Nâng cao kỹ năng Nói bằng tài liệu thực (Authentic material)

Kỹ năng Nói đóng vai trò quan trọng trong quá trình học ngôn ngữ và được xem như chìa khoá khi giao tiếp khi người nói muốn truyền đạt thông tin tới đối phương. Trong việc học tiếng Anh, đặc biệt đối với những thí sinh đang chuẩn bị cho bài thi IELTS, kỹ năng Nói là một trong bốn kỹ năng được sử dụng nhằm đánh giá mức độ thành thạo sử dụng ngôn ngữ của người học. Người học có kỹ năng Nói tốt là khi có thể vận dụng được từ vựng, ý tưởng vào các ngữ cảnh giao tiếp khác nhau, đồng thời sử dụng ngữ pháp phù hợp và phát âm chính xác.

Thông thường, người học tiếng Anh cần có sự quan sát và hỗ trợ từ giáo viên hoặc bạn học để có thể luyện khả năng phản xạ khi giao tiếp và được chỉnh sửa ngữ pháp, bổ sung từ vựng kịp thời. Do đó, nhiều người học cảm thấy khó khăn khi tự rèn luyện kỹ năng Nói tại nhà khi không có người đồng hành và dễ bỏ cuộc, chán nản khi ôn tập kỹ năng này vì chưa có phương pháp tự học phù hợp. Bởi lẽ này, việc sử dụng tài liệu thực (authentic material) trong việc nâng cao kỹ năng Nói là một phương pháp tự học hiệu quả dành cho người học để cá nhân hoá quá trình ôn tập, mở rộng vốn từ vựng, chỉnh sửa phát âm hay rèn luyện tư duy phản biện khi sử dụng ngôn ngữ.

Tài liệu thực (Authentic material) là gì?

Tài liệu thực, hay còn được gọi là Authentic material, được định nghĩa là những nguồn tài liệu được thiết kế nhằm phục vụ cho mục đích giao tiếp và tương tác (Maroko [1], 2010). Trong các tài liệu thực, ngôn ngữ được vận dụng vào ngữ cảnh thực tế. Theo Nuttall [2] (2005), “Tài liệu thực cho thấy rằng ngôn ngữ được sử dụng nhằm phục vụ mục đích thực tế trong đời sống của con người, do đó nguồn tài liệu này gây hứng thú cho người học”.

Gebhard [3] (1996) cho rằng tài liệu thực gồm 03 loại chính: Tài liệu nghe thực (như phim hoạt hình, tin tức qua báo đài, các bài hát,…); Tài liệu nhìn thực (như các biển báo hiệu, bưu thiếp, tạp chí, báo ảnh,…) và Tài liệu in ấn thực (như báo, vé tàu xe, thực đơn nhà hàng,…). Để tự rèn luyện kỹ năng Nói hiệu quả nhất, người học có thể sử dụng các tài liệu nghe thực để đồng thời chỉnh sửa phát âm và nâng cao vốn từ vựng.

Trong bối cảnh học Tiếng Anh theo đường hướng giao tiếp hiện nay, việc tiếp xúc tài liệu thực đóng vai trò quan trọng đối với người học, bởi điều này giúp người học áp dụng được kiến thức đã được học vào các ngữ cảnh trong đời sống thường ngày khi vận dụng kỹ năng Nói thay vì chỉ đơn giản học để vượt qua các bài kiểm tra.

Tham khảo thêm: Sử dụng tài liệu xác thực (Authentic material) trong việc học Nghe

Lợi ích của tài liệu thực trong ôn tập kỹ năng Nói

Cá nhân hoá quá trình học tập

Nhờ vào sự phát triển của công nghệ, người học có thể thuận tiện tiếp xúc với tài liệu thực mọi lúc mọi nơi qua Internet thay vì phải chờ đến thời gian lên lớp nhận được sự trợ giúp từ giáo viên hay bạn học. Điều này dẫn đến việc cá nhân hoá quá trình học tập của người học, bởi người học có thể được tự lựa chọn những nguồn tài liệu phù hợp với nhu cầu, sở thích, thời gian và trình độ của bản thân. Khi có trải nghiệm tự học thoải mái, người học sẽ chủ động và hứng thú hơn trong việc rèn luyện kỹ năng Nói thay vì cảm thấy áp lực, sợ hãi.

