Elaborative rehearsal: Phương pháp ghi nhớ hiệu quả & bền vững

Elaborative rehearsal là một trong những kỹ thuật ghi nhớ quan trọng, giúp tăng cường khả năng lưu trữ thông tin trong trí nhớ dài hạn. Khác với maintenance rehearsal – phương pháp lặp đi lặp lại thông tin một cách máy móc, elaborative rehearsal yêu cầu người học liên kết thông tin mới với kiến thức sẵn có, tạo ra những kết nối có ý nghĩa. Nhờ vậy, thông tin không chỉ được ghi nhớ lâu hơn mà còn dễ dàng được truy xuất khi cần thiết. Kỹ thuật này thường được áp dụng trong học tập và nghiên cứu, đặc biệt hiệu quả khi học ngoại ngữ, khoa học hay bất kỳ lĩnh vực nào đòi hỏi sự hiểu sâu. Bằng cách sử dụng hình ảnh, ví dụ, so sánh hoặc kể chuyện, elaborative rehearsal giúp người học tạo ra những mạng lưới tri thức phong phú, từ đó nâng cao hiệu suất ghi nhớ và tư duy phản biện.

Khám phá elaborative rehearsal và vai trò trong việc ghi nhớ lâu dài

Elaborative Rehearsal (hay dịch sang tiếng Việt là nhẩm lại chi tiết) là một biện pháp giúp ghi nhớ kiến thức một cách có hiệu quả và lâu dài hơn qua việc liên kết các thông tin mới với những kiến thức sẵn có của người học [1]. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, qua việc tạo nên các mối liên kết giữa kiến thức mới và thông tin sẵn có, não bộ có thể hiểu sâu hơn và nhớ lâu hơn những kiến thức mới này [2]

Ngoài phương pháp elaborative rehearsal còn có một phương pháp gần tương tự đó là maintenance rehearsal (nhẩm lại gìn giữ). Khi chúng ta lưu trữ thông tin, bộ não sẽ lưu trữ những thông tin đó vào hai bộ nhớ: bộ nhớ ngắn hạn và bộ nhớ dài hạn. Maintenance Rehearsal cùng với elaborative rehearsal đều là phương pháp nhằm chuyển đổi thông tin từ bộ nhớ ngắn hạn sang bộ nhớ dài hạn của não bộ.

Tuy nhiên khác với elaborative rehearsal khi người học tạo mối liên kết giữa thông tin mới và kiến thức sẵn có, với phương pháp maintenance rehearsal, ta chỉ gợi nhớ lại những thông tin mới mà không liên kết chúng với những gì người học đã dung nạp trước đó.

Xem thêm:

• Ứng dụng phương pháp Mnemonics để tối ưu cách học từ vựng tiếng Anh

• Kỹ thuật Feynman – 4 bước đơn giản giúp ghi nhớ mọi kiến thức

Lợi ích của elaborative rehearsal trong việc nâng cao khả năng ghi nhớ và hiểu biết

Ghi nhớ lâu hơn

Như đã nói ở trên, thông tin khi ta học sẽ được lưu trữ ngắn hạn hoặc dài hạn. Những thông tin được lưu trữ trong bộ nhớ ngắn hạn thì ta chỉ có thể ghi nhớ trong vài giây, vài phút hoặc vài ngày là cùng, còn những thông tin trong bộ nhớ dài hạn sẽ được não bộ lưu trữ trong khoảng thời gian vài tháng hoặc thậm chí là vĩnh viễn.

Vì vậy, khi học tập ta thường hi vọng bản thân có thể ghi nhớ những kiến thức mình học được vào bộ nhớ dài hạn, thế nhưng thực tế cho thấy rằng, đa phần mọi người sẽ quên đi một số kiến thức mình học được sau 24 giờ đầu tiên [3]

Tuy nhiên các nhà nghiên cứu đã chứng minh được rằng khi sử dụng elaborative rehearsal, người học có thể ghi nhớ thông tin vào bộ nhớ dài hạn bằng cách gắn những kiến thức đó liên quan với những kiến thức mà mình đã được học qua việc cô đọng được kiến thức (consolidation) [4].

