Zettelkasten: Phương pháp học tiếng Anh và cách áp dụng hiệu quả

Phương pháp Zettelkasten, với nguồn gốc từ những năm 1900, đã trở thành một công cụ hữu ích cho người học trong việc tổ chức và nắm bắt thông tin. Bằng cách tối ưu hóa quá trình ghi chú, người học không chỉ tạo sự liên kết giữa các ý tưởng mà còn cải thiện khả năng tiếp thu và vận dụng kiến thức tiếng Anh một cách hiệu quả. Trong bài viết này, độc giả sẽ tìm hiểu về những bước cơ bản để áp dụng phương pháp Zettelkasten vào việc học ngoại ngữ, giúp nâng cao hiệu quả học tập và phát triển khả năng ngôn ngữ một cách toàn diện.

Phương pháp Zettelkasten là gì?

Phương pháp Zettelkasten là phương pháp triển khai suy nghĩ được ứng dụng bởi nhà xã hội học người Đức Niklas Luhmann. Ông đã lưu trữ các tờ giấy thông tin (zettel) vào trong một chiếc hộp gỗ (kasten). Vậy ta có thể hiểu đơn giản, phương pháp Zettelkasten là phương pháp ghi chú thông tin trong một chiếc hộp gỗ. 

Và cơ chế hoạt động của phương pháp ghi chú này tuân theo quy tắc như sau:

• Mỗi một mẩu giấy sẽ chỉ ghi duy nhất một ý tưởng và được giữ trong một chiếc hộp.

• Các mẫu giấy sẽ được dán nhãn để nhằm mục đích nối các thông tin có chung nhãn với nhau.

Các mẩu giấy thông tin của phương pháp Zettelkasten sẽ được chia làm 4 loại [1]:

• Fleeting Notes: Đây là ghi chú nhanh, dùng để lưu lại suy nghĩ bất chợt của người học. Đối với loại ghi chú này, người học không cần quá chau chuốt mà nên ghi những từ ngắn gọn và để ở nơi dễ thấy.

• Literature Notes: Đây là ghi chú khi người học đang tổng hợp hoặc đọc một loại tài liệu nào đó. Các ghi chú này nên ngắn gọn, và mỗi mẩu giấy chỉ nên chứa 1 loại thông tin.

• Permanent Notes: Là ghi chú dựa trên những thông tin người học tổng hợp được từ các loại ghi chú khác, và đây là loại ghi chú liên tục được bổ sung dựa trên các thông tin đã thu thập.

• Reference Notes: Là các ghi chú chứa nguồn tham khảo để người học có thể dễ dàng tìm lại chúng.

Zettelkasten phù hợp với đối tượng nào?

Như đã đề cập đến ở phía trên, đây là phương pháp ghi chú từng thông tin nhỏ và tổng hợp lại trong một chiếc hộp, thích hợp để tổng hợp khối lượng thông tin lớn và nhiều tài liệu. 

Đặc biệt, đây là phương pháp dành cho những người làm trong các ngành nghề yêu cầu phân tích thông tin lớn, biên soạn, viết sách hoặc học sinh đang gặp khó khăn trong việc phải nhớ quá nhiều từ vựng hoặc các thông tin nhỏ. 

Người học đang gặp vấn đề về Writing - Speaking hoặc các vấn đề liên quan đến tư duy và suy luận bằng tiếng Anh cũng có thể áp dụng phương pháp này.

Ưu điểm và nhược điểm của phương pháp Zettelkasten

Để hiểu rõ hơn về phương pháp này, hãy cùng phân tích sâu hơn về ưu điểm và nhược điểm của Zettelkasten.

Ưu điểm

Một số ưu điểm của phương pháp ghi chú Zettelkasten có thể kể đến như:

• Tăng khả năng tiếp nhận kiến thức: Phương pháp Zettelkasten bắt chước cách não bộ con người hoạt động. Việc chia nhỏ thông tin sẽ giúp hiệu quả ghi nhớ và xử lý thông tin tốt hơn. Ngoài ra, phương pháp còn giúp hạn chế quá tải kiến thức mà não bộ có thể tiếp nhận.

