Nhiều từ vựng tiếng Anh được sử dụng ngày nay có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp.
- Apathy
Trong tiếng Anh được dùng để chỉ sự thờ ơ, một hành vi thể hiện sự không quan tâm đến một vấn đề quan trọng hay việc một ai đó không muốn động vào những vấn đề quan trọng.
Từ apathy có nguồn gốc từ ἀπάθης (apathēs) trong tiếng Hy Lạp, kết hợp từ gốc a (nghĩa là không có – “without, not”) và gốc pathos (nghĩa là cam chịu – “suffering” – hoặc trải nghiệm – “experience”). - Idol
Trong tiếng Anh thường được dùng để chỉ thần tượng, người có được sự tôn trọng nhiều từ mọi người.
Từ idol có nguồn gốc từ tiếng Hy Lạp Cổ εἴδωλον (eídōlon – nghĩa là hình ảnh – “image” – và thần tượng – “idol”) và từ εἶδος (eîdos – nghĩa là hình, mẫu – “form”).
- Grammar
Trong tiếng Anh có nghĩa là ngữ pháp, những nguyên tắc thay đổi từ ngữ để tạo nên câu (cú pháp).
Từ grammar có nguồn gốc từ từ γραμματική (grammatikḗ – có nghĩa là ngữ pháp hoặc có kĩ năng viết tốt), từ γράμμα (grámma – có nghĩa là chữ cái, bảng chữ cái, và văn bản), và từ γράφω (gráphō – có nghĩa là viết) trong tiếng Hy Lạp cổ.
- Grammar
Chính vì mối quan hệ trên, việc người học tiếng Anh nắm được mối quan hệ giữa tiếng Hy Lạp và tiếng Anh sẽ giúp cho người học có thể hiểu sâu hơn về các tầng nghĩa của từ vựng tiếng Anh. Từ đó, người học sẽ có những ứng dụng trong việc học từ vựng tiếng Anh của bản thân.
Xem thêm: 3 khía cạnh cần thiết để hiểu và sử dụng một từ vựng tiếng Anh
Trong bài viết này, mối quan hệ giữa tiếng Hy Lạp và tiếng Anh sẽ được phân tích dưới góc nhìn lịch sử, ảnh hưởng trong việc sáng tạo từ mới, ảnh hưởng về văn hoá để người đọc ứng dụng vào việc học từ vựng tiếng Anh.
Xem thêm: Học tiếng Latin: Lịch sử phát triển và tầm ảnh hưởng của tiếng Latin đến tiếng Anh
Góc nhìn lịch sử về sự vay mượn tiếng Hy Lạp của tiếng Anh
Tiếng Anh bắt nguồn vào khoảng giữa thế kỉ thứ 5 đến thế kỉ thứ 7 khi người Anglo-Saxons đến định cư tại phía nam nước Anh. Ngôn ngữ của người Anglo-Saxons được gọi là tiếng Anh cổ (Old English). Tiếng Hy Lạp đã xuất hiện trong tiếng Anh từ chính tiếng Anh cổ của người Anglo-Saxons.
Tiếng Anh cổ được phát hiện từ giai đoạn đầu của thời kì Trung Đại. Tiếng Anh cổ ban đầu được viết dưới dạng chữ Rune, một loại chữ được người Viking ở Scandinavia sử dụng. Vào thế kỉ thứ 8, với sự giới thiệu của những nhà truyền giáo người Ireland, tiếng Anh cổ đã thay bảng chữ Rune bằng bảng chữ Latin.
Ở giai đoạn này, tiếng Anh cổ mượn hơn 400 từ vựng từ tiếng Latin và một số lượng nhỏ những từ vựng từ tiếng Hy Lạp. Trải qua nhiều sự kiện, đến thế kỉ 15, tiếng Anh trải qua một sự thay đổi lớn về phát âm và tạo nên tiếng Anh hiện đại (Modern English).
Ở thời điểm này, việc tăng cao của dân trí và đi lại đã tạo điều kiện cho việc tiếp nhận và vay mượn từ vựng của các nước khác, đặc biệt là các từ mượn từ tiếng Latin và tiếng Hy Lạp trong giai đoạn Phục Hưng.
