Mệnh đề quan hệ xác định | Định nghĩa và cách dùng chi tiết

Định nghĩa mệnh đề quan hệ xác định

Mệnh đề quan hệ

Mệnh đề quan hệ (Relative clause - adjective clause) là một dạng mệnh đề phụ thuộc (dependent clause), với đầy đủ thành phần gồm chủ ngữ và vị ngữ. Mệnh đề quan hệ thường được dùng để bổ sung nghĩa cho danh từ đứng trước nó.

Mệnh đề quan hệ sử dụng đại từ quan hệ (relative pronouns): who, whom, which, whose, that

Và các trạng từ quan hệ (relative adverbs): why, when, where, how

Ví dụ:

The boy broke his parents’ vase. The boy has run away.

—> The boy who broke his parents’ vase has run away.

(Mệnh đề quan hệ who broke his parents’ vase bổ sung nghĩa cho chủ ngữ The boy. Ta không thể tách mệnh đề đó ra đứng độc lập vì nghĩa chưa đầy đủ (ai làm vỡ bình hoa của bố mẹ?))

Mệnh đề quan hệ xác định là gì?

Những mệnh đề quan hệ có vai trò cung cấp thông tin quan trọng giúp xác định rõ danh từ mà nó bổ nghĩa được gọi là mệnh đề quan hệ xác định (Defining Relative Clause), và những mệnh đề này không thể bị lược bỏ mà không làm thay đổi nghĩa của câu, vì sẽ khiến danh từ chúng bổ nghĩa không còn được xác định.

Ví dụ mệnh đề quan hệ xác định: The novel that is on the desk is mine.

Chức năng mệnh đề quan hệ xác định

Xét 2 ví dụ sau:

1/ All students who completed the assignment on time will receive a bonus.

2/ All students will receive a bonus.

Có thể nhận thấy sự khác nhau về mặt nghĩa giữa 2 ví dụ trên khi ta lược bỏ mệnh đề quan hệ, dù rằng chúng có cùng chủ ngữ All students. Với ví dụ 1, việc “cộng điểm” chỉ áp dụng đối với đối tượng học sinh “đã hoàn thành bài tập đúng hạn”, còn ví dụ 2 cho ta thấy điểm cộng dành cho tất cả học sinh, bất kể việc hoàn thành bài tập có đúng hạn hay không.

Có thể thấy ở ví dụ 1, mệnh đề quan hệ xác định giúp ta nhận biết và phân biệt được nhóm đối tượng được đề cập đến. Việc lược bỏ mệnh đề quan hệ xác định sẽ khiến ngữ nghĩa của câu bị thay đổi và danh từ nó bổ nghĩa không còn rõ ràng (như ví dụ 2).

Phân biệt mệnh đề quan hệ xác định và không xác định

Mệnh đề quan hệ không xác định (Non-defining relative clause) là mệnh đề chỉ đơn thuần cung cấp thêm thông tin cho danh từ mà nó bổ nghĩa, và các danh từ này thường đã được xác định trước đó (có thể là tên riêng, địa danh, v.v.). Do đó, thông tin được bổ sung không quan trọng (nếu mệnh đề quan hệ bị lược bỏ thì nghĩa của câu vẫn không thay đổi). Ngoài ra, mệnh đề quan hệ không xác định thường có sử dụng dấu phẩy đi kèm, giúp ngăn cách 2 mệnh đề.

Ví dụ: James, who is one the well-known guitarists in our school, is performing at a concert.

—> James is performing at a concert. (Lược bỏ mệnh đề quan hệ - nghĩa chính của câu vẫn là “James đang biểu diễn tại buổi hòa nhạc”)

Một vài đặc điểm để phân biệt 2 loại mệnh đề quan hệ:

Các lưu ý khi sử dụng mệnh đề không xác định

Các đại từ được dùng

Một mệnh đề quan hệ xác định sẽ được khởi tự bởi một trong các đại từ sau: who, which, that, when, where or whose.

Trong đó:

• who/that: dùng để nói con người

• which/that: dùng để nói đồ vật, con vật

• when: dùng để chỉ đến một thời điểm

• where: dùng để chỉ đến một nơi chốn

• whose: dùng để chỉ đến người mà cái gì đó thuộc về

Xem thêm tại: Đại từ quan hệ là gì? Định nghĩa, cách áp dụng và bài tập có giải thích

Vai trò chủ ngữ - tân ngữ

Khi danh từ được bổ nghĩa là chủ ngữ (subject) của mệnh đề quan hệ, việc sử dụng đại từ quan hệ là bắt buộc và không thể bị lược bỏ.

Ví dụ: The teacher assigned a project that requires extensive research.

Nếu danh từ được bổ nghĩa là tân ngữ (object) của mệnh đề quan hệ, thì những đại từ quan hệ có thể bị lược bỏ.

Ví dụ:

• He sold the car (that) he had owned for many years.

• They adopted the dog (that) they fell in love with at the shelter.

Mệnh đề quan hệ dạng rút gọn

Mệnh đề quan hệ có thể được rút gọn, tùy thuộc vào thể chủ động và bị động:

• Thể chủ động: Lược bỏ đại từ quan hệ lẫn thì, sử dụng V-ing.