• Cải thiện khả năng nhớ và nhắc lại thông tin: Phương pháp Zettelkasten yêu cầu người học viết các ghi chú bằng chính câu từ của người học. Chính vì thế, khi nhìn lại các ghi chú, người học sẽ cần nhớ lại cũng như hồi tưởng được ý tưởng của bản thân. Không những thế, hệ thống hóa ghi chú bằng việc đánh số cũng hỗ trợ người học trong việc nhắc lại thông tin.

• Tăng hiệu quả công việc: Vì các ghi chú trong Zettelkasten đã được tổng hợp theo một chiều nhất định, người học chỉ cẩn theo dõi và bổ sung lượng ghi chú thay vì phải nhớ một lượng kiến thức quá lớn và không được chọn lọc, giúp việc hoàn thành công việc trở nên hiệu quả hơn.

• Không giới hạn lĩnh vực: Zettelkasten mở rộng và hệ thống hóa suy nghĩ của người học dưới dạng các mạng lưới, điều này không phụ thuộc vào chủ đề chính ban đầu người học đã chọn, mà được nối dài bằng các suy nghĩ. Điều này giúp người học không bị giới hạn suy nghĩ trong một lĩnh vực mà có thể sản sinh tiếp nối. 

Nhược điểm

Tuy phương pháp có thể cải thiện rõ rệt những vấn đề về trí nhớ và hiệu quả công việc, Zettelkasten vẫn tồn tại một số nhược điểm:

• Mất nhiều thời gian: Vì Zettelkasten yêu cầu người học cập nhật thông tin liên tục, việc có một hệ thống mạng lưới thông tin hoàn chỉnh cần nhiều thời gian và công sức, vì người học luôn luôn phải ghi chú và đánh dấu thông tin để thật sự nhìn thấy kết quả từ phương pháp.

• Tính phức tạp của việc liên kết các ghi chú: Zettelkasten đòn hỏi người học duy trì được hệ thống các ghi chú. Tuy nhiên, nếu không duy trì được tốt, hệ thống này sẽ trở nên phức tạp khiến người học quá tải vì lượng suy nghĩ và thông tin được ghi lại quá nhiều, không thể theo dõi và liên kết một cách hoàn chỉnh.

Ứng dụng Zettelkasten hiệu quả trong học tập 

Zettelkasten là phương pháp ghi chú rất hiệu quả nhằm kích thích trí nhớ của người học. Chính vì thế, áp dụng phương pháp này trong việc học tập và ghi chép sẽ cải thiện rất nhiều vấn đề người học đang mắc phải.

Người học có thể ứng dụng phương pháp Zettelkasten hiệu quả vào trong việc tra cứu, làm các đề tài nghiên cứu, viết luận văn hoặc ứng dụng vào các bài học ứng dụng tính logic cao bằng cách tạo ra và theo dõi trực quan về dòng chảy ý tưởng của người học. Người học có thể sử dụng bất kì một loại tài liệu nào để bắt đầu phương pháp

Trước hết, người học sẽ bắt đầu phương pháp Zettelkasten bằng cách ghi chú nhanh (Fleeting notes) để thu thập các ý tưởng chợt thoáng qua. Việc này sẽ giúp người học lưu trữ được những suy nghĩ có sẵn ở trong đầu mà không cần phải tốn thời gian hồi tưởng.

Sau khi đã có các ghi chú nhanh, người học sẽ bắt đầu với các ghi chú ý tưởng ( Literature notes) để ghi lại góc nhìn, tóm tắt một bài báo, một chương nào đó trong cuốn sách. Sau đó, kết hợp giữa Literature notes và Fleeting notes để tạo ra một ghi chú vĩnh viễn (Pernament Notes). Ghi chú vĩnh viễn sẽ bao gồm ý tưởng của người học được tóm gọn lại trong một mẩu giấy nhỏ và sẽ được dùng làm manh mối chính.

