Dạy học trải nghiệm (Experiential Learning): Ưu, nhược điểm & Ứng dụng

Experiential Learning là gì?

Học tập trải nghiệm, còn được biết đến với tên gọi Experiential Learning, là một phương pháp giáo dục chú trọng vào việc học thông qua kinh nghiệm thực tiễn. Thay vì chỉ tiếp thu kiến thức một cách thụ động, người học được khuyến khích tham gia vào các hoạt động thực tế, từ đó tự mình đúc kết ra những bài học và hiểu biết sâu sắc. David Kolb, một trong những nhà lý thuyết giáo dục hàng đầu, đã phát triển mô hình học tập trải nghiệm với tư tưởng rằng "học không chỉ đơn thuần là sự thu thập thông tin, mà là một quá trình năng động của việc chuyển hóa trải nghiệm thành kiến thức thông qua sự phản hồi và phân tích" (Kolb, 1984).

Tầm quan trọng của phương pháp dạy học trải nghiệm

Học tập trải nghiệm đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các kỹ năng cần thiết cho người học trong thế kỷ 21, bao gồm kỹ năng tư duy phản biện, khả năng giải quyết vấn đề và kỹ năng làm việc nhóm. Bằng cách trực tiếp tham gia vào các tình huống thực tế, người học không chỉ nắm bắt được kiến thức lý thuyết mà còn có cơ hội áp dụng những gì đã học vào thực tiễn. Điều này giúp tăng cường sự hiểu biết sâu sắc và khả năng ứng dụng trong nhiều hoàn cảnh khác nhau.

Kolb (2015) đã chỉ ra rằng "khi người học tham gia vào quá trình học tập trải nghiệm, họ có cơ hội phát triển khả năng tư duy độc lập và sáng tạo hơn, đồng thời tăng cường sự tự tin trong việc đối mặt với các thách thức thực tế". Học tập trải nghiệm cũng thúc đẩy người học trở thành những cá nhân chủ động, tự tin trong việc tiếp cận tri thức và không ngừng tìm kiếm cơ hội học hỏi từ mọi trải nghiệm của cuộc sống.

Bên cạnh đó, nghiên cứu của Kolb và Kolb (2005) đã khẳng định rằng học tập trải nghiệm không chỉ giúp cải thiện kỹ năng cá nhân mà còn tạo ra môi trường học tập linh hoạt, nơi người học được khuyến khích thử nghiệm và chấp nhận rủi ro trong quá trình học tập. Đây là những yếu tố quan trọng giúp phát triển khả năng thích nghi và sáng tạo, những kỹ năng thiết yếu trong bối cảnh thế giới liên tục thay đổi ngày nay.

Các giai đoạn của phương pháp Experiential Learning

Trải nghiệm Cụ thể (Concrete Experience)

• Mô tả: Đây là giai đoạn bắt đầu, nơi người học tham gia trực tiếp vào một hoạt động thực tế hoặc một tình huống cụ thể. Trải nghiệm này có thể là một sự kiện mới, một bài tập thực hành, hoặc một tình huống thực tế trong cuộc sống.

• Ví dụ: Trong một lớp học tiếng Anh, học viên có thể tham gia vào một trò chơi nhập vai, chẳng hạn như một buổi phỏng vấn xin việc hoặc một cuộc họp kinh doanh, để thực hành kỹ năng ngôn ngữ.

Quan sát và Phản ánh (Reflective Observation)

• Mô tả: Sau khi trải qua trải nghiệm cụ thể, người học dành thời gian để suy ngẫm về những gì đã xảy ra, tập trung vào việc quan sát và phân tích các khía cạnh khác nhau của trải nghiệm đó. Họ có thể tự hỏi về những gì đã làm tốt, những gì cần cải thiện, và các yếu tố ảnh hưởng đến kết quả.

• Ví dụ: Sau khi tham gia trò chơi nhập vai, học viên thảo luận về trải nghiệm của họ, nhận xét về những điểm mạnh và điểm yếu trong cách giao tiếp, và xem xét phản hồi từ giáo viên và bạn học.

Khái niệm hóa Trừu tượng (Abstract Conceptualization)

• Mô tả: Trong giai đoạn này, người học chuyển từ việc quan sát và phản ánh sang phát triển các ý tưởng hoặc khái niệm mới dựa trên trải nghiệm và phân tích đã thực hiện. Họ bắt đầu kết nối những gì đã học với lý thuyết và khung kiến thức hiện có.

• Ví dụ: Dựa trên những phản ánh từ trò chơi nhập vai, học viên có thể nhận ra tầm quan trọng của việc sử dụng ngữ pháp chính xác và từ vựng phù hợp trong giao tiếp, từ đó phát triển các chiến lược mới để cải thiện kỹ năng nói và nghe.

Thử nghiệm Tích cực (Active Experimentation)

• Mô tả: Giai đoạn này giúp họ điều chỉnh và tối ưu hóa phương pháp học tập của mình.

• Ví dụ: Học viên có thể áp dụng các kỹ năng và chiến lược mới học được vào các cuộc hội thoại hàng ngày hoặc trong các hoạt động lớp học khác, như thuyết trình hoặc viết bài luận, để kiểm chứng hiệu quả và điều chỉnh khi cần thiết.

