So sánh hiệu quả của hướng dẫn siêu nhận thức và hướng dẫn truyền thống trong kỹ năng viết học thuật

Trong quá trình học ngoại ngữ, nhất là ở bậc trung cấp trở lên, viết học thuật không chỉ là một kỹ năng ngôn ngữ mà còn là công cụ then chốt để thể hiện tư duy phản biện và lập luận học thuật. Để phát triển kỹ năng này, giáo viên có thể lựa chọn giữa hai phương pháp phổ biến: hướng dẫn truyền thống, vốn tập trung vào chỉnh sửa sản phẩm cuối cùng, và hướng dẫn siêu nhận thức, nhấn mạnh vào quá trình và tư duy viết của người học. Việc so sánh hai phương pháp này từ góc độ cá nhân hóa và bối cảnh hóa sẽ giúp xác định đâu là hướng tiếp cận hiệu quả hơn trong môi trường giáo dục hiện đại.

Giới thiệu

Trong giáo dục ngôn ngữ, đặc biệt ở bậc trung cấp trở lên (intermediate and above), kỹ năng viết học thuật (academic writing) giữ vai trò thiết yếu trong việc giúp người học phát triển tư duy phản biện (critical thinking) và khả năng diễn đạt ý tưởng một cách mạch lạc, thuyết phục.

Viết học thuật không chỉ là công cụ để thể hiện kiến thức mà còn là phương tiện để người học rèn luyện kỹ năng lập luận, phân tích và phản biện – những năng lực nền tảng trong bối cảnh giáo dục đại học.

Để rèn luyện kỹ năng này, hai cách tiếp cận giảng dạy phổ biến là hướng dẫn truyền thống (product-based instruction) và hướng dẫn siêu nhận thức (metacognitive strategy-based instruction) đã được áp dụng rộng rãi trong các chương trình đào tạo tiếng Anh học thuật (English for Academic Purposes – EAP).

Mỗi phương pháp không chỉ phản ánh những triết lý giáo dục khác nhau – một bên nhấn mạnh vào hình thức và độ chính xác ngôn ngữ, bên kia chú trọng vào tư duy phản tư và năng lực tự điều chỉnh (self-regulated learning) – mà còn tạo ra những tác động khác biệt đến quá trình học và kết quả viết của người học.

Nhiều nghiên cứu trong lĩnh vực tâm lý học giáo dục và ngôn ngữ học ứng dụng đã chỉ ra rằng việc lựa chọn phương pháp phù hợp có thể ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ tiến bộ trong kỹ năng viết, cũng như sự tự tin và động lực của người học (Teng & Zhang, 2016[1]; Zimmerman, 2002[2]).

Trong bối cảnh cá nhân hóa (personalized learning) ngày càng trở thành xu thế trọng tâm trong giáo dục hiện đại, việc phân tích cụ thể hai phương pháp này dựa trên hiệu quả, giới hạn và đối tượng phù hợp sẽ không chỉ giúp tối ưu hóa trải nghiệm học tập mà còn nâng cao chất lượng giảng dạy viết học thuật, đặc biệt ở cấp độ đại học và sau đại học – nơi kỹ năng viết không đơn thuần là biểu đạt, mà còn là công cụ học thuật và phản tư sâu sắc (Gkonou, Tatzl, & Mercer, 2016[3]; Kirschner & Hendrick, 2020[4]).

Hướng dẫn truyền thống (product-based instruction) là gì?

Hướng dẫn truyền thống, hay product-based instruction, là một phương pháp giảng dạy viết trong đó trọng tâm đặt vào sản phẩm cuối cùng của người học – thường là một bài luận hoàn chỉnh hoặc một văn bản học thuật được nộp để chấm điểm.

Mục tiêu chính của phương pháp này là đánh giá mức độ chính xác ngôn ngữ (linguistic accuracy) và hình thức trình bày của bài viết.