Xem thêm: Phương pháp học từ vựng tiếng Anh thông qua ý nghĩa gốc tiếng Latin
Từ vựng tiếng Anh đã học hỏi gì từ tiếng Hy Lạp?
Tiếng Anh học hỏi từ tiếng Hy Lạp thông qua nhiều cách từ trực tiếp đến gián tiếp.
Vay mượn hay học hỏi trực tiếp từ tiếng Hy Lạp của tiếng Anh là kết quả của sự phát triển về du lịch và di cư. Nhiều từ vựng phản ánh văn hoá Hy Lạp hiện đại đã được mượn sử dụng trực tiếp trong tiếng Anh, trong số đó có những từ vốn là từ mượn trong tiếng Hy Lạp.
Ví dụ:
Bên cạnh những từ mượn trực tiếp, những hình thức mượn tiếng Hy Lạp gián tiếp xuất hiện rất nhiều trong tiếng Anh.
Những từ vựng mượn được truyền miệng thông qua các ngôn ngữ Latin và trực tiếp ảnh hưởng đến tiếng Anh cổ
Một số từ Hy Lạp đã được mượn sang tiếng Latin và các ngôn ngữ sử dụng bảng chữ cái Latin. Tiếng Anh thường mượn lại những từ này thông qua tiếng Pháp. Có một số từ mượn vẫn rất gần với từ gốc trong tiếng Hy Lạp.
Ví dụ:
- lam trong tiếng Anh có nghĩa là đèn (tiếng Latin là lampas còn tiếng Hy Lạp là λαμπάς).
Một số từ khác sẽ có ngữ âm và chính tả thay đổi đáng kể.
Ví dụ
- place – có nghĩa là địa điểm – đều được mượn bởi tiếng Anh cổ và tiếng Pháp từ tiếng Latin platea.
Từ này bản thân được mượn từ từ πλατεία tiếng Hy Lạp có nghĩa là quảng trường. - olive bắt nguồn từ olīva trong tiếng Latin, và có nguồn gốc từ ἐλαίϝᾱ trong tiếng Hy Lạp.
- Từ βούτυρον trong tiếng Hy Lạp về sau được mượn sang tiếng Latin thành butyrum và cuối cùng là butter trong tiếng Anh, nghĩa là bơ.
Một nhóm lớn các từ vay mượn trong vốn từ vựng của Cơ Đốc Giáo, được truyền qua tiếng Latinh, sau đó thông qua các loại bản địa khác nhau như:
- Chair trong tiếng Anh có nghĩa là cái ghế có nguồn gốc từ từ καθέδρα trong tiếng Hy Lạp.
- Bishop có nghĩa là giám mục bắt nguồn từ từ ἐπίσκοπος tiếng Hy Lạp được mượn thông qua từ epískopos trong tiếng Tiệp.
- Priest có nghĩa là linh mục, bắt nguồn từ πρεσβύτερος thông qua từ presbýteros trong tiếng Tây Ban Nha.
Trong một số trường hợp, cách viết chính tả của những từ này sau đó đã được thay đổi để phản ánh cách viết của tiếng Hy Lạp và Latin. Ví dụ, quire đã được đánh vần lại thành choir, nghĩa là hợp xướng, vào thế kỷ 17.
Những từ vựng được mượn bởi các học giả trong giai đoạn Trung đại và thời kỳ Phục hưng của tiếng Latin
Một số từ được mượn bởi nghĩa gốc của chúng, thường thông qua các ngôn ngữ Latin cổ điển, như: topic (chủ đề), type (mẫu), physics (vật lý), v.v.
Một số giữ nguyên từ Latin như podium, có nghĩa là bục giảng trong cả tiếng Anh và tiếng Latin, có gốc là từ πόδιον trong tiếng Hy Lạp. Một số được tạo nên là kết quả của lỗi ghi chép. Ví dụ:
- Encyclopedia (bách khoa toàn thư) có gốc là ἐγκύκλιος παιδεία, dịch là “the circle of learning” (vòng tròn của việc học tập), vốn không phải là một cụm từ được sử dụng trong tiếng Hy Lạp.
Một số thuật ngữ được mượn và giữ nguyên cách viết nhưng có thêm những nghĩa mới. Ví dụ:
- Telescope là mượn từ τηλεσκόπος (nhìn xa) của tiếng Hy Lạp được dùng để chỉ kính thiên văn hơn là một người có thể nhìn rất xa.
