Các vấn đề thường gặp trong việc nghe hiểu với người học trình độ cơ bản và giải pháp

Giới thiệu

Kỹ năng Listening là kỹ năng quan trọng trong thực hành ngôn ngữ, người học tiếng Anh cần thành thạo bên cạnh các kỹ năng khác như đọc, viết và nói. Kỹ năng Listening không chỉ cần thiết cho người học ngôn ngữ để vượt qua các bài kiểm tra năng lực tiếng mà còn giúp mọi người giao, tiếp tương tác hiệu quả trong môi trường thực tế.

Vậy kỹ năng nghe là gì? Kỹ năng nghe là việc người học ngôn ngữ chú tâm vào người nói và cố gắng để hiểu được những gì họ truyền đạt. Một người nghe thành thạo là một người có thể nghe hiểu tốt thông điệp người nói muốn truyền tải. Tuy nhiên, trong quá trình học, người học ngôn ngữ gặp phải rất nhiều vấn đề liên quan tới kỹ năng này và gần như không đạt được hiệu quả như mong muốn. Bài viết dưới đây sẽ trình bày một số vấn đề thường gặp cũng như các giải pháp cho những vấn đề đó.

Các vấn đề trong việc nghe hiểu

Khi luyện nghe, người học thường gặp khó khăn bởi 4 yếu tố: thông điệp, người nói, người nghe và môi trường xung quanh (Yagang, 1994). Từ những yếu tố này sẽ sinh ra các vấn đề khác nhau. Bài viết dưới đây sẽ trình bày vấn đề từ 3 yếu tố đầu tiên.

Vấn đề từ phía người nghe

Nhiều người có thói quen tập trung nghe từng từ đơn lẻ của người nói, từ đó họ không phân biệt được đâu là những từ khóa quan trọng hay những từ khóa chứa nội dung chính. 

Vấn đề từ tài liệu nghe

Các tài liệu nghe thường đa dạng và thuộc nhiều chủ đề khác nhau. Người học ngôn ngữ sẽ có xu hướng gặp khó khăn trong việc nghe hiểu khi họ nghe những chủ đề không quen thuộc với họ.

Ngoài ra, độ dài của tài liệu nghe cũng là một khó khăn mà người học thường xuyên phải đối mặt. Thực tế, khi người nghe phải nghe trong một khoảng thời gian dài, họ có xu hướng bị áp lực ngày càng lớn hơn và dẫn tới kết quả không như mong muốn.

Vấn đề từ người nói

Một số trường hợp nối âm trong tiếng Anh

Một trong những vấn đề lớn người học có thể cảm thấy khó khăn đó là cách đọc nối âm điển hình của ngôn ngữ tiếng Anh. Nối âm (liaison) là khi người nói có xu hướng nối âm cuối cùng của từ phía trước với âm đầu tiên của từ tiếp theo. Khi người nghe đã quen với việc nghe từng âm đơn lẻ, việc nghe nối âm sẽ khiến họ bối rối, không nhận ra được từ vựng đó dù đó là từ vựng họ đã biết từ trước.

Giải pháp

Phát âm rất quan trọng. Yếu tố này nên được coi trọng tương đương với các kỹ năng cơ bản khác của tiếng Anh. Những yếu tố thuộc cách phát âm người học ngôn ngữ cần nắm được bao gồm cách phát âm chuẩn các âm cơ bản trong tiếng Anh, trọng âm của từ và những đặc điểm riêng biệt của ngôn ngữ tiếng Anh khác. Bằng cách nắm chắc được những yếu tố này, người học ngôn ngữ có thể dễ dàng phân biệt được những từ có cách phát âm gần giống nhau (ví dụ: three và tree) cũng như các từ đa nghĩa nhưng có cách phát âm khác nhau (present (n) món quà và present (n) hiện tại).

Bảng phiên âm 44 âm IPA

(Trong đó: Vowels: Nguyên âm; Monophthongs: Nguyên âm đơn; Diphthongs: Nguyên âm đôi; Consonants: Phụ âm.)

Có rất nhiều dấu hiệu có thể giúp người nghe phát hiện ra được những nội dung chính của bài nghe (Berman, 2000). Một trong số đó chính là từ nối (discourse markers). Đây là một đặc điểm ngôn ngữ mà người bản xứ dùng rất thường xuyên trong quá trình trình bày quan điểm cá nhân. Những từ nối khác nhau với những sắc thái nghĩa khác nhau sẽ giúp người nghe theo kịp được cấu trúc của bài nghe, và từ đó nắm được ý chính của bài.

Để giải quyết vấn đề nghe hiểu với nhiều chủ đề mới lạ, người học cần tiếp xúc với những chủ đề này thường xuyên hơn. Đồng thời, người học cần không ngừng tích lũy vốn từ vựng từ những chủ đề này, để biến những cái lạ thành cái quen.

Để có thể nắm bắt được nội dung của những đoạn hội thoại hoặc phát biểu dài, người học cần áp dụng song song kỹ năng ghi chép khi cần thiết, đặc biệt với những nội dung chứa nhiều chi tiết phức tạp, khó nhớ. Tuy nhiên, để kỹ năng ghi chép trong quá trình nghe phát huy tác dụng, người học cần tìm hiểu kỹ những kỹ thuật liên quan để kỹ năng này có thể phát huy tối đa tác dụng.

Xem thêm: Phương pháp note-taking cho kĩ năng Listening

Kết luận

Kỹ năng nghe không chỉ quan trọng trong các kỳ thi ngôn ngữ mà còn giúp ích rất nhiều trong việc giao tiếp ở đời sống thực. Tuy nhiên, trong quá trình bắt đầu tiếp thu ngôn ngữ, người học thường gặp rất nhiều khó khăn đến từ chính bản thân họ, người nói cũng như tài liệu họ lựa chọn để luyện nghe. Để cải thiện được kỹ năng nghe, những người mới bắt đầu không nên tập trung quá nhiều thời gian vào việc luyện tập. Thay vào đó, họ nên dành thời gian nghe từ nhiều nguồn tài liệu khác nhau, để không chỉ cải thiện khả năng nghe mà còn để làm giàu thêm vốn kiến thức của bản thân và làm quen với nhiều chất giọng khác nhau. Đồng thời, người học có thể áp dụng những chiến thuật bên trên để có hướng đi luyện tập đúng đắn hơn.

References

Berman, M. (2000). Listening strategy guide. Dyed international Inc.

Yagang, F. (1994) Listening: Problems and solutions. In T. Kral (ed.) Teacher Development: Making the Right Moves. Washington, DC: English Language Programs Divisions, USIA

Tác giả: Lê Mai Hương – Giảng viên tại ZIM