Giáo viên, trong vai trò người chấm bài, tập trung vào việc xác định và sửa lỗi liên quan đến ngữ pháp (grammar), cú pháp (syntax), từ vựng (vocabulary usage), và chính tả (spelling), thay vì chú trọng đến quá trình người học xây dựng nội dung và phát triển ý tưởng.

Phản hồi trong phương pháp này thường mang tính sửa lỗi trực tiếp (direct corrective feedback) và thiên về kỹ thuật, ví dụ như sửa lại câu cho đúng mà không kèm theo lời giải thích hay hướng dẫn người học tự điều chỉnh.

Ví dụ, nếu học viên viết: “It have many effects to the society”, giáo viên sẽ sửa thành “It has many effects on society” và có thể đánh dấu lỗi sai về subject-verb agreement và giới từ (preposition), nhưng không yêu cầu người học tự phát hiện hay sửa lỗi. Phản hồi dạng này có xu hướng tạo điều kiện cho người học bắt chước mô hình đúng, từ đó cải thiện độ chính xác ngôn ngữ trong các bài viết sau.

Phương pháp này có cơ sở lý thuyết từ mô hình giảng dạy viết theo hướng sản phẩm, vốn phổ biến từ thập niên 1970 và 1980, đặc biệt trong bối cảnh dạy tiếng Anh như ngoại ngữ (English as a Foreign Language – EFL).

Như Tribble (1996)[5] mô tả trong Writing (trong loạt sách Language Teaching của Oxford University Press), cách tiếp cận theo sản phẩm nhấn mạnh đến việc học tập cấu trúc văn bản mẫu (model texts) và tái tạo những mẫu này theo chuẩn mực ngôn ngữ xác định.

Mặc dù mô hình này thiếu sự chú trọng đến tư duy phản biện và quá trình sáng tạo, nó vẫn được sử dụng rộng rãi trong các lớp luyện thi chuẩn hóa như IELTS hoặc TOEFL – nơi sản phẩm cuối cùng và độ chính xác được đánh giá dựa trên tiêu chí rõ ràng.

Xem thêm: Focus on Forms vs. Focus on Form: Chiến lược nào phù hợp hơn với người học có động lực học thi?

Lợi ích và bất lợi của phương pháp hướng dẫn truyền thống

Mặc dù đây là phương pháp giảng dạy được sử dụng phổ biến trong nhiều bối cảnh lớp học tiếng Anh học thuật (English for Academic Purposes – EAP), đặc biệt ở các quốc gia châu Á, nơi việc dạy học thường theo hướng định hướng kỳ thi, phương pháp này có cả những lợi ích rõ rệt lẫn những hạn chế cần cân nhắc.

Về mặt lợi ích, phương pháp này mang lại hiệu quả rõ ràng trong việc nâng cao độ chính xác ngôn ngữ (linguistic accuracy). Đối với người học ở trình độ trung cấp thấp, vốn còn gặp khó khăn với hệ thống ngữ pháp tiếng Anh hoặc vốn từ vựng học thuật còn hạn chế, việc nhận được phản hồi cụ thể và chi tiết từ giáo viên giúp họ nhanh chóng nhận ra lỗi và điều chỉnh.

Loại phản hồi mang tính quy phạm này giúp người học hiểu đúng chuẩn mực học thuật và tránh lặp lại lỗi tương tự trong tương lai.

Hơn nữa, vì dễ đo lường và chuẩn hóa (standardized assessment), phương pháp này rất phù hợp trong các kỳ thi học thuật quốc tế như IELTS hoặc TOEFL, nơi tiêu chí chấm điểm rõ ràng về độ chính xác ngữ pháp (grammatical range and accuracy), sự đa dạng từ vựng (lexical resource) và tính mạch lạc của văn bản (coherence and cohesion).

Do đó, với mục tiêu luyện thi hoặc cải thiện kỹ năng viết theo mẫu (template-based writing), hướng dẫn truyền thống có thể được xem là chiến lược hữu hiệu trong ngắn hạn.