Trường hợp này cũng được áp dụng trong các phụ tố hay thành tố để tạo nên từ vựng mới. Ví dụ, “-cyte” hoặc “cyto-” có gốc là κύτος (đồ để đựng) được dùng để chỉ tế bào sinh học thay vì thùng chứa.
Xem thêm: Tiếng Latin và lợi ích của việc học ngôn ngữ Latin đối với người học tiếng Anh
Ứng dụng tiếng Hy Lạp trong việc tạo nên từ vựng mới trong tiếng Anh
Cho đến nay, sự đóng góp lớn nhất của tiếng Hy Lạp vào tiếng Anh chính là khối từ vựng lớn về những thuật ngữ mới trong khoa học, y khoa và công nghệ. Những từ vựng này được tạo nên từ việc kết hợp các gốc từ và phụ tố từ trong tiếng Hy Lạp để tạo ra từ vựng mới vốn chưa bao giờ có cả ở trong tiếng Hy Lạp. Ví dụ:
- Zoology (động vật học) được sử dụng từ năm 1669, là kết hợp của ζῷον (animal – động vật) và λογία (gần nghĩa với explanation – giải thích) trong tiếng Hy Lạp cổ
Những từ này được sử dụng và phổ biến khắp châu Âu một cách tự do kể cả tiếng Hy Lạp hiện đại và được xem như một từ mượn lại từ tiếng Anh. Các phụ tố số học trong Hoá học và Toán học phần nhiều có nguồn gốc từ chữ số hoặc các số đôi trong tiếng Hy Lạp. Ví dụ
- Các phụ tố trong hoá học như: “mono-” là một, “di-” và “duo-” là hai, “tri-” là ba, và “tetra-” là bốn.
- Hexagon (hình lục giác) có phụ tố “hexa-” trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là sáu.
Nhiều phụ tố Hy Lạp như “anti-” và “-ic” được sử dụng rất hiệu quả trong tiếng Anh. Chúng được sử dụng kết hợp với bất kỳ từ tiếng Anh nào. Ví dụ: anti-fan, antisocial, Fascisic, v.v.
Từ vựng mượn thông qua một số ngôn ngữ thứ ba
Thông thường, những từ mượn này sẽ mượn thông qua tiếng Ả Rập và sau đó là tiếng La Mã. Một số ít thì thông qua tiếng Latin ở miền Tây nước Đức, hoặc tiếng Thổ Nhĩ Kỳ.
- Alchemy (thuật giả kim) kết hợp từ “al-” trong tiếng Ả Rập và χημεία nghĩa là hoá học trong tiếng Hy Lạp.
- Seine (một loại lưới đánh cá) có nguồn gốc từ từ sagīna trong tiếng Tây Đức, sagēna trong tiếng Latin, và σαγήνη trong tiếng Hy Lạp.
- Effendi (danh hiệu cao quý để nói về người có địa vị trong xã hội) bắt nguồn từ tiếng Thổ Nhĩ Kỳ, mượn từ αυθέντης (chúa tể) trong tiếng Hy Lạp thời Trung đại.
Những từ vựng được mượn hai lần
Có một số từ trong tiếng Hy Lạp đã được mượn một cách gián tiếp và truyền miệng từ sớm, sau đó lại được mượn một cách chính thống và trực tiếp. Ví dụ:
- Basis (nền tảng), base (căn cứ), và bass (âm trầm) là từ mượn của từ βάσις trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là dựa trên.
Sự ảnh hưởng của văn hoá Hy Lạp đến sự phát triển của tiếng Anh
Nền văn hoá Hy Lạp cổ có sức ảnh hưởng sâu sắc đến văn hoá các nước phương Tây, đặc biệt là trong nghệ thuật và văn chương. Điển hình là thần thoại Hy Lạp, một tác phẩm được xem như trụ cột văn học đối với nền văn học phương Tây. Áng thần thoại này cùng những niềm tin xung quanh đã ảnh hưởng trực tiếp đến tiếng Anh và được phản ánh qua những câu thành ngữ thông dụng trong tiếng Anh.