Cuối cùng là trong quá trình học, người học sẽ ghi lại các nguồn, các từ khóa dưới dạng Reference Notes để có thể tham khảo lại và điều chỉnh các mẩu ghi chú một cách nhanh chóng.

Lưu ý, với mỗi ghi chú, hãy đánh dấu bằng hệ thống số để dễ dàng nhìn lại và sắp xếp. Sau khi đã có thể sắp xếp theo thứ tự số, người học sẽ đánh dấu bằng thứ tự chữ cái những mẩu giấy có liên quan đến nhau.

Đối với những người học mới bắt đầu, tất cả các mẩu giấy ghi chú quan trọng nên được để vào trong một tệp (kasten) để có thể dễ dàng tìm lại và tránh làm mất những ghi chú quan trọng.

Ngoài ra, trong quá trình tạo dựng ý tưởng, những ghi chú nhanh chưa cần thiết hoặc người học không dùng đến nên được để riêng vào một tệp. Điều này sẽ giúp người học lưu trữ mọi ý tưởng trong trường hợp cần dùng đến sau khi đã sắp xếp và viết lại ý tưởng.

Áp dụng Zettelkasten vào việc học tiếng Anh

Đây là một phương pháp để ghi lại suy nghĩ, xây dựng hệ thống các suy nghĩ. Chính vì thế, người học có thể ứng dụng phương pháp này cho việc luyện tập kỹ năng Speaking và Writing trong quá trình học tiếng Anh, đặc biệt đối với đối tượng đang muốn nâng cao khả năng tranh biện.

Ví dụ: Human cloning should be legal. Discuss/Write your opinion about this issue.

Bước 1: Trước hết, như đã hướng dẫn, người học nên bắt đầu từ các Fleeting notes, các ghi chú nhanh, là các từ khóa chính, các ý tưởng nảy ra bất chợt khi gặp chủ đề.

• Các Fleeting notes có thể như sau:

• Human cloning - ethic problems (Vấn đề về mặt đạo đức)

• Legalized for infertility (Được hợp pháp hóa đối với người bị vô sinh)

• Definition of human cloning (Định nghĩa của nhân bản vô tính ở người)

• Difference between human cloning and other reproductive method (Sự khác biệt giữa nhân bản ở người và phương pháp sinh sản khác)

• Against the natural process

Các ghi chú nên được viết ngắn gọn, các suy nghĩ nên rõ ràng để khi các ghi chú được hệ thống, người học sẽ có thể nối lại một cách nhanh chóng.

Bước 2: Để có thể phân tích sâu hơn và có các suy nghĩ khác, người học sẽ lập các Literature notes, đây là các ghi chú nằm trong các tài liệu tham khảo, để tổng hợp lại các góc nhìn khác nhau:

• View A: Legallized for cells treatment ( Reference 1)

• View B: Illegal because of safety and ethics (Reference 2)

• View C: Should be legal for researching but ethics problems should be considered (Reference 3)

Theo sau mỗi ghi chú, người học nên đính kèm tên của tài liệu tham khảo, hoặc các bài báo để có thể tìm lại.

Bước 3: Viết các Permanent Notes dựa trên các ghi chú trên, và sàng lọc các fleeting notes không cần thiết:

• Note 1: Human cloning should only be used for research purposes.

• Note 2: There are other reproductive methods rather than cloning.

• Note 3: Go against religions and “God”

Các Permanent Notes này nên là suy nghĩ của chính người học, các luận điểm chính, và quan điểm mà người học đưa ra sau khi tổng hợp lại. 

Sau đó, đánh dấu các notes cần thiết và lặp lại quá trình, đến khi các ý tưởng đầy đủ luận điểm, luận cứ và các thông tin tạo ra một hệ thống giúp người học có thể phát triển theo nhiều hướng khác nhau.

