Ứng dụng tư duy Six hats trong IELTS Writing

IELTS là bài thi chuẩn hóa đánh giá khả năng sử dụng tiếng Anh ở bốn kỹ năng Nghe, Nói, Đọc, Viết. Tuy nhiên, để đạt các band điểm cao trong kì thi, thí sinh được đòi hỏi không chỉ có kỹ năng ngôn ngữ, mà còn có các kỹ năng tư duy hiệu quả. Đặc biệt, bài IELTS Writing Task 2 thường yêu cầu thí sinh viết một bài luận với độ dài 250 từ trong thời gian khoảng 40 phút với các chủ đề đa dạng từ văn hóa, giáo dục, đến y tế, môi trường. Để xử lý tốt phần thi này, thí sinh cần trang bị cho mình những kỹ năng tư duy để tìm kiếm, hệ thống và khai thác các ý tưởng một cách hiệu quả và tiết kiệm thời gian. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu đến độc giả kỹ năng tư duy Six hats trong IELTS Writing bao gồm việc hướng dẫn và áp dụng cụ thể.

Giới thiệu Six hats trong IELTS Writing

IELTS là bài thi chuẩn hóa đánh giá khả năng sử dụng tiếng Anh ở bốn kỹ năng Nghe, Nói, Đọc, Viết. Tuy nhiên, để đạt các band điểm cao trong kì thi, thí sinh được đòi hỏi không chỉ có kỹ năng ngôn ngữ, mà còn có các kỹ năng tư duy hiệu quả. Đặc biệt, bài IELTS Writing Task 2 thường yêu cầu thí sinh viết một bài luận với độ dài 250 từ trong thời gian khoảng 40 phút với các chủ đề đa dạng từ văn hóa, giáo dục, đến y tế, môi trường. Để xử lý tốt phần thi này, thí sinh cần trang bị cho mình những kỹ năng tư duy để tìm kiếm, hệ thống và khai thác các ý tưởng một cách hiệu quả và tiết kiệm thời gian. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu đến độc giả kỹ năng tư duy 6 Chiếc mũ (Six thinking hats) và cách áp dụng trong bài thi IELTS Writing Task 2.

Giới thiệu kỹ năng tư duy Six thinking hats

Khái niệm và nội dung chi tiết của kỹ năng tư duy Six thinking hats đã được giới thiệu trong bài viết Áp dụng phương pháp tư duy 6 chiếc mũ vào bài thi IELTS Speaking tại Zim.vn. Trong cuốn sách “Six Thinking Hats” (1985) , tiến sĩ Edward De Bono giới thiệu phương pháp tư duy 6 Chiếc mũ như một công cụ giúp định hướng tư duy theo nhiều góc nhìn khi giải quyết một vấn đề. Sáu chiếc mũ xanh dương với sáu màu sắc lần lượt đại diện cho các hướng suy nghĩ khác nhau.

• Mũ xanh dương: quá trình suy nghĩ

• Mũ trắng: cơ sở thông tin, dữ liệu thực tế

• Mũ đỏ: trực giác, cảm xúc

• Mũ vàng: lợi ích, mặt tích cực

• Mũ đen: rủi ro, mặt tiêu cực

• Mũ xanh lá cây: ý tưởng, giải pháp

Six thinking hats

Ứng dụng kỹ năng tư duy Six thinking hats trong IELTS Writing Task 2

Gợi ý áp dụng kỹ năng tư duy Six thinking hats trong IELTS Writing Task 2

Để người đọc hình dung rõ hơn về cách áp dụng phương pháp tư duy 6 Chiếc mũ, bài viết sẽ lựa chọn một đề bài trong bài thi IELTS Writing Task 2 và lấy ví dụ về cách tư duy theo từng chiếc mũ.

“It is now possible for scientists and tourists to travel to remote natural environments, such as the South pole. Do the advantages of this development outweigh the disadvantages?”

(Tạm dịch: Ngày nay, các nhà khoa học và khách du lịch có thể đến các môi trường tự nhiên xa xôi, ví dụ như Bắc Cực. Những lợi ích của sự phát triển này có lợi hơn những bất lợi không?)