Tuy nhiên, một trong những điểm yếu lớn nhất của phương pháp này nằm ở việc làm giảm tính chủ động và năng lực tư duy độc lập của người học. Khi chỉ tập trung vào sản phẩm và nhận phản hồi một chiều dưới dạng sửa lỗi, người học dễ rơi vào trạng thái phụ thuộc vào giáo viên và không phát triển được khả năng tự điều chỉnh (self-monitoring) hay đánh giá bài viết của chính mình (self-evaluation). Điều này cũng làm suy giảm tính phản tư (reflective thinking), vốn là yếu tố then chốt trong quá trình học viết ở cấp độ học thuật.

Như Schmitt và Rodgers (2020)[6] nhận định trong An Introduction to Applied Linguistics, việc dạy viết chỉ chú trọng vào lỗi ngôn ngữ có thể “khuyến khích học viên tập trung quá mức vào hình thức thay vì nội dung và tổ chức lập luận của bài viết” (tr. 168).

Học viên có thể viết những câu đúng về mặt ngữ pháp nhưng lại rời rạc về mặt logic hoặc thiếu chiều sâu học thuật – một vấn đề đặc biệt nghiêm trọng đối với người học ở trình độ trung cấp trở lên, khi yêu cầu về tư duy phản biện và lập luận logic ngày càng cao.

Ngoài ra, nghiên cứu của Hyland (2003)[7] trong Second Language Writing cũng chỉ ra rằng phản hồi theo hướng sửa lỗi thường bỏ qua yếu tố văn phong (rhetorical appropriateness) và mục đích giao tiếp (communicative purpose) của bài viết – những khía cạnh quan trọng trong việc viết học thuật hiệu quả.

Khi người học không được hướng dẫn cách lập kế hoạch và tổ chức ý tưởng theo ngữ cảnh giao tiếp cụ thể, họ có thể viết đúng nhưng không đạt được hiệu quả diễn đạt trong môi trường học thuật thực tế.

Tóm lại, hướng dẫn truyền thống đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ người học đạt độ chính xác về mặt ngôn ngữ và đáp ứng yêu cầu kỹ thuật trong các kỳ thi chuẩn hóa. Tuy nhiên, nếu sử dụng đơn độc mà không kết hợp với các chiến lược phát triển tư duy siêu nhận thức, phương pháp này có thể dẫn đến việc học thụ động, thiếu sáng tạo và không bền vững trong dài hạn – đặc biệt khi người học bước vào môi trường viết học thuật đòi hỏi sự tự chủ và khả năng phản tư cao.

Hướng dẫn siêu nhận thức (metacognitive writing instruction) là gì?

Hướng dẫn siêu nhận thức, hay metacognitive writing instruction, là một phương pháp giảng dạy viết học thuật tập trung vào quá trình nhận thức và tự điều chỉnh trong khi viết. Trái ngược với hướng dẫn truyền thống vốn chú trọng vào sản phẩm cuối cùng, phương pháp này khuyến khích người học ý thức về cách họ tư duy, lập kế hoạch và đánh giá trong suốt quá trình viết – một năng lực cốt lõi của học tập tự điều chỉnh (self-regulated learning).

Theo mô hình ba giai đoạn phổ biến (Flavell, 1979[8]; Zimmerman, 2002[2]), người học được hướng dẫn thực hiện: (1) lập kế hoạch (planning) trước khi viết, bao gồm xác định mục tiêu viết, cấu trúc bài, và chiến lược triển khai; (2) giám sát tiến trình (monitoring) trong lúc viết – theo dõi tính logic, sự liên kết, và độ mạch lạc của lập luận; và (3) đánh giá và chỉnh sửa (evaluating and revising) sau khi viết, tức là rà soát lại toàn bộ bài viết từ góc độ người đọc và chỉnh sửa có mục tiêu.