Ưu điểm và nhược điểm của học tập trải nghiệm

Ưu điểm:

• Tăng cường sự tham gia và hứng thú của người học.

• Phát triển kỹ năng thực tiễn và khả năng giải quyết vấn đề.

• Khuyến khích tư duy phản biện và sáng tạo.

Nhược điểm:

• Đòi hỏi sự chuẩn bị kỹ lưỡng và nhiều thời gian.

• Có thể không phù hợp với tất cả các môn học hoặc nội dung.

• Khó khăn trong việc đánh giá hiệu quả học tập.

Xem thêm:

• Lớp học Đảo ngược (Flipped Classroom) | Giới thiệu & Ứng dụng

• Active learning là gì? Cách ứng dụng các phương pháp học tập tích cực

So sánh phương pháp dạy học trải nghiệm và dạy học truyền thống

Dạy học trải nghiệm tập trung vào việc áp dụng kiến thức trong thực tế, khuyến khích người học tham gia tích cực và chủ động. Ngược lại, dạy học truyền thống thường dựa vào việc truyền đạt kiến thức từ giáo viên và yêu cầu học sinh ghi nhớ thông tin. Phương pháp trải nghiệm giúp phát triển kỹ năng thực tiễn, trong khi phương pháp truyền thống có thể hiệu quả hơn trong việc cung cấp nền tảng kiến thức cơ bản.

Cách ứng dụng học tập trải nghiệm trong giảng dạy

Trong giảng dạy tiếng Anh, học tập trải nghiệm có thể được áp dụng thông qua các hoạt động như diễn kịch, thảo luận nhóm, các dự án thực tế hoặc các chuyến tham quan ngoại khóa. Giáo viên có thể tạo ra các tình huống giao tiếp thực tế để học viên thực hành ngôn ngữ, từ đó nâng cao khả năng sử dụng tiếng Anh trong cuộc sống hàng ngày.

Ví dụ về dạy học trải nghiệm

Hoạt động Đóng vai (Role-playing):

• Mục tiêu: Phát triển kỹ năng giao tiếp và từ vựng.

• Thực hiện: Chia lớp thành các cặp hoặc nhóm nhỏ và giao cho họ các tình huống cụ thể, chẳng hạn như một cuộc phỏng vấn việc làm, đàm phán kinh doanh, hoặc đặt chỗ tại nhà hàng. Sau đó, các nhóm sẽ đóng vai và trình diễn trước lớp.

Thảo luận Nhóm (Group Discussions):

• Mục tiêu: Phát triển kỹ năng tư duy phê phán và diễn đạt ý tưởng.

• Thực hiện: Đưa ra một chủ đề thảo luận thú vị hoặc gây tranh cãi. Học viên sẽ thảo luận trong nhóm nhỏ và sau đó chia sẻ ý kiến của mình với cả lớp.

Hoạt động Kể chuyện (Storytelling):

• Mục tiêu: Cải thiện kỹ năng nói và diễn đạt.

• Thực hiện: Mỗi học viên chuẩn bị một câu chuyện ngắn về bản thân hoặc một trải nghiệm thú vị và kể lại cho lớp nghe. Sau đó, lớp có thể đặt câu hỏi hoặc thảo luận về câu chuyện.

Hoạt động Trò chơi Ngôn ngữ (Language Games):

• Mục tiêu: Mở rộng vốn từ vựng và làm quen với ngữ pháp.

• Thực hiện: Sử dụng các trò chơi như Pictionary, Taboo, hoặc Scrabble. Học viên chơi theo nhóm hoặc cặp để giải quyết các thử thách ngôn ngữ.

Các câu hỏi thường gặp

Làm thế nào để biết việc học tập trải nghiệm có hiệu quả hay không?

→ Việc đánh giá hiệu quả của học tập trải nghiệm có thể được thực hiện thông qua các phản hồi từ học viên, quan sát sự tiến bộ trong kỹ năng thực tiễn và khả năng áp dụng kiến thức vào tình huống thực tế.

Học Qua Trải Nghiệm có thể được thực hiện ở nhà không?

→ Có, học tập trải nghiệm có thể được thực hiện tại nhà thông qua các hoạt động như tự làm dự án, tham gia khóa học trực tuyến có tính thực hành, hoặc tham gia các diễn đàn thảo luận trực tuyến.

Xem thêm:

• Distance education là gì? Ưu và nhược điểm của giáo dục từ xa

• Phương pháp học tập dựa trên dự án (Project-based learning - PBL)

• Collaborative learning (Học tập hợp tác): Định nghĩa, lợi ích và ứng dụng

• Kim tự tháp học tập (Learning Pyramid): Cách ứng dụng trong giảng dạy

Tổng kết

Học tập trải nghiệm mang lại nhiều lợi ích trong việc giảng dạy và học tập, đặc biệt là trong giảng dạy tiếng Anh. Phương pháp này không chỉ phát triển kỹ năng ngôn ngữ mà còn tăng cường khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tế. Để tìm hiểu thêm và áp dụng học tập trải nghiệm, bạn có thể tham gia khóa học tiếng Anh giao tiếp tại Anh Ngữ ZIM, nơi cung cấp các chương trình học hiện đại và hiệu quả.

Nguồn tham khảo

Kolb, D. A. (2015). Experiential Learning: Experience as the Source of Learning and Development (2nd ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Education.