Bổ sung vốn từ phong phú

Sử dụng tài liệu thực giúp người học tự bổ sung nguồn từ vựng còn thiếu theo nhu cầu học của bản thân. Tài liệu thực cung cấp người học lượng từ vựng liên quan tới chủ đề đang được đề cập. Thông qua quá trình chủ động tra nghĩa và học những từ vựng mà bản thân chưa biết, người học có thể ghi nhớ từ mới một cách hiệu quả và biết cách sử dụng từ trong những bối cảnh phù hợp.

Ví dụ, khi xem một tin tức về chủ đề thiên tai, người học được tiếp xúc với từ “tropical depression” (áp thấp nhiệt đới), từ đó chủ động tra nghĩa từ vựng để hiểu và biết cách sử dụng từ này khi gặp các chủ đề liên quan trong giao tiếp.

Chỉnh sửa phát âm

Trong quá trình nghe, người học có thể chú ý tới cách phát âm để tự nhận ra và kịp thời chỉnh sửa lỗi phát âm của mình. Tương tự như việc học từ vựng, khi người học tự nhận ra phần thiếu sót trong phát âm của bản thân, người học sẽ ghi nhớ cách phát âm hiệu quả hơn.

Phần phát âm mà người học có thể học được thông qua tài liệu thực có thể là những âm nối (linking sounds), cách nhấn trọng âm chính xác (stress) hoặc ngữ điệu (intonation), qua đó người học có thể điều chỉnh khả năng phát âm của mình.

Cung cấp tin tức và rèn luyện tư duy phản biện

Khi sử dụng các tài liệu thực, người học được tiếp xúc với nguồn thông tin thực tế trong đời sống và tăng cường sự nhạy bén trong tư duy phản biện. Điều này không chỉ giúp người đọc có tư duy phong phú mà còn giúp cho các thí sinh dự định thi IELTS có thể xử lý các câu hỏi Part 3 - phần thi yêu cầu thí sinh suy nghĩ đa chiều và brainstorm được ý tưởng trong thời gian ngắn.

Ví dụ, khi xem các tin tức thời sự bằng tài liệu thực như BBC News, người học có thể nhanh chóng nắm được những thông tin đang diễn ra trên thế giới. Bên cạnh đó, qua video giải thích về sự trì hoãn (procrastination) của Ted-Ed, người học có thể hiểu được gốc rễ của việc trì trệ xử lý công việc của con người là do sự căng thẳng và không dám đối diện với thử thách, điều này hoàn toàn khác với sự lười biếng. Từ đó, khi gặp những vấn đề liên quan trong cuộc sống, người học có sự hiểu biết nhất định để có thể xử lý tình huống tốt hơn.

Hướng dẫn chiến lược sử dụng tài liệu thực trong rèn luyện kỹ năng Nói

Để tối ưu hoá quá trình tự học bằng tài liệu thực và đạt được những lợi ích của nó, người học cần có chiến lược sử dụng tài liệu và học tập hợp lý. Người học có thể áp dụng các bước chi tiết như sau:

Bước 1: Lựa chọn tài liệu nghe thực phù hợp

Mỗi đối tượng sẽ có một nhu cầu, trình độ và thời gian học tập khác nhau, do đó việc lựa chọn tài liệu thực phù hợp giúp cho quá trình tự học của người học đạt được hiệu quả tốt nhất.

Nếu người học đang ở trình độ cơ bản, có nhu cầu tiếp xúc với các cuộc hội thoại đời sống có từ vựng và tốc độ dễ hiểu thì có thể lựa chọn sử dụng website https://dailydictation.com để tìm kiếm chuyên mục Short Stories và Daily conversations, hoặc loạt videos “6 minute English” của BBC Learning English hay kênh Learn English with TV Series,...

