Tăng tập trung khi đọc tiếng Anh: 6 phương pháp giúp giảm xao nhãng

Đọc hiểu là kỹ năng thiết yếu trong việc học tiếng Anh, góp phần nâng cao khả năng ngôn ngữ và tiếp thu kiến thức. Tuy nhiên, người đọc có thể gặp khó khăn trong việc duy trì sự tập trung khi đọc bởi nhiều yếu tố như sự phân tâm từ môi trường, nội dung khó hiểu, hoặc thiếu động lực. Bài viết này thảo luận các chiến lược hiệu quả giúp người học tăng tập trung khi đọc tiếng Anh, đồng thời đưa ra những mẹo thực tiễn để giảm thiểu sự phân tâm và nâng cao khả năng đọc bền bỉ, hỗ trợ việc học tiếng Anh một cách hiệu quả hơn.

Các nguyên nhân người học bị mất tập trung khi đọc tiếng Anh

Thiếu kiến thức về từ vựng

Theo Nation [1], kiến thức về từ vựng là một khía cạnh cơ bản của khả năng ngôn ngữ. Ông nhấn mạnh rằng việc thiếu từ vựng là một rào cản lớn đối với việc hiểu ngôn ngữ nói và viết.

Người có ít kiến thức về từ vựng sẽ gặp khó khăn trong việc hiểu ngay cả những văn bản đơn giản, khiến việc đọc trở thành một trải nghiệm ít gây hứng thú và dễ gây thất vọng.

Nation cũng cho rằng việc thiếu vốn từ vựng khiến người học khó có thể nắm bắt ý nghĩa của nội dung văn bản.

Cấu trúc ngữ pháp khó hiểu với người học

Các cấu trúc ngữ pháp phức tạp là một nguyên nhân khác khiến người đọc mất tập trung khi đọc hiểu tiếng Anh do chúng đòi hỏi nhiều từ khả năng ghi nhớ tạm thời (working memory).

Nghiên cứu của Just và Carpenter [2] chỉ ra rằng trí nhớ tạm thời đóng vai trò quan trọng trong việc lưu trữ và xử lý thông tin ngôn ngữ.

Những câu có cấu trúc phức tạp, như câu ghép, câu bị động hoặc mệnh đề quan hệ (ví dụ: “The reporter that the senator attacked admitted the error”), yêu cầu người đọc phải duy trì và xử lý đồng thời nhiều thành phần ngôn ngữ. Điều này dễ gây quá tải cho trí nhớ tạm thời, từ đó làm giảm khả năng tập trung và hiểu nội dung.

Không hứng thú với chủ đề của bài đọc

Thiếu hứng thú cũng dễ khiến người đọc không tập trung vào văn bản, như được chỉ ra trong nghiên cứu của Wigfield và Eccles [3].

Theo đó, giá trị nội tại (intrinsic value) - tức là sự hứng thú hoặc niềm vui mà người học cảm nhận từ hoạt động – đóng vai trò quyết định đến mức độ tập trung và cam kết của họ.

Khi một đoạn văn không mang lại sự thú vị, người đọc thường thiếu động lực để bắt đầu hoặc tiếp tục, dẫn đến mất kiên nhẫn và dễ bị phân tâm.

Đồng thời, giá trị nội tại thấp cũng khiến người đọc ít đầu tư nỗ lực vào nhiệm vụ đọc hiểu, từ đó tăng nguy cơ họ bị cuốn vào những hoạt động khác hoặc để tâm trí lang thang.

Bị phân tâm do yếu tố môi trường

Yếu tố từ môi trường, đặc biệt là âm thanh và độ ồn, có tác động lớn đến khả năng tập trung khi đọc hiểu. Nghiên cứu của Shield và Dockrell's [4] chỉ ra rằng âm thanh trong lớp học, như tiếng vang (reverberation) hoặc tiếng ồn từ môi trường xung quanh, làm giảm khả năng nhận thức của người đọc và gây mất tập trung.

Tiếng ồn khiến người đọc phải cố gắng hơn để hiểu nội dung, năng lượng bị tiêu hao, dẫn đến giảm khả năng tập trung vào nội dung chính.

Đồng thời, sự quá tải trong trí nhớ tạm thời khi phải xử lý âm thanh cũng gây khó khăn trong việc duy trì chú ý.

Các yếu tố tâm lý của người đọc

Yếu tố tâm lý, đặc biệt là hiện tượng "tâm trí lang thang" (mind-wandering), ảnh hưởng đáng kể đến khả năng tập trung khi đọc.

Nghiên cứu của Smallwood và Schooler's [5] chỉ ra rằng tâm trí lang thang xảy ra khi sự chú ý chuyển từ nhiệm vụ hiện tại sang những suy nghĩ nội tại như lo lắng, hồi tưởng quá khứ, hoặc lên kế hoạch tương lai.