Ví dụ, thay vì bắt đầu viết ngay, học viên có thể được yêu cầu lập một dàn ý chi tiết, ghi chú mục tiêu nội dung cho từng đoạn văn và sử dụng writing logs để phản ánh những khó khăn gặp phải trong quá trình viết. Họ cũng có thể áp dụng checklists để tự đánh giá bài viết dựa trên tiêu chí như tính nhất quán (coherence), cách phát triển lập luận (argument development), và độ phù hợp của dẫn chứng.

Phương pháp này được xây dựng dựa trên lý thuyết metacognition (siêu nhận thức) của Flavell (1979)[8] và mở rộng bởi Zimmerman (2002)[2] trong lý thuyết học tập tự điều chỉnh. Zimmerman[2] nhấn mạnh rằng người học hiệu quả là người có khả năng kiểm soát không chỉ hành vi học tập mà còn các quá trình nhận thức và động lực cá nhân của mình.

Điều này đặc biệt phù hợp trong bối cảnh viết học thuật, nơi yêu cầu người học đưa ra quyết định liên tục về cách tổ chức, phát triển và diễn đạt ý tưởng trong mối quan hệ với độc giả và mục tiêu học thuật.

Trong How Learning Happens (2020), Kirschner và Hendrick[4] cũng làm rõ vai trò trung tâm của siêu nhận thức trong việc giúp người học trở nên chủ động, độc lập và linh hoạt khi đối mặt với các nhiệm vụ học thuật phức tạp. Theo họ, một người viết thành công không chỉ nắm ngôn ngữ mà còn biết “nghĩ về cách mình đang viết” – một cấp độ tư duy mà hướng dẫn siêu nhận thức hướng tới phát triển.

Tóm lại, hướng dẫn siêu nhận thức không đơn thuần là dạy người học “viết như thế nào”, mà là giúp họ hiểu “vì sao viết như vậy” và “làm sao để viết tốt hơn trong lần sau”. Đây là một bước chuyển quan trọng từ học thụ động sang học chủ động – điều kiện thiết yếu để thành công trong môi trường học thuật hiện đại.

Lợi ích và bất lợi của phương pháp hướng dẫn siêu nhận thức

Một trong những lợi ích nổi bật nhất của phương pháp này là khả năng phát triển tư duy học thuật toàn diện ở người học. Khác với phương pháp truyền thống vốn nhấn mạnh vào sự chính xác hình thức (linguistic accuracy), hướng dẫn siêu nhận thức khuyến khích người học chú ý đến chất lượng ý tưởng, cấu trúc lập luận, tính liên kết (coherence), và sự phù hợp với mục đích giao tiếp học thuật (academic communicative intent).

Như Zimmerman (2002)[2] đã khẳng định, người học thành công là người có thể tự lên kế hoạch, giám sát tiến trình và điều chỉnh hành vi học tập của mình một cách chủ động.

Trong ngữ cảnh viết học thuật, điều này có nghĩa là người học phải biết khi nào cần phát triển luận điểm, làm rõ ví dụ hoặc chỉnh sửa phần chuyển ý chưa hợp lý.

Nghiên cứu thực nghiệm của Teng và Zhang (2016)[1] với hơn 150 sinh viên đại học tại Trung Quốc đã cho thấy rằng những người học được huấn luyện sử dụng chiến lược siêu nhận thức trong viết không chỉ cải thiện chất lượng bài luận một cách đáng kể mà còn nâng cao khả năng phản tư và tự hiệu chỉnh.

Nhóm học viên này thể hiện rõ rệt khả năng tổ chức bài viết chặt chẽ, phát triển lập luận mạch lạc và đưa ra dẫn chứng xác đáng – những yếu tố then chốt của một bài luận học thuật hiệu quả.

Kết quả này củng cố cho nhận định rằng siêu nhận thức không chỉ giúp người học viết “đúng” mà còn viết “sâu”, phù hợp với yêu cầu của bối cảnh học thuật bậc cao.

Ngoài ra, Kirschner và Hendrick (2020)[4] trong How Learning Happens cũng nhấn mạnh rằng việc rèn luyện kỹ năng siêu nhận thức giúp người học vượt qua “sự phụ thuộc vào giáo viên” và trở thành những người học độc lập (independent learners).