Give reasons for your answer and include any relevant examples from your own knowledge or experience.

Write at least 250 words.

Mũ xanh dương

Lối tư duy “mũ xanh dương” thường là bước đầu tiên khi tiếp cận bài IELTS Writing.

Task 2 và có thể được sử dụng trong tất cả các dạng bài. Thí sinh sẽ lên kế hoạch cho quá trình suy nghĩ và brainstorm ý tưởng cho bài viết. Tư duy theo hướng “mũ xanh dương” không giúp trực tiếp trả lời câu hỏi của đề bài, nhưng sẽ giúp thí sinh có sự kiểm soát và kế hoạch cụ thể với quá trình suy nghĩ để từ đó tối ưu hóa việc tìm và hệ thống ý tưởng. “Đội mũ xanh” giống như việc tạo nền tảng cho việc sử dụng những chiếc mũ tiếp theo một cách hiệu quả và hợp lý.

Ví dụ: “It is now possible for scientists and tourists to travel to remote natural environments, such as the South pole. Do the advantages of this development outweigh the disadvantages?” 

Khi đội “mũ xanh dương”, thí sinh sẽ lên kế hoạch cho quá trình brainstorm ý tưởng cho bài bài viết như sau: để triển khai bài viết, cần sử dụng mũ vàng để suy nghĩ về lợi ích và mũ đen để suy nghĩ về rủi ro. Ngoài ra, có thể sử dụng thêm mũ trắng để có các số liệu và thông tin thực tế làm minh chứng và mũ xanh lá cây để đưa ra ý tưởng giúp hạn chế những rủi ro. Với mỗi mặt lợi ích và bất lợi, cần từ 1-3 ý để minh chứng, mỗi ý triển khai 2-3 câu.

Mũ trắng

Lối tư duy “mũ trắng” được sử dụng để tìm kiếm những cơ sở thông tin, dữ liệu thực  tế nhằm minh chứng cho luận điểm của người viết. Tuy nhiên, thực tế trong quá trình làm bài thi IELTS Writing Task 2, do giới hạn về thời gian cũng như không gian phòng thi, không được tra cứu và tham khảo các số liệu, báo cáo, nghiên cứu, người viết không phải lúc nào cũng có thể đưa ra những dữ liệu cụ thể để làm minh chứng cho bài viết. Với suy nghĩ theo hướng “mũ trắng”, cách áp dụng phổ biến hơn trong IELTS Writing Task 2 là việc đưa ra những sự thật, những thông tin đã được kiểm chứng và công nhận rộng rãi.

Ví dụ: “It is now possible for scientists and tourists to travel to remote natural environments, such as the South pole. Do the advantages of this development outweigh the disadvantages?” 

Khi đội “mũ trắng”, thí sinh có thể sử dụng dữ liệu về nhiệt độ trung bình của Nam Cực để minh chứng cho thời tiết khắc nghiệt, đồng thời đưa ra thông tin đã được khoa học kiểm chứng như việc sống trong môi trường nhiệt độ thấp trong thời gian dài có thể gây những ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người. 

Mũ đỏ

Lối tư duy “mũ đỏ” được sử dụng để đưa ra những cảm xúc, tình cảm về vấn đề đang được bàn luận. Lối suy nghĩ này tuy phổ biến trong đời sống nhưng cần lưu ý khi sử dụng trong một bài viết học thuật như IELTS Writing Task 2. Các bài viết học thuật thường yêu cầu các luận điểm và ý tưởng có sự chặt chẽ, hợp lý, được minh chứng và giải thích rõ ràng bằng ví dụ, số liệu hay lập luận logic hơn là dựa vào cảm tính, tình cảm của người viết. Vì vậy, hướng tư duy “mũ đỏ” không thường được sử dụng trong IELTS Writing Task 2.

Mũ vàng

Lối tư duy “mũ vàng” được sử dụng để khai mở những ý tưởng về lợi ích, mặt tích cực của vấn đề đang được bàn luận. Hướng suy nghĩ này đặc biệt phát huy hiệu quả trong những dạng bài “Advantages and Disadvantages Essay” hay “Discussion Essay” khi thí sinh được yêu cầu bàn luận về các mặt tích cực – tiêu cực của một vấn đề. Với mỗi lợi ích được nêu ra, thí sinh cũng cần chú ý có những dẫn chứng, lập luận hợp lý để khẳng định.