Khi người thợ xây một căn nhà mà nếu chỉ xếp gạch lên thì không đủ, mà người thợ cần phải trát vữa vào từng lớp gạch, gắn kết từng viên gạch đó với những viên gạch khác thì mới xây được một căn nhà vững chắc. Elaborative Rehearsal cũng giống như lớp vữa đó, giúp gắn kết các mẩu kiến thức lại với nhau, xâu chuỗi những thông tin đó lại.

Giúp hiểu sâu hơn [5]

Qua việc gắn những thông tin mới học được vào mối tương quan với những thông tin khác, người học sẽ có thể dung nạp được thông tin đó một cách kĩ càng hơn. Khi sử dụng phương pháp này, người học không chỉ học thuộc thông tin, mà người học sẽ phải hiểu tính chất, nguyên nhân, ảnh hưởng của thông tin này đến với những thông tin sẵn có.

Việc này tạo nên một mạng lưới các thông tin ở trong bộ não của người học, giúp người học có thể dễ dàng tìm kiếm các thông tin liên quan đến nhau trong não bộ và có thể đem chúng ra để áp dụng một cách nhanh chóng và dễ dàng hơn.

Phương pháp áp dụng elaborative rehearsal trong học tiếng Anh

Một trong những lĩnh vực mà người học nên cách áp dụng elaborative rehearsal vào việc học tiếng Anh (hay bất kì một ngôn ngữ nào khác) đó là trong việc học từ mới. Khi học từ vựng không đúng cách, người học có thể dễ rơi vào trạng thái quên từ, nhầm lẫn ngữ nghĩa của các từ với nhau, và đặc biệt phổ biến, đó chính là thuộc vẹt từ vựng.

Khi người học thuộc vẹt từ vựng, người học sẽ gặp rất nhiều khó khăn trong việc sử dụng các từ vựng này vào những trường hợp cần thiết như khi viết bài luận hay nói chuyện, bởi vì người học chỉ học từ này một cách độc lập mà không đặt từ đó vào tương quan với các kiến thức khác, không sắp xếp và phân loại từ vựng đó vào chủ đề phù hợp, dẫn đến việc khó có thể nhớ tới và sử dụng từ vựng đó khi cần.

Người học có thể áp dụng phương pháp nhẩm lại chi tiết qua những cách sau:

Liên hệ từ vựng với hình ảnh và cảm xúc - create associations

Liên hệ từ vựng với hình ảnh và cảm xúc là một cách hiệu quả để áp dụng elaborative rehearsal, giúp người học ghi nhớ lâu hơn và sử dụng tự nhiên hơn trong giao tiếp. Thay vì chỉ học thuộc nghĩa của từ, hãy tưởng tượng một tình huống thực tế hoặc gợi nhớ một cảm xúc cá nhân liên quan đến từ đó.

Ví dụ, khi học từ “thrilled” (hào hứng), người học có thể nghĩ đến khoảnh khắc nhận được tin đỗ đại học hoặc chiến thắng một cuộc thi.

Nếu học từ “gloomy” (ảm đạm), hãy hình dung một ngày mưa xám xịt và cảm giác chán nản. Ngoài ra, có thể liên kết từ mới với một hình ảnh cụ thể, như tưởng tượng một con voi khổng lồ khi học từ “enormous” (to lớn). Việc tạo ra các kết nối cá nhân này giúp bộ não xử lý thông tin sâu hơn, từ đó ghi nhớ dễ dàng hơn và phản xạ tự nhiên hơn khi giao tiếp bằng tiếng Anh.

Liên kết với những từ đã biết - connect with known words

Thay vì học từ một cách riêng lẻ, phương pháp này tận dụng kiến thức sẵn có để tạo sự kết nối, giúp ghi nhớ dễ dàng hơn. Ví dụ, khi học từ “enormous” (khổng lồ), người học có thể liên hệ với từ quen thuộc “big”, rồi so sánh mức độ của chúng để hiểu rõ hơn. Tương tự, khi gặp từ “content” (hài lòng), người học có thể liên kết với “happy”, từ đó hiểu được sắc thái nghĩa tinh tế hơn.

Ngoài ra, việc nhóm các từ có chung gốc như “act”, “active”, “activity”, “activate” cũng giúp người học nhận diện quy tắc hình thành từ. Kết nối từ vựng theo cách này không chỉ tăng khả năng ghi nhớ mà còn giúp người học sử dụng linh hoạt hơn trong giao tiếp thực tế.

