sách được viết cho cả nhóm đối tượng là người học tiếng Anh nói chung và thí sinh đang chuẩn bị cho các bài thi ngôn ngữ nói riêng, phù hợp với người mới bắt đầu hoặc đang ở trình độ sơ cấp (A1, tương đương 3.0+ IELTS). Người học có trình độ khá hơn và cảm thấy nội dung sách dễ so với khả năng bản thân nên tham khảo 2 cuốn còn lại là Developing và Expanding cũng nằm trong cùng bộ sách. 

Đây là tài liệu luyện thi IELTS Anh Mỹ và do vậy người học sẽ chỉ tiếp nhận thống nhất một hệ thống phát âm, từ vựng cũng như giọng đọc của tiếng Anh-Mỹ. Do vậy, người học cũng nên cân nhắc với nhu cầu và mục tiêu bản thân. Chẳng hạn, người học với dự định du học Anh trong tương lai hoặc có mong muốn học theo giọng Anh-Anh thì nên chọn các loại sách và giáo trình Anh-Anh

Trình tự đọc và sử dụng sách

Một câu hỏi có thể được đặt ra bởi người dùng là “có cần phải học tuần tự lần lượt các unit trong sách hay không?”

Đối với các bài học từ 1 đến 24, trên thực tế, mỗi unit là một chủ đề riêng biệt, do vậy người đọc có thể chọn lựa và bắt đầu học từ các chủ đề cần thiết theo nhu cầu, hoặc sở thích của mình. Tuy nhiên, người học vẫn nên kiên trì học hết các bài trong sách theo thứ tự từ đầu, bởi kiến thức và bài tập qua mỗi bài học sẽ có độ khó tăng dần lên, giúp người học tiến bộ dần mà không bị nản bởi kiến thức khó ngay từ đầu.

Cách học qua từng phần

•  “Getting ready" 

Ở phần này, tác giả không đưa ra nhiều kiến thức lý thuyết, mà chỉ là từ vựng và làm quen chủ đề. Và như đã đề cập ở phần nhược điểm, sách không cung cấp cho người đọc định nghĩa trực tiếp của từ hay phát âm. Do vậy, người học nên tra cứu bằng từ điển. Việc hiểu trước nghĩa của từ và cách đọc từ là một điều cần thiết trước khi làm bài nghe. Đồng thời, người học cũng nên ghi chú khi cần để học tập hiệu quả hơn.

Người học có thể tận dụng thêm danh sách các từ vựng (vocabulary index) của mỗi bài học được liệt kê ở trang 110. Phân chia từ thành nhóm nhỏ để học hiệu quả hơn và cần ôn tập từ vựng thường xuyên.

• “Listening 1, 2, 3”

Người học hoàn thành từng bài tập theo yêu cầu đề bài sau khi đã hiểu rõ nghĩa từ vựng được cho trong phần trước. Đọc kỹ hướng dẫn trong đề và lưu ý đối với các bài nghe, chọn file nghe phù hợp trong CD (tên file nghe luôn đặt ở trước phần đề bài). Sau khi hoàn thành, kiểm tra đáp án và đối chiếu lại với lời thoại. Sau khi sửa lỗi có thể nghe lại nhiều lần với lời thoại để làm quen với giọng đọc và nhận diện âm tốt hơn.

• “Conversation corner"

Đối với bài tập nói, thí sinh dựa vào hướng dẫn được cho, lên ý tưởng từ các từ vựng và cụm từ học được sau đó tìm một bạn học để thử trả lời câu hỏi, tạo cuộc hội thoại và luyện tập. Nếu có thể, thí sinh nên ghi âm để nhờ thầy cô hoặc một người có trình độ cao hơn giúp mình nhận ra các lỗi về phát âm hay dùng từ mà bản thân không phát hiện được. 

• Bài kiểm tra tổng hợp

Ngoài ra, sau mỗi 4 unit, người học hoàn thành một bài kiểm tra nhỏ để ôn tập và đồng thời đánh giá sự tiến bộ của bản thân. Người học không nên bỏ qua phần test này.

Tổng kết

Bài viết trên hy vọng giúp người đọc có được các nhìn tổng quan nhất về cuốn sách ““Basic Tactics For Listening”. Tuỳ theo mục tiêu và nhu cầu của bản thân, người học có thể cân nhắc việc chọn lựa sách này như một tài liệu luyện thi IELTS tự học, nhằm hỗ trợ hiệu quả kỹ năng nghe hiểu hay chuẩn bị cho các bài thi ngôn ngữ. 

Trần Thị Ngọc Huyền

Đọc thêm: Cải thiện kỹ năng nghe với sách 15 Days’ Practice for IELTS Listening