Ví dụ: “It is now possible for scientists and tourists to travel to remote natural environments, such as the South pole. Do the advantages of this development outweigh the disadvantages?” 

Khi đội “mũ vàng”, thí sinh sẽ đưa ra những lợi ích của xu hướng trên như cơ hội để con người khám phá những vùng đất mới và nghiên cứu các hiện tượng tự nhiên hay tiềm năng phát triển kinh tế bằng việc khai thác du lịch tại các khu vực mới này.

Mũ đen

Lối tư duy “mũ đen” được sử dụng để đánh giá những điểm bất lợi, khó khăn, mặt tiêu cực của vấn đề/ hiện tượng đang được bàn luận. Tương tự với “mũ vàng”, hướng suy nghĩ “mũ đen” cũng thường được khai thác trong các dạng bài “Advantages and Disadvantages Essay” hay “Discussion Essay”. Lối tư duy này không chỉ tập trung vào những điểm tiêu cực ở hiện tại mà còn cân nhắc những rủi ro, nguy cơ trong tương lai của vấn đề.

Ví dụ: “It is now possible for scientists and tourists to travel to remote natural environments, such as the South pole. Do the advantages of this development outweigh the disadvantages?” 

Khi đội “mũ đen”, thí sinh sẽ tập trung nêu ra những bất lợi cũng như rủi ro của xu hướng trên như thời tiết khắc nghiệt, điều kiện an toàn không đảm bảo hay nguy cơ môi trường tự nhiên tại các khu vực bị ảnh hưởng xấu khi con người khai thác du lịch.

Mũ xanh lá

Lối tư duy “mũ xanh lá” được sử dụng để đưa ra những giải pháp, ý tưởng thay thế cho vấn đề đang được bàn luận. Hướng suy nghĩ này được khai thác nhiều trong các dạng bài như “Causes and Solutions Essay” hay “Problems and Solutions Essay”. Ngoài ra, “mũ xanh lá” còn đại diện cho sự sáng tạo, khuyến khích những khả năng, ý tưởng mới mẻ cho vấn đề.

Ví dụ: “It is now possible for scientists and tourists to travel to remote natural environments, such as the South pole. Do the advantages of this development outweigh the disadvantages?”

Khi đội “mũ xanh lá”, thí sinh sẽ đưa ra những phương án giải quyết để phát huy mặt tích cực và giảm thiểu những rủi ro mà xu hướng trên có thể mang đến như việc giới thiệu các quy định nhằm kiểm soát du lịch và bảo tồn tự nhiên tại các vùng đất như Nam Cực. Tuy nhiên, cần lưu ý nắm rõ yêu cầu đề bài, tránh đi sâu vào việc đề xuất và phân tích các phương án.

Lưu ý: Người viết cần nghiên cứu kỹ yêu cầu của đề bài, xác định các màu “mũ” cần dùng ngay từ bước đầu tiên khi đội “mũ xanh dương” để tránh tình trạng ôm đồm, nhồi nhét, cố gắng sử dụng tất cả các hướng tư duy mà không cân nhắc trọng tâm của bài cho phù hợp, dẫn đến tình trạng trả lời sai lệch, không đúng yêu cầu.

Xem thêm: Ứng dụng cú pháp học syntax để viết rõ ràng và có hệ thống hơn trong IELTS Writing

Phân tích phương pháp 6 Chiếc mũ trong bài viết minh họa

Dưới đây là một đề bài IELTS Writing Task 2 và bài viết minh họa từ British Council:

.“Across the world there are many countries where people with advanced degrees are struggling to find employment. I think this is because full-time employment is no longer the cornerstone of modern economies. Universities need to restructure study options in order to keep abreast of this development.

People often declare that there is no work around anymore. In fact, there is plenty of work. Casual, on-call, contract, part-time and temporary positions have proliferated in recent years. What is much rarer now is permanent employment, meaning positions with a long-term contract, benefits, stability, internal promotion and skills development organised by employers.