Trong thần Hy Lạp, Achilles là một vị anh hùng và là nhân vật trung tâm của những áng sử thi Iliad của Homer. Anh ta rất khoẻ, và điểm yếu duy nhất có thể chống lại anh ta nằm ở gót chân của anh ta. Từ đó, cụm từ “Achilles heel” (gót chân Achilles) được dùng để chỉ về điểm yếu, điểm dễ tổn thương.
Ví dụ:
I’m trying to eat less sugar, but ice cream is my Achilles heel.
(Tôi đang cố gắng ăn ít đường lại, nhưng kem là điểm yếu – gót chân Achilles – của tôi).
Ngoài ra, “Midas touch” (bàn tay của vua Midas) cũng là một cụm từ hay sử dụng trong tiếng Anh được ảnh hưởng bởi thần thoại Hy Lạp. “Midas touch” diễn tả khả năng thành công về mặt tài chính trong tất cả những việc một người làm. Cụm từ này bắt nguồn từ câu chuyện của vua Midas. Ông ta được nhớ đến là một người có khả năng biến tất cả những thứ ông ta chạm vào trở thành vàng.
Ví dụ:
My father is a businessman with the Midas touch as he is successful in all of his start-ups.
(Bố tôi là một doanh nhân với bàn tay của vua Midas vì ông ấy thành công trong tất cả các công ty khởi nghiệp của ông).
Thành ngữ “crocodile tears” (nước mắt cá sấu) cũng có nguồn gốc từ Hy Lạp cổ. Thành ngữ này xuất phát từ một niềm tin lâu đời rất phổ biến là cá sấu khóc khi ăn con mồi. Trong tiếng Anh, thành ngữ này được sử dụng để diễn tả một nỗi buồn giả tạo.
Ứng dụng những kiến thức trên vào quá trình học từ vựng tiếng Anh
Từ việc hiểu được mối quan hệ của tiếng Anh và tiếng Hy Lạp, người đọc có thể ứng dụng vào việc học tiếng Anh của mình. Ví dụ trong việc học các thành ngữ (idioms) thông qua việc hiểu các câu chuyện thần thoại và niềm tin đằng sau những thành ngữ này. Giống như các thành ngữ “Midas touch”, “Achilles heel”, hay “crocodile tears” ở trên.
Xem thêm: 3 cách thức não bộ ghi nhớ thông tin và ứng dụng vào học từ vựng tiếng Anh
Ngoài ra, từ việc hiểu được cách tiếng Anh vay mượn từ tiếng Hy Lạp, chúng ta có thể học từ thông qua việc học các gốc từ (word roots) trong tiếng Hy Lạp. Điều này sẽ giúp cho người học có một cách để hệ thống những từ vựng mình đã học theo các gốc từ hoặc các phụ tốt. Bên cạnh đó, khi gặp những từ mới có cùng gốc hoặc phụ tố trong các bài viết tiếng Anh, người đọc có thể phán đoán được nghĩa của từ.
Một số gốc từ mượn từ tiếng Hy Lạp thường gặp
Gốc từ aer
Nghĩa: air, atmosphere – không khí
Ví dụ:
- aerobic: liên quan đến việc giải phóng khí oxy
- aeronautics: hàng không
- aeroplane: máy bay
Gốc từ anthropo
Nghĩa: man, human, humanity – con người, nhân loại
Ví dụ:
- anthropology: nhân chủng học
- misanthrope: kẻ chán đời
- philanthropy: lòng thương người
Gốc từ: arm
Nghĩa: weapon – vũ khí
Ví dụ:
- armor: áo giáp
- arms: vũ khí
- army: quân đội
Gốc từ: auto
Nghĩa: self – tự thân, bản thân
Ví dụ:
- autobiography: hồi ký
- automobile: xe hơi
- autonomous: độc lập
Gốc từ: bibl
Nghĩa: book – sách
Ví dụ:
- bible: kinh thánh
- bibliography: thư mục
- bibliophile: người mê sách
Gốc từ: bio
Nghĩa: life – sự sống