Đối với người học đã ở trình độ trung bình hoặc nâng cao, những nguồn tài liệu nghe thực có thời lượng dài và nhiều từ vựng mới sẽ phù hợp hơn. Người học có thể tham khảo kênh Ted-Ed, Ted Talks, tin tức từ BBC News hoặc các talkshows nổi tiếng như The Ellen Show, Little Big Shots hay The Tonight Show Starring Jimmy Fallon,… Qua những nguồn tài liệu này, người học có thể nắm được cách vận dụng ngôn ngữ giao tiếp trong mỗi ngữ cảnh khác nhau hoặc học được những cụm từ, dấu hiệu diễn ngôn (discourse markers) của người bản địa khi trò chuyện (ví dụ như “I mean”, “kind of like”,…) nhằm giúp cho đoạn hội thoại trở nên tự nhiên hơn.

Bước 2: Nghe không có script, đồng thời ghi chú nội dung chính

Trong bước này, người học có thể nghe từ 2-3 lần tuỳ thuộc vào nhu cầu của bản thân, tuy nhiên không nên sử dụng script. Mục đích của quá trình này là để người học cố gắng nghe hiểu thông tin, bởi để giao tiếp hiệu quả, thực tế người học cần phải hiểu được nội dung mà đối phương muốn truyền tải.

Bên cạnh việc tập trung lắng nghe, người học có thể ghi lại những nội dung chính của tài liệu nghe thực đang sử dụng trước khi đi đến bước tiếp theo. Việc ghi chú giúp người học tổng kết được nội dung tổng quát của tài liệu và tự đúc rút được những kiến thức bản thân đã học được qua tài liệu hoặc quan sát được cách tư duy vấn đề của các đối tượng trong tài liệu thực.

Bước 3: Nghe có script và bổ sung ghi chú

Đây sẽ là thời gian để người học vừa nghe vừa quan sát script để bổ sung nội dung chính trong ghi chú của mình và nhận ra những lỗ hổng khi nghe ở Bước 2. Lỗ hổng này có thể là từ vựng mà người học chưa biết, hoặc cách phát âm của từ mà bản thân đang thể hiện chưa đúng. Việc thiếu hụt từ vựng hoặc phát âm sai có thể gây cản trở trong quá trình nói và giảm sự hiệu quả của cuộc giao tiếp.

Bước 4: Tự ghi âm tóm tắt lại nội dung đã nghe và tự kiểm tra

Sau khi bổ sung từ vựng, chỉnh sửa phát âm và nắm bắt được nội dung chính, người học tiến hành tự tóm tắt nội dung tài liệu nghe thực mà bản thân vừa sử dụng thông qua ghi âm, sau đó tự nghe lại sản phẩm ghi âm của mình. Khác với quá trình học có người đồng hành, khi người học có thể nhận được nhận xét của giáo viên hoặc bạn học một cách thụ động, việc tự ghi âm và tự kiểm tra giúp người học chủ động nhận ra các điểm cần lưu ý của mình khi nói. Người học có thể đối chiếu mức độ chính xác trong cách phát âm của mình hay số lượng từ vựng mới mình đã sử dụng được khi nói về chủ đề liên quan. Qua đó, để nâng cao kỹ năng Nói, người học tự đúc rút kinh nghiệm phù hợp với bản thân và cải thiện ở những lần luyện tập tiếp theo.

Tham khảo thêm:

• Mediated Learning (Mediation skills) và ứng dụng trong việc học tiếng Anh

• Điều chỉnh bài nghe phù hợp cho người học tự tin vào năng lực bản thân

• Một vài sai lầm của người học tiếng Anh khi mới bắt đầu luyện nghe

Tổng kết

Bài viết đã cung cấp thông tin về tài liệu thực (authentic material) và lợi ích của nguồn tài liệu này trong việc tự nâng cao kỹ năng Nói cũng như chiến lược từng bước sử dụng tài liệu hiệu quả. Qua đó, người học có thể cá nhân hoá quá trình học Nói của bản thân và áp dụng kiến thức ngôn ngữ vào các ngữ cảnh giao tiếp đời sống hằng ngày.