Ví dụ: The students who submit the assignment late will receive a penalty.

—> The student submitting the assignment late will receive a penalty.

• Thể bị động: Lược bỏ đại từ quan hệ lẫn thì, sử dụng V3/ed.

Ví dụ: The truck which is parked in front of our office building is mine.

—> The truck parked in front of our office building is mine.

Sự hòa hợp giữa chủ ngữ - thì

Khi chia thì, người học cần chú ý rằng việc chia động từ số ít hoặc số nhiều phụ thuộc vào danh từ mà nó bổ nghĩa, mà không liên quan đến các đại từ quan hệ (who, which, that, v.v.)

Ví dụ:

• The students who are participating in the competition have been practicing very hard.

• The dog that lives next door constantly barks at strangers.

• The employees who work in this office are friendly and helpful.

• The houses which were damaged in the storm will be repaired.

Tham khảo thêm: 12 thì trong tiếng Anh: công thức, cách dùng và dấu hiệu nhận biết
Ngoài ra, người học cần lưu ý điểm ngữ pháp “one of the + N” vì nó có thể gây khó khăn trong việc chia thì khi sử dụng mệnh đề quan hệ

Ví dụ:

• Sarah is the student who receives a scholarship for her academic achievements. (chia động từ số ít - “một học sinh nhận học bổng”)

• Sarah is one of the students who receive scholarships for their academic achievements. (chia động từ số nhiều - “nhiều học sinh nhận học bổng…”)

Ứng dụng mệnh đề quan hệ xác định

Kì thi TOEIC, THPT

Việc nắm được cách phân biệt mệnh đề quan hệ xác định - không xác định giúp người học loại trừ đáp án dễ dàng hơn, nhất là những câu hỏi trắc nghiệm liên quan mệnh đề quan hệ.

Ví dụ:

The Eiffel Tower, _____ is located in Paris, is a popular tourist attraction.

A. that

B. who

C. which

D. whose

Có thể thấy, “The Eiffel Tower” đã là danh từ xác định, nên thông tin thêm vào không quan trọng (có thể bị lược bỏ) và sự xuất hiện của dấu phẩy giúp người học dễ dàng xác định đây là mệnh đề quan hệ không xác định, từ đó loại trừ đáp án A.

Kì thi IELTS

Việc sử dụng mệnh đề quan hệ nói chung và mệnh đề quan hệ xác định nói riêng giúp người học hạn chế lạm dụng câu đơn để bổ sung nghĩa cho cùng một danh từ, mà thay vào đó luyện tập khả năng sử dụng các dạng câu phức tạp khác. Khả năng sử dụng mệnh đề quan hệ giúp tăng độ đa dạng của ngữ pháp, qua đó tác động trực tiếp đến tiêu chí Grammatical Range & Accuracy ở cả bài thi Writing và Speaking.

Ví dụ: Mở đầu bài Speaking Part 2:

I would like to talk about an English teacher. He influenced me the most.

—> I would like to talk about an English teacher that influenced me the most.

Tuy nhiên, việc sử dụng mệnh đề quan hệ đòi hỏi kiến thức vững chắc, nếu không, nó sẽ là “con dao 2 lưỡi” khi sai sót xảy ra, nhất là trong bài thi IELTS Writing. Ngoài ra, việc phân biệt rõ mệnh đề quan hệ xác định - không xác định giúp người học sử dụng mệnh đề quan hệ chuẩn xác hơn. Từ đó, học viên biết khi nào cần sử dụng dấu phẩy (đối với mệnh đề quan hệ không xác định), giúp câu trở nên mạch lạc và hạn chế lỗi sai về dấu câu (punctuations) trong bài thi IELTS Writing.

Tổng kết

Mệnh đề quan hệ xác định (Defining Relative Clause) cung cấp thông tin quan trọng giúp xác định rõ danh từ mà nó bổ nghĩa. Ta không thể lược bỏ mệnh đề quan hệ xác định vì sẽ khiến danh từ không còn được xác định và ngữ nghĩa của câu không còn trọn vẹn. Việc phân biệt giữa mệnh đề quan hệ xác định - không xác định giúp người học làm tốt hơn những câu hỏi trắc nghiệm ngữ pháp cũng như sử dụng dấu câu hiệu quả trong thi viết. Ngoài ra, các lưu ý liên quan đến cách sử dụng với mệnh đề quan hệ xác định trong vai trò chủ ngữ - vị ngữ, mệnh đề quan hệ dạng rút gọn và sự hòa hợp chủ ngữ - thì cũng rất quan trọng khi người học muốn sử dụng điểm ngữ pháp này một cách chính xác.

Trích dẫn

• “Relative Clauses.” Perfect English Grammar, www.perfect-english-grammar.com/relative-clauses.html.

• “Relative Clauses.” The Writing Center • University of North Carolina at Chapel Hill, 23 Sept. 2021, writingcenter.unc.edu/tips-and-tools/relative-clauses/

Tác giả: Trịnh Gia Hưng