Họ phát triển năng lực phản tư (reflective capacity), biết đặt câu hỏi cho chính mình trong khi viết như: “Luận điểm của mình có đủ rõ chưa?”, “Ví dụ này có hỗ trợ tốt cho lập luận không?”, hay “Người đọc có thể hiểu được mạch văn không?”.

Những câu hỏi này là biểu hiện của tư duy học thuật trưởng thành, thứ không thể đạt được nếu chỉ tiếp cận việc viết như một nhiệm vụ mang tính kỹ thuật.

Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng phương pháp này đòi hỏi mức độ đầu tư thời gian, nhận thức và kỹ năng cao hơn so với hướng dẫn truyền thống. Đối với những người học chưa quen với việc phản tư hoặc chưa có kỹ năng tổ chức ý tưởng tốt, việc yêu cầu họ lên kế hoạch, theo dõi tiến trình và tự đánh giá có thể dẫn đến tình trạng quá tải nhận thức (cognitive overload).

Theo lý thuyết tải nhận thức (Cognitive Load Theory) của Sweller (1988)[9], khi khối lượng thông tin cần xử lý vượt quá khả năng của trí nhớ làm việc (working memory), người học dễ rơi vào trạng thái bối rối, mệt mỏi và giảm hiệu quả học tập.

Kirschner và Hendrick (2020)[4] cũng cảnh báo rằng nếu giáo viên không có chiến lược hỗ trợ cụ thể – chẳng hạn như mô hình hóa quá trình viết, cung cấp biểu mẫu tự đánh giá hoặc hướng dẫn viết nhật ký phản tư – thì người học có thể bị choáng ngợp bởi yêu cầu siêu nhận thức và mất động lực.

Ngoài ra, một trở ngại khác nằm ở chính vai trò của giáo viên. Để triển khai hiệu quả phương pháp này, giáo viên cần có kiến thức vững vàng về các chiến lược siêu nhận thức và biết cách cá nhân hóa hoạt động viết cho từng người học.

Trong môi trường lớp học đông hoặc thời lượng giới hạn, việc theo dõi quá trình viết của từng cá nhân và đưa ra phản hồi theo tiến trình thường không khả thi. Điều này đặt ra yêu cầu đổi mới trong thiết kế chương trình giảng dạy và phát triển chuyên môn giáo viên, nhằm tạo điều kiện để hướng dẫn siêu nhận thức thực sự phát huy hiệu quả.

Tóm lại, phương pháp hướng dẫn siêu nhận thức giúp người học phát triển kỹ năng viết học thuật không chỉ về mặt kỹ thuật mà còn về chiều sâu tư duy và tính phản tư – những năng lực không thể thiếu trong môi trường đại học.

Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả như mong đợi, người học cần có sự chuẩn bị về mặt nhận thức, còn giáo viên cần có chiến lược giảng dạy phù hợp nhằm tránh rơi vào tình trạng quá tải hoặc phi thực tiễn trong lớp học thực tế.

Xem thêm: So sánh giữa phương pháp giảng dạy rõ ràng (explicit) và giảng dạy ngầm (Implicit) trong giáo dục ngôn ngữ

Đối tượng người học phù hợp với các phương pháp này

Tính phù hợp của từng phương pháp giảng dạy viết – truyền thống (product-based instruction) và siêu nhận thức (metacognitive strategy-based instruction) – phụ thuộc chặt chẽ vào nhiều yếu tố, bao gồm trình độ ngôn ngữ, năng lực học thuật, mục tiêu học tập, và đặc điểm của bối cảnh giảng dạy (instructional context).

Việc lựa chọn phương pháp không nên được quyết định một cách cứng nhắc, mà cần dựa trên khả năng nhận thức, mức độ tự chủ và nhu cầu phát triển kỹ năng của người học.