Đơn giản hóa phương pháp Zettelkasten 

Để có thể đơn giản hóa phương pháp Zettelkasten cho người mới bắt đầu, dưới đây là một số gợi ý mà người học nên tham khảo khi muốn tìm hiểu về phương pháp.

Sử dụng các phần mềm sắp xếp ghi chú chuyên dụng

Đối với người mới bắt đầu, việc viết các ghi chú ra giấy và đánh dấu theo thứ tự là sẽ khá khó khăn, đặc biệt với người học không quen với việc quản lý và sắp xếp.

Chính vì thế, để tối ưu việc quản lý ghi chú, người học nên sử dụng các phần mềm chuyên dụng để sắp xếp ghi chú sao cho tiện lợi nhất.

Đơn giản nhất, người học hãy viết các ghi chú trên thiết bị điện tử, sau đó, đánh dấu thứ tự của chúng và tổng hợp trên một tệp của máy tính.

Tệp của máy tính nên được ghi rõ ngày tạo, chủ đề. Việc này sẽ giúp người học kiểm soát số lượng ghi chú tốt, hạn chế làm mất ghi chú để dẫn đến không liên kết được các ý tưởng.

Ghi chú rõ ràng về ngữ cảnh (context) của ghi chú

Đây là cách để đơn giản hóa quá trình lọc ghi chú và kết nối suy nghĩ. Bởi nếu người học không ghi rõ ngữ cảnh, các ghi chú có thể trở nên thừa thãi vì không có sự kết nối nhất định đến chủ đề trung tâm của vấn đề.

Điều này có thể ảnh hưởng đến việc “lỡ” loại bỏ các ghi chú mà người học cần nhưng các ghi chú không rõ ràng. Chính vì thế, với mỗi ghi chú, hãy đánh dấu ngữ cảnh của ghi chú của bạn.

Đọc thêm:

• Phương pháp Steiner là gì? Đặc điểm, ưu nhược điểm và cách áp dụng

• Ứng dụng phương pháp ESA cho từng phong cách học tập theo mô hình VARK

• Phương pháp Skimming và những yếu tố cần thiết để Skimming hiệu quả

Một số lưu ý khi áp dụng phương pháp Zettelkasten

Để tránh mắc phải một số vấn đề, người học cần lưu ý những điều sau:

• Phương pháp Zettelkasten không dùng đề học thuộc: Đây là một dạng của triển khai và phát triển suy nghĩ, chính vì thế, phương pháp này không áp dụng đối với việc học thuộc. Người học nên hạn chế sử dụng phương pháp để học từ mới tiếng Anh mà nên dùng để ứng dụng vào việc xây dựng ý tưởng văn bản.

• Các ghi chú nên được viết bằng suy nghĩ của người học: Phương pháp Zettelkasten hỗ trợ người học phát triển suy nghĩ, và hệ thống hóa suy nghĩ. Chính vì thế, để tận dụng tối đa ưu điểm của phương pháp, hãy tự tạo ra ghi chú bằng suy nghĩ của bản thân. 

• Các ghi chú chỉ nên có độ dài vừa đủ: Độ dài vừa đủ sẽ giúp người học có thể đọc dễ dàng hơn, tiêu hóa thông tin nhanh hơn, và có thể kết hợp với các ghi chú khác. Người học chỉ nên giới hạn độ dài từ 3 đến 4 câu trong một ghi chú vĩnh viễn.

Tổng kết

Bài viết này đã trình bày chi tiết về phương pháp Zettelkasten và các bước áp dụng hiệu quả trong việc học tiếng Anh. Phương pháp này không chỉ giúp người học tổ chức thông tin một cách hệ thống mà còn kích thích khả năng tư duy phản biện và sáng tạo. Đối với những ai đang tìm kiếm phương pháp học tập hiệu quả, Zettelkasten là một lựa chọn đáng lưu ý. Nếu gặp khó khăn hay cần thêm hướng dẫn, người học có thể tham khảo ZIM Helper để nhận hỗ trợ từ đội ngũ chuyên gia tận tình tại ZIM.