The problem is that the university education system was designed for an employment-centred economy. People would dedicate anything from five to seven years to diligent study in order to get a guaranteed career at the end of it. There is no guarantee anymore.

The solution is for university education to accommodate new working arrangements. Study options need to be broken down into shorter “booster” qualifications taken on an as-needed basis with more part-time, evening and distance options. A more realistic scenario now is for workers to balance two separate income streams while studying on the side – perhaps for the length of their working life – rather than studying full-time for six years and then working full-time until retirement.

The post-employment economy is only a problem for people who are not prepared for it. Unfortunately many of these people are highly-qualified graduates who are the product of an antiquated education system. Revamping university study should resolve this issue.”

Với đề bài Writing Task 2 trên, người viết trước hết đã áp dụng lối tư duy “mũ xanh dương” đã xác định các bước suy nghĩ và từng loại “mũ” sử dụng tiếp theo:

• Đề bài đặt ra hai câu hỏi, mỗi câu hỏi cần 1-2 luận điểm để trả lời.

• Để trả lời cho câu hỏi thứ nhất của đề bài “What factors may have caused this situation?”, cần sử dụng “mũ đen” để chỉ ra các vấn đề tiêu cực hay những khó khăn đang gây nên hiện tượng trong đề bài (unemployment). 

• Để trả lời cho câu hỏi thứ hai “What, in your opinion, can/should be done about it?”, cần sử dụng “mũ xanh lá” để đưa ra những giải pháp, đề xuất.

• Ngoài ra, có thể sử dụng “mũ trắng” để đưa thông tin, số liệu làm minh chứng cho các luận điểm

Cụ thể:

• Đội “mũ trắng” giúp người viết phát hiện những thực tế khách quan như:

“Across the world there are many countries where people with advanced degrees are struggling to find employment.”

(Tạm dịch: Tại nhiều quốc gia trên khắp thế giới, những người có bằng cấp cao đang gặp khó khăn tìm kiếm việc làm.”

In fact, there is plenty of work. Casual, on-call, contract, part-time and temporary positions have proliferated in recent years. 

(Tạm dịch: Thực tế hiện nay có rất nhiều công việc. Các công việc đơn giản, việc theo hợp đồng, bán thời gian hay tạm thời đã tăng lên trong những năm gần đây.)

• Đội “mũ đen” giúp người viết khai thác những mặt tiêu cực, thiếu sót của hệ thống giáo dục đại học hiện nay.

“The problem is that the university education system was designed for an employment-centred economy. People would dedicate anything from five to seven years to diligent study in order to get a guaranteed career at the end of it. There is no guarantee anymore.”

(Tạm dịch: Vấn đề là hệ thống giáo dục đại học được thiết kế cho một nền kinh tế tập trung vào việc làm. Mọi người trước kia sẽ dành từ năm đến bảy năm siêng năng học tập để có được một nghề nghiệp đảm bảo sau khi kết thúc ở trường lớp. Tuy nhiên, Không có gì đảm bảo điều đó nữa.)

• Đội “mũ xanh” giúp người viết tìm ra những ý tưởng giúp giải quyết vấn đề tình trạng thất nghiệp ở người có bằng cấp cao.

“The solution is for university education to accommodate new working arrangements. Study options need to be broken down into shorter “booster” qualifications taken on an as-needed basis with more part-time, evening and distance options.”

(Tạm dịch: Giải pháp là giáo dục đại học phải phù hợp với cách sắp xếp việc làm mới. Các lựa chọn học tập cần được chia thành các chương trình đào tạo ngắn hơn được thực hiện trên nền tảng nhu cầu với nhiều lựa chọn học bán thời gian, học buổi tối và học từ xa.)

Lời kết

Như vậy, bài viết đã giới thiệu đến độc giả phương pháp tư duy Tư duy Six hats trong IELTS Writing. Hy vọng bài viết đã giúp độc giả hiểu hơn về một kỹ năng tư duy thú vị  cũng như nắm được cách sử dụng công cụ tư duy này để tăng hiệu quả và tiết kiệm thời gian cho quá trình brainstorm ý tưởng trong bài thi IELTS Writing.

Vũ Thu Hằng