Những suy nghĩ này, dù không liên quan đến nội dung đang đọc, dễ dàng khiến người đọc xao nhãng vì chúng mang tính cá nhân và thường gắn với cảm xúc mạnh mẽ.

Điều này dẫn đến gián đoạn trong quá trình xử lý thông tin, làm giảm khả năng hiểu văn bản và tăng khả năng mắc lỗi. Tâm trí lang thang không chỉ làm chậm tốc độ đọc mà còn khiến người đọc khó duy trì sự chú ý, làm suy giảm hiệu quả học tập.

Xem thêm: Phương pháp Chunking - Cải thiện khả năng tập trung khi đọc bài dài

Phương pháp tăng tập trung khi đọc tiếng Anh

Rèn luyện trí nhớ tạm thời

Rèn luyện trí nhớ tạm thời (working memory) là một cách hiệu quả để tăng khả năng tập trung khi đọc tiếng Anh.

Nghiên cứu của Klingberg và cộng sự [6] cho thấy rằng việc luyện tập có thể khiến trí nhớ tạm thời hoạt động tốt hơn, từ đó hỗ trợ việc ghi nhớ thông tin và xử lý các câu phức tạp. Điều này giúp giảm bớt tình trạng quá tải nhận thức và hạn chế tâm trí lang thang.

Người đọc có thể thực hành các bài tập như "dual-task training" và "n-back tasks" để cải thiện trí nhớ tạm thời.

• Dual-task training:

Đây là bài tập mà người đọc phải làm hai nhiệm vụ cùng lúc, ví dụ vừa nghe một danh sách từ vựng vừa nhẩm lại chúng. Điều này giúp não học cách xử lý và lưu trữ thông tin hiệu quả hơn ngay cả khi phải đối mặt với nhiều thông tin.

• N-back tasks:

Bài tập này yêu cầu nhớ một thông tin xuất hiện trước đó một vài bước. Ví dụ, người học sẽ nghe hoặc nhìn một chuỗi chữ cái, và phải nhớ lại chữ cái xuất hiện cách đó 2 lần. Bài tập này giúp tăng khả năng lưu giữ và xử lý thông tin liên tục.

Nghỉ ngơi giữa các lần đọc

Nghỉ ngơi có kế hoạch là yếu tố quan trọng giúp duy trì sự tập trung khi đọc, được nhiều nghiên cứu chứng minh về lợi ích trong việc cải thiện hiệu suất.

Nghiên cứu của Ariga và Lleras [7] cho thấy nghỉ ngắn và thường xuyên hiệu quả hơn so với nghỉ dài nhưng ít lần.

Người đọc có thể áp dụng phương pháp Pomodoro, với 25 phút học tập xen kẽ những khoảng nghỉ ngắn, để tránh trí não bị quá tải và giữ vững sự tập trung.

Ngoài ra, việc nghỉ ngắn mỗi 10-15 phút (micro-break) cũng giúp mắt được thư giãn và đầu óc sảng khoái hơn.

Trong các khoảng nghỉ, người đọc có thể thực hiện những hoạt động nhẹ như đi lại để thay đổi trạng thái, qua đó cải thiện khả năng xử lý thông tin khi quay lại đọc.

Nghỉ ngơi không phải là lãng phí thời gian, mà là cách thiết yếu để tái tạo năng lượng, giúp tập trung và hiểu bài tốt hơn.

Lựa chọn những bài đọc, văn bản tạo hứng thú

Nếu chưa biết bắt đầu từ đâu, người đọc nên chọn những chủ đề mà bản thân thấy hứng thú [8]. Việc đọc dựa trên sở thích cá nhân có vai trò quan trọng trong việc cải thiện khả năng tập trung.

Khi người đọc chọn những văn bản liên quan đến sở thích hoặc những chủ đề gắn bó với bản thân, việc đọc sẽ trở nên dễ dàng hơn và thú vị hơn, bởi nó tạo cảm giác đó là nội dung hấp dẫn và có ý nghĩa.

Bên cạnh đó, việc đặt ra mục tiêu cụ thể và rõ ràng cho mỗi buổi đọc, chẳng hạn như tìm kiếm thông tin hữu ích, chuẩn bị cho một bài thảo luận, hay giải đáp thắc mắc, sẽ tạo ra động lực rõ ràng, giúp người đọc duy trì sự tập trung vào nội dung.

Hơn nữa, khi liên kết nội dung đọc với kiến thức đã có hoặc trải nghiệm cá nhân, văn bản sẽ trở nên gần gũi và dễ hiểu hơn, giúp bạn xử lý thông tin một cách hiệu quả và sâu sắc hơn.