Ví dụ:
- abiotic: phi sinh học
- biology: sinh học
- macrobiotic: thực dưỡng
Gốc từ: bell, belli
Nghĩa: war – chiến tranh
Ví dụ:
- bellicose: hiếu chiến
- belligerent: hiếu chiến
- rebellion: cuộc nổi loạn
Gốc từ: cardi
Nghĩa: heart – trái tim
- cardiography: tim mạch
- cardiospasm: co thắt tim
- cardio: các bài tập tăng nhịp tim
Gốc từ: centr
Nghĩa: center – trung tâm
Ví dụ:
- geocentric: địa tâm
- centre: trung tâm
- anthropocentric: xem con người là trung tâm
Gốc từ: chron
Nghĩa: time – thời gian
Ví dụ:
- chronological: theo trình tự thời gian
- chronic: mãn tính
- chronograph: đồng hồ bấm giờ
Gốc từ: dec
Nghĩa: ten – mười
Ví dụ:
- decade: thập kỷ
- decagon: hình 10 góc
- decathlon: 10 môn phối hợp
Gốc từ: dem
Nghĩa: people – con người
Ví dụ:
- democracy: dân chủ
- demographic: nhân khẩu học
- epidemic: dịch bệnh
Gốc từ: dyna
Nghĩa: power – quyền lực, ảnh hưởng
Ví dụ:
- dynamic: năng độ
- dynamite: thuốc nổ
- aerodynamics: khí động lực
Gốc từ: dys
Nghĩa: bad – xấu, hard – khó khăn, unlucky – thiếu may mắn
Ví dụ:
- dysfunctional: rối loạn chức năng
- dyslexia: chứng khó đọc
- dysentery: bệnh kiết lị
Gốc từ: ge, geo
Nghĩa: earth – trái đất
Ví dụ:
- geology: địa chất học
- geography: địa lý
- geothermal: địa nhiệt
Gốc từ: gen, gon
Nghĩa: birth – sự sinh ra, beget – gây ra, race, kind – chủng loại
Ví dụ:
- genetic: di truyền
- genre: thể loại
- pathogen: mầm bệnh
Gốc từ: gram
Nghĩa: thing written – những gì được viết xuống
Ví dụ:
- grammar: ngữ pháp
- telegram: điện tín
- program: chương trình
Gốc từ: graph
Nghĩa: writing – ghi chép
Ví dụ:
- graphic: đồ hoạ
- phonograph: kén hát
- homography: những từ có cách viết giống nhau nhưng phát âm và nghĩa khác nhau
Gốc từ: hetero
Nghĩa: different – khác
Ví dụ:
- heterodox: không chính thống
- heterogeneous: không đồng nhất
- heterosexual: dị tính
Gốc từ: homo
Nghĩa: same – giống
Ví dụ:
- homonym: từ đồng âm
- homogenous: giống nhau
- homosexual: đồng tính
Gốc từ: hydr
Nghĩa: water – nước
Ví dụ:
- hydration: cấp nước
- dehydrate: khử nước
- hydraulic: vận hành bởi thuỷ lực
Gốc từ: hypo
Nghĩa: below – phía dưới, beneath – ở trên
Ví dụ:
- hypothermia: hạ thân nhiệt
- hypothesis: giả thuyết
- hypertension: huyết áp cao
Gốc từ: ide
Nghĩa: idea, though – ý tưởng
Ví dụ:
- idea: ý tưởng
- ideal: lý tưởng
- ideogram: chữ tượng hình
Gốc từ: idi
Nghĩa: own, peculiarity – riêng, đặc thù
Ví dụ:
- idiosyncratic: đặc trưng
- idiom: thành ngữ
- idiot: kẻ ngốc
Gốc từ: logy
Nghĩa: study of – học
Ví dụ:
- biology: sinh học
- psychology: tâm lý học
- zoology: động vật học
Gốc từ: mechan
Nghĩa: machine – máy móc, instrument – công cụ
Ví dụ:
- mechanics: cơ khí
- mechanize: cơ giới hoá
- mechanism: cơ chế
Gốc từ: meter/metr
Nghĩa: measure – đo lường
Ví dụ:
- thermometer: nhiệt kế
- perimeter: chu vi
- meter: mét
Gốc từ: micro
Nghĩa: small – nhỏ
Ví dụ:
- microbe: vi trùng
- microscope: kính hiển vi
- microeconomics: kinh tế vi mô
Gốc từ: mis/miso