Đối với hướng dẫn truyền thống, phương pháp này đặc biệt phù hợp với người học ở trình độ sơ cấp đến trung cấp thấp (beginner to lower-intermediate learners), những người còn gặp nhiều khó khăn trong việc sử dụng đúng ngữ pháp, từ vựng và cấu trúc câu. Với nhóm người học này, ưu tiên hàng đầu thường là phát triển độ chính xác hình thức (linguistic accuracy) và xây dựng nền tảng ngôn ngữ vững chắc trước khi có thể bước vào các hoạt động học thuật mang tính tư duy cao hơn.

Trong giai đoạn này, việc nhận phản hồi rõ ràng và trực tiếp từ giáo viên, đặc biệt dưới dạng sửa lỗi (corrective feedback), có thể giúp người học nhận diện các quy tắc ngôn ngữ và điều chỉnh hành vi viết của mình một cách hiệu quả.

Bên cạnh đó, hướng dẫn truyền thống cũng tỏ ra phù hợp trong các bối cảnh luyện thi học thuật chuẩn hóa (standardized academic testing contexts) như IELTS, TOEFL hoặc các bài kiểm tra nội bộ ở trường đại học, nơi tiêu chí chấm điểm nhấn mạnh độ chính xác hình thức và khả năng thực hiện nhiệm vụ viết trong thời gian giới hạn.

Theo Hamp-Lyons và Heasley (2006)[10], việc giảng dạy trong môi trường luyện thi nên tập trung vào các tiêu chí có thể đo lường được, chẳng hạn như sử dụng cấu trúc câu đa dạng, viết đúng chính tả và tránh lỗi ngữ pháp cơ bản – tất cả đều là mục tiêu phù hợp với hướng dẫn truyền thống.

Ngược lại, hướng dẫn siêu nhận thức được xem là phương pháp tối ưu cho người học từ trình độ trung cấp trở lên (upper-intermediate to advanced learners), đặc biệt trong các chương trình đào tạo học thuật hoặc chuyên ngành, nơi người học được kỳ vọng phải vận dụng ngôn ngữ để lập luận, phản biện và trình bày ý tưởng một cách mạch lạc và có chiều sâu. Những người học ở trình độ này thường đã có nền tảng ngôn ngữ vững chắc và có thể chuyển trọng tâm từ "viết đúng" sang "viết hay" – tức là phát triển tư duy viết (writing cognition), chiến lược điều chỉnh (self-regulation strategies) và khả năng tự đánh giá sản phẩm của mình.

Theo Gkonou, Tatzl và Mercer (2016)[3], trong New Directions in Language Learning Psychology, sự phát triển ngôn ngữ bền vững không chỉ là quá trình tích lũy kiến thức ngôn ngữ, mà còn là hành trình hình thành bản sắc người học (learner identity), nơi nhận thức, cảm xúc và động lực cá nhân đóng vai trò trung tâm.

Phương pháp siêu nhận thức giúp người học không chỉ học cách viết hiệu quả hơn, mà còn hiểu rõ hơn về chính mình với tư cách là người viết (as academic writers), từ đó kiểm soát được toàn bộ quá trình học tập – một biểu hiện rõ rệt của tư duy tự chủ trong học thuật (academic learner autonomy).

Ngoài ra, môi trường giảng dạy cũng là yếu tố then chốt trong việc xác định phương pháp phù hợp. Trong các lớp học đại học nhỏ, nơi giáo viên có điều kiện theo dõi tiến trình cá nhân của từng học viên, hướng dẫn siêu nhận thức có thể được triển khai một cách hiệu quả thông qua các hoạt động như viết nhật ký phản tư (reflective journals), tự đánh giá bài viết (self-assessment), hoặc viết theo nhiều bản nháp (multiple drafting). Ngược lại, trong các lớp học đông hoặc thời lượng giảng dạy hạn chế, việc áp dụng hướng dẫn truyền thống có thể khả thi và thực tế hơn.