Kết nối từ vựng với câu chuyện cá nhân - personal story

Kết nối từ vựng với câu chuyện cá nhân giúp người học ghi nhớ lâu hơn và sử dụng tự nhiên trong giao tiếp. Khi gặp một từ mới, hãy liên tưởng đến một trải nghiệm thực tế có liên quan. Ví dụ, từ “memorable” (đáng nhớ) có thể gợi lên hình ảnh một chuyến đi chơi cùng gia đình, một buổi hòa nhạc yêu thích hoặc ngày tốt nghiệp.

Tương tự, “challenging” (đầy thử thách) có thể khiến người học nhớ đến lần đầu tiên tham gia một cuộc thi, học một kỹ năng mới hay vượt qua nỗi sợ hãi khi nói tiếng Anh trước đám đông. Ngoài ra, người học có thể viết nhật ký ngắn bằng tiếng Anh, sử dụng những từ vừa học để kể về trải nghiệm của mình. Khi từ vựng gắn với những khoảnh khắc cá nhân, não bộ sẽ xử lý thông tin sâu hơn, giúp người học phản xạ nhanh hơn và diễn đạt một cách tự nhiên hơn trong hội thoại.

Xem thêm:

• Các phương pháp giúp từ vựng trở nên dễ nhớ và nhớ lâu hơn

• Tổng hợp các cách học tiếng Anh hiệu quả nhất

Các câu hỏi thường gặp về elaborative rehearsal và ứng dụng của phương pháp

Phương pháp này có phù hợp với mọi người không?

Phương pháp này phù hợp với mọi đối tượng, ở mọi độ tuổi đều có thể thực hiện phương pháp này. Đặc biệt phương pháp này sẽ rất hữu ích với những người gặp những khó khăn trong việc ghi nhớ.

Trong một nghiên cứu năm 2015 [4], nghiên cứu đã chứng minh được việc sử dụng elaborative rehearsal giúp những tình nguyện viên ghi nhớ được nội dung trong những video mà họ xem lâu hơn so với thông thường.

Nên dành bao nhiêu thời gian mỗi ngày để luyện tập?

Tùy thuộc vào mục đích cũng như nhu cầu học tập của mỗi người mà người học có thể tùy chỉnh thời gian luyện tập phương pháp này tùy theo ý muốn. Tuy nhiên, nếu người học muốn áp dụng phương pháp này có hiệu quả, người học nên lưu ý sử dụng phương pháp này ngay lập tức khi dung nạp kiến thức, và sau đó áp dụng cùng với phương pháp spacing (gợi nhắc gián đoạn) để có thể tăng hiệu suất ghi nhớ tốt nhất.

Có những tài liệu nào hỗ trợ việc áp dụng phương pháp này?

Dành cho người học tiếng Anh giao tiếp, elaborative rehearsal có thể được áp dụng thông qua các tài liệu giúp liên kết từ vựng, ngữ pháp với ngữ cảnh thực tế qua các tài liệu như:

1. “English Collocations in Use” (Cambridge) – Giúp ghi nhớ từ vựng theo cụm từ thường dùng, thay vì học đơn lẻ.

2. “The Lexical Approach” (Michael Lewis) – Hướng dẫn cách học từ vựng qua ngữ cảnh, giúp liên kết kiến thức cũ và mới.

3. “Fluent English: Perfect Natural Speech” (Barron’s) – Tập trung vào cách diễn đạt tự nhiên, kết nối từ vựng với tình huống thực tế.

4. Ứng dụng Anki hoặc Quizlet – Giúp tạo thẻ nhớ kèm ví dụ và hình ảnh để củng cố thông tin lâu dài.

Tổng kết

Vậy là qua bài viết, tác giả đã giới thiệu cho người đọc về phương pháp Elaborative Rehearsal, một phương pháp học tập giúp ghi nhớ lâu hơn qua việc liên kết các mẩu kiến thức mới với các kiến thức sẵn có. Ngoài ra người học có thể tham khảo thêm khóa học giao tiếp của ZIM Academy với những giảng viên có trình độ chuyên môn cao đi kèm với những tài liệu học đa dạng, có thể giúp người học đạt được hiệu quả cao hơn trong học tập và làm việc.