Nghĩa: hate – ghét
Ví dụ:
- misanthrope: kẻ chán đời
- misogyny: phân biệt giới nữ
- misandry: phân biệt giới nam
Gốc từ: mono
Nghĩa: one – một
Ví dụ:
- monologue: độc thoại
- monotonous: đơn điệu
- monopoly: độc quyền
Gốc từ: mor
Nghĩa: foolish, dull – ngu ngốc
Ví dụ:
- oxymoron: phép nghịch hợp
- moron: đần độn
- sophomore: năm hai
Gốc từ: morph
Nghĩa: form, shape – mẫu
Ví dụ:
- morphology: hình thái học
- morph: biến hình
- zoomorphic: đại diện động vật
Gốc từ: necr
Nghĩa: dead – chết
Ví dụ:
- necrotic: hoại tử
- necromancy: chiêu hồn
- necrophilia: hội chứng ái tử thi
Gốc từ: nyct
Nghĩa: night – đêm
Ví dụ:
- nyctophilia: chứng ưa bóng tối
- nyctophobia: chứng sợ bóng tối
- nyctinasty: tính ứng động vào ban đêm
Gốc từ: nym
Nghĩa: name – tên, âm
Ví dụ:
- antonym: từ trái nghĩa
- synonym: từ đồng nghĩa
- acronym: từ viết tắt
Gốc từ: pan, pam
Nghĩa: all – tất cả
Ví dụ:
- pandemic: dịch bệnh
- panacea: thuốc trị bách bệnh
- pantology: quần thể học
Gốc từ: path
Nghĩa: feeling – cảm xúc, disease – bệnh
Ví dụ:
- pathos: cách viết gây cảm xúc cho người đọc
- pathetic: thảm thại
- psychopath: người bệnh tâm thần
Gốc từ: paed, ped
Nghĩa: child – trẻ em
Ví dụ:
- pedagogy: sư phạm
- paediatric: nhi khoa
- pedantic: tiêu tiết
Gốc từ: phil
Nghĩa: love – yêu
Ví dụ:
- philanthropist: nhà hảo tâm
- pedophile: ấu dâm
- technophile: người đam mê công nghệ
Gốc từ: phobia
Nghĩa: fear – sợ
Ví dụ:
- claustrophobia: hội chứng sợ không gian kín
- phobic: ám ảnh
- technophobe: người trách xa công nghệ
Gốc từ: phon
Nghĩa: sound – âm thanh
Ví dụ:
- phone: địa thoại
- symphony: giao hưởng
- euphonious: êm tai
Gốc từ: photo/phos
Nghĩa: light – ánh sáng
Ví dụ:
- photograph: hình chụp
- photoperiod: quang chu kỳ
- photosynthesis: quan hợp
Gốc từ: pseudo
Nghĩa: false – giả, sai
Ví dụ:
- pseudonym: bút dan
- pseudoscience: khoa học giả
- pseudo: giả
Gốc từ: psycho
Nghĩa: soul, spirit – tâm hồn
Ví dụ:
- psychology: tâm lý
- psychic: nhà ngoại cảm
- psychiatry: tâm thần học
Gốc từ: scept, scope
Nghĩa: view – nhìn, examine – kiểm định
Ví dụ:
- microscope: kính hiển vi
- telescope: kính viễn vọng
- skeptic: đa nghi
Gốc từ: techn
Nghĩa: art – nghệ thuật, science – khoa học, skill – kĩ năng
Ví dụ:
- technique: kỹ thuật
- technological: thuộc về công nghệ
- architecture: kiến trúc
Gốc từ: tele
Nghĩa: far off – xa
Ví dụ:
- television: TV
- telephone: điện thoại bàn
- telepathy: thần giao cách cảm
Gốc từ: therm
Nghĩa: heat – sức nóng
Ví dụ:
- thermal: liên quan đến nhiệt
- thermometer: nhiệt kế
- isotherm: đường đẳng nhiệt
Gốc từ: zel
Nghĩa: jealousy – ghen tuông, zeal – nhiệt thành
Ví dụ:
- zeal: nhiệt thành
- zealot: người cuồng tín
- zealous: nhiệt tình
Trần Nguyễn Nhật Linh
Bạn muốn trở nên tự tin giao tiếp với bạn bè quốc tế hay nâng cao khả năng giao tiếp trong công việc và thăng tiến trong sự nghiệp. Hãy bắt đầu hành trình chinh phục mục tiêu với khóa học tiếng Anh giao tiếp hôm nay!
Bình luận - Hỏi đáp