Tóm lại, không có phương pháp nào là "tốt nhất" cho mọi người học, mà hiệu quả phụ thuộc vào sự phù hợp giữa phương pháp và đặc điểm người học.

Hướng dẫn truyền thống thích hợp với người học cần củng cố ngôn ngữ cơ bản và chuẩn bị cho các bài kiểm tra chuẩn hóa, trong khi hướng dẫn siêu nhận thức phát huy tác dụng ở những người học có năng lực tư duy cao hơn và đang hướng đến phát triển kỹ năng viết học thuật sâu và độc lập. Việc cá nhân hóa phương pháp giảng dạy, như Gkonou et al. (2016)[3] nhấn mạnh, chính là chìa khóa để tối ưu hóa quá trình học tập ngôn ngữ trong thế kỷ 21.

Kết luận

Cả hai phương pháp giảng dạy viết học thuật – hướng dẫn truyền thống (product-based instruction) và hướng dẫn siêu nhận thức (metacognitive strategy-based instruction) – đều có vai trò thiết yếu trong việc phát triển năng lực viết cho người học ngôn ngữ. Hướng dẫn truyền thống, với trọng tâm là tính chính xác hình thức và kết quả sản phẩm, đặc biệt hữu ích trong giai đoạn đầu khi người học cần xây dựng nền tảng ngữ pháp và cấu trúc cơ bản, hoặc trong bối cảnh luyện thi học thuật có tiêu chí đánh giá chặt chẽ. Trong khi đó, hướng dẫn siêu nhận thức chú trọng đến quá trình tư duy, sự phản tư và khả năng tự điều chỉnh, giúp người học ở trình độ trung cấp trở lên phát triển kỹ năng viết một cách sâu sắc, độc lập và bền vững.

Khi đặt trong xu thế giáo dục hiện đại – nơi cá nhân hóa (personalization), phát triển năng lực tự chủ (learner autonomy) và tư duy phản biện (critical thinking) là những mục tiêu then chốt – phương pháp siêu nhận thức mang lại nhiều lợi thế vượt trội hơn, đặc biệt trong bối cảnh đại học hoặc các chương trình học thuật chuyên sâu.

Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là nên loại bỏ hoàn toàn hướng dẫn truyền thống. Một chương trình giảng dạy viết học thuật hiệu quả cần có khả năng tích hợp linh hoạt cả hai cách tiếp cận, sử dụng hướng dẫn truyền thống để đảm bảo độ chính xác ngôn ngữ và đáp ứng tiêu chí kỹ thuật, đồng thời triển khai hướng dẫn siêu nhận thức như một công cụ phát triển năng lực tư duy viết, giúp người học trở thành những tác giả học thuật độc lập, có khả năng phản tư và thích ứng với những yêu cầu ngày càng phức tạp của môi trường học thuật hiện đại.

Cách tiếp cận kết hợp này – đồng thời tôn trọng quá trình và sản phẩm – không chỉ giúp tối ưu hóa kết quả học tập mà còn góp phần hình thành bản sắc học thuật (academic identity) của người học.

Như Gkonou, Tatzl và Mercer (2016)[3] đã nhấn mạnh, việc dạy viết không chỉ là truyền đạt kỹ năng mà còn là một hành trình phát triển cá nhân, nơi người học học cách suy nghĩ, phản biện và thể hiện bản thân một cách có trách nhiệm trong cộng đồng học thuật.

Kỹ năng viết học thuật hiệu quả đòi hỏi không chỉ sự chính xác ngôn ngữ mà còn cả tư duy sâu và khả năng tự điều chỉnh. Trong khi hướng dẫn truyền thống vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc rèn kỹ năng hình thức, thì hướng dẫn siêu nhận thức mang lại chiều sâu và tính bền vững cho quá trình học viết. Kết hợp hai phương pháp này một cách chiến lược không chỉ nâng cao chất lượng bài viết mà còn giúp người học phát triển bản sắc học thuật – điều cốt lõi trong hành trình học tập ở bậc đại học và sau đại học.