Chính sự kết hợp giữa sở thích, mục tiêu và sự kết nối này tạo ra động lực nội tại mạnh mẽ, giúp giảm thiểu tình trạng tâm trí lang thang, duy trì sự tập trung, và thúc đẩy việc đọc tích cực, dẫn đến khả năng tiếp thu tốt hơn.

Xem thêm: Phương pháp đọc hiệu quả đối với người học có mức độ tập trung thấp

Tạo môi trường thoải mái, phù hợp với việc đọc

Một không gian yên tĩnh, ánh sáng đầy đủ và nhiệt độ dễ chịu giúp giảm thiểu các yếu tố gây xao nhãng, tạo điều kiện lý tưởng cho việc đọc.

Hãy chọn một vị trí cố định để đọc, như một góc học tập hoặc một chiếc ghế thoải mái, để não bộ dễ dàng liên kết không gian đó với thói quen tập trung.

Người đọc cũng cần loại bỏ các yếu tố gây mất tập trung như điện thoại, tiếng ồn hoặc những vật dụng không cần thiết [9].

Ngoài ra, việc chuẩn bị sẵn nước uống hoặc dụng cụ hỗ trợ như bút ghi chú và sổ tay cũng giúp quá trình đọc diễn ra mượt mà hơn.

Một môi trường phù hợp không chỉ tăng sự tập trung mà còn tạo cảm giác dễ chịu, giúp người đọc duy trì năng lượng và hiệu quả khi đọc trong thời gian dài.

Xem trước cấu trúc của bài viết trước khi bắt đầu đọc

Thay vì bắt đầu đọc nội dung của bài viết ngay lập tức, hãy dành một chút thời gian để xem lướt qua cấu trúc và các ý chính [10].

Bằng cách đọc các tiêu đề, mục lục, các tiêu đề phụ, hoặc đoạn mở đầu và kết luận, người đọc có thể hình dung được tổng thể nội dung và mục đích của bài viết.

Điều này nhằm xác định trước các ý chính cần chú ý và giảm bớt cảm giác mơ hồ khi đọc, từ đó tập trung tốt hơn.

Ngoài ra, việc xem trước còn giúp người đọc chuẩn bị tâm lý và đặt ra mục tiêu cụ thể, như tìm kiếm thông tin quan trọng hoặc trả lời câu hỏi liên quan.

Kỹ thuật này không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn giảm nguy cơ bị mất tập trung bởi những chi tiết không cần thiết, tạo điều kiện để xử lý thông tin một cách có hệ thống và hiệu quả hơn.

Chia nhỏ bài đọc dài thành các phần ngắn hơn

Khi phải đối mặt với một văn bản dài, nhiều người dễ cảm thấy choáng ngợp hoặc mất tập trung. Bằng cách chia nội dung thành các đoạn ngắn, người đọc có thể tập trung vào từng phần một cách dễ dàng hơn mà không bị phân tâm bởi toàn bộ khối lượng bài viết.

Đầu tiên, hãy xác định các phần chính của văn bản, như các mục lớn, đoạn văn hoặc ý chính. Người đọc có thể đặt mục tiêu cụ thể, chẳng hạn đọc xong một phần trong 10-15 phút rồi nghỉ ngắn để tổng hợp ý chính và thư giãn trước khi chuyển sang phần tiếp theo.

Ngoài ra, chia nhỏ bài đọc cũng là cách để người đọc áp dụng các kỹ thuật học tập hiệu quả hơn, như ghi chú, đặt câu hỏi hoặc tóm tắt nội dung sau mỗi phần. Phương pháp này không chỉ duy trì sự tập trung mà còn giúp tiếp thu thông tin sâu hơn và dễ dàng hơn.

Việc hoàn thành từng phần nhỏ cũng tạo cảm giác đạt được mục tiêu, từ đó duy trì động lực để tiếp tục đọc.

Xem thêm: Quy luật kết nối (The Connectivity Law): Tối ưu hiệu quả học tiếng Anh

Tổng kết

Đọc hiểu là một trong những kỹ năng cần thiết để phát triển toàn diện các năng lực ngôn ngữ. Bằng cách áp dụng các chiến lược như tạo môi trường đọc phù hợp, thiết lập thời gian đọc cố định, chia nhỏ bài đọc…, người đọc có thể tăng tập trung khi đọc tiếng Anh và nâng cao hiệu quả đọc hiểu. Bài viết này hy vọng đã cung cấp những gợi ý thiết thực để người học lựa chọn và áp dụng chiến lược phù hợp, từ đó cải thiện khả năng tập trung và đạt được tiến bộ rõ rệt trong quá trình học tiếng Anh.

Thường xuyên truy cập zim.vn để khám phá thêm các bài viết và tài liệu hỗ trợ học tập hiệu quả, cùng các chiến thuật hữu ích để đạt điểm số mong muốn trong các bài thi tiếng Anh.