Sử dụng transcript trong luyện tập IELTS Listening Part 3

Hiện nay, nhiều sĩ tử luyện thi IELTS vẫn còn gặp khó khăn trong việc định hướng những cách ôn tập và luyện thi hiệu quả trong phần thi Listening, vì thế không thể đạt được band điểm như mong muốn. Bài thi IELTS Listening bao gồm 4 phần, trong đó phần thi IELTS Listening Part 3 được nhiều thí sinh đánh giá là khó bởi sự đa dạng trong dạng câu hỏi và số lượng nhân vật tham gia vào cuộc hội thoại.

Một nguyên nhân khiến thí sinh không đạt được band điểm mong muốn trong phần thi này là do thí sinh chưa biết tận dụng transcript (kịch bản bài nói) để luyện tập phân tích những đáp án không chính xác nhằm nâng cao khả năng nghe cho những bài nghe sau. Bài viết này sẽ hướng dẫn người đọc cách sử dụng transcript một cách hiệu quả để nâng cao vốn từ vựng và tăng khả năng nghe hiểu trong phần thi IELTS Listening Part 3. 

Giới thiệu IELTS Listening Part 3

Trước hết, người đọc cần nắm rõ hình thức, nội dung và ngôn ngữ sử dụng trong phần thi IELTS Listening Part 3.

Hình thức

Part 3 trong phần thi Listening gồm 10 câu hỏi và kéo dài trong thời lượng 7 đến 8 phút. Các dạng bài theo thứ tự phổ biến trong phần thi này:

• Trắc nghiệm (Multiple Choice) 

• Nối thông tin (Matching)

• Điền vào chỗ trống (Completion): có thể theo dạng Sentence Completion (điền từ vào câu) hoặc Diagram Completion (điền từ vào một quy trình) 

• Chọn thông tin từ danh sách (Pick from a list)

• Câu trả lời ngắn (Short-answer question)

Thông thường, trong phần thi Listening Part 3, đề thi sẽ được trình bày theo 1 đến 2 trong số những dạng bài được đề cập ở trên. 

Nội dung

Trong phần 3 của bài thi Listening, thí sinh sẽ nghe một đoạn hội thoại của 1 đến 4 nhân vật trong ngữ cảnh giáo dục hoặc đào tạo. Ví dụ:

• Trường hợp có 2 nhân vật: một giáo viên/ trợ giảng cùng bàn luận về bài thuyết trình môn sinh học cùng một bạn sinh viên. 

• Trường hợp có 3 nhân vật: một giáo sư đang tư vấn và thảo luận về bài luận cuối khóa cùng hai sinh viên A và B (thường là một nam và một nữ để người nghe dễ phân biệt tông giọng). 

• Trường hợp có 4 nhân vật (trường hợp hiếm): bài nói sẽ có 1 trợ giảng và 1 giáo sư (1 trong số họ là nam hoặc nữ với giọng nam và nữ trầm hơn để người nghe phân biệt) và 2 bạn sinh viên (một nam và một nữ với tông giọng cao hơn) đang bàn luận về một chủ đề nghiên cứu cho dự án.

   

Ngôn ngữ sử dụng 

• Ngôn ngữ mang tính tự nhiên và gần gũi, không quá trịnh trọng.

• Không sử dụng từ lóng và từ địa phương. 

• Người nói đóng vai trò nhất định trong cuộc hội thoại và các nhân vật sẽ luân phiên nhau phát biểu ý kiến cá nhân hay nêu một thông tin về chủ đề đang nói đến. 

• Vì tính chất bài nói là một phần đối thoại nên người nghe cần chú ý xác định nhân vật nào đang phát biểu và để ý sự khác nhau trong các tông giọng của các nhân vật cùng giới tính. 

• Trong bài nói Part 3, những người nói thường đưa ra một quyết định hoặc cố gắng đạt được một sự thoả thuận về một vấn đề nào đó. Vì vậy, người nghe cần tập trung nghe kĩ những từ/ cụm từ biểu thị sự đồng ý/ không đồng ý và thái độ của từng nhân vật trong đoạn hội thoại.

Trong những bộ tài liệu luyện thi uy tín được phát hành bởi nhà xuất bản Cambridge như Bộ sách Cambridge từ cuốn 1-15 hay IELTS TRAINER, sau khi hoàn thành mỗi bài nghe, thí sinh đều có thể tìm thấy phần script được in ở cuối sách cùng với những chú thích chỉ rõ trong script đoạn nào sẽ chứa thông tin về đáp án cần tìm.

Bài thi Listening ngày càng có khuynh hướng nhấn mạnh vào việc nghe hiểu, vì vậy thí sinh nên tận dụng script để không chỉ tìm ra được đáp án đúng sau mỗi lần nghe mà còn nắm được lí do vì sao những đáp án lại khác lại không chính xác. Từ đó, thí sinh có thể hiểu tường tận và rõ ràng những cách diễn đạt hay những cụm từ “bẫy” trong bài thi IELTS Listening (không phải là đáp án đúng) để tăng khả năng nghe hiểu trong những bài nghe sau.

Những điểm cần lưu ý khi phân tích transcript

Sau khi người đọc đã có cái nhìn tổng quan về hình thức và tính chất của bài nghe IELTS Listening Part 3, tác giả sẽ đi sâu vào giới thiệu cách luyện tập Listening Part 3 bằng phương pháp tận dụng và phân tích transcript (kịch bản bài nói).

Thông thường, thí sinh sẽ luyện tập theo cách nghe trước và trả lời những câu hỏi. Sau đó, thí sinh sẽ dò đáp án và tiến hành phân tích script để hiểu vì sao một số câu hỏi thí sinh đưa ra đáp án sai. Tuy nhiên, không phải thí sinh nào cũng biết tận dụng và phân tích transcript đúng cách và hiệu quả để khắc phục những nhược điểm trên. Để khắc phục được điều đó, thí sinh cần phải nắm được những điều sau:

Các cụm từ được paraphrase (diễn đạt lại) trong transcript với các cụm từ có trong đáp án

Đầu tiên, thí sinh cần tìm ra đáp án đúng và hiểu lí do vì sao đáp án đó chính xác. Câu trả lời luôn được paraphrase (diễn đạt lại) nên thí sinh cần so sánh các cụm từ có trong đáp án với các cụm từ chứa trong transcript.

Xem thêm: Ứng dụng của Paraphrasing trong IELTS Writing Task 2

Ví dụ:

Ví dụ sau có nội dung là một cuộc hội thoại giữa hai bạn sinh viên về bài thuyết trình với chủ đề “history of vitamin supplements” (lịch sử của thực phẩm chức năng bổ sung vitamin).

Đề bài:

Phân tích từ vựng trong đáp án và từ vựng trong script:

• Đáp án: 21. G

Từ vựng trong câu hỏi: Toxic substances

Từ vựng tương ứng trong đoạn script:

Lucy: Well, before the 1900s, when someone became weak and tired, and it wasn’t clear why, doctors assumed they were suffering from an infection – like a virus.

Sam: Or they’d been in contact with something poisonous or harmful. Something they’d handled or eaten. Doctors had no other explanation for it.

Giải thích:

“Toxic substances” (chất độc hại) tương ứng với

“Something poisonous or harmful” (thứ gì đó có độc và gây hại)

• Đáp án: 22. E

Từ vựng trong câu hỏi: Poor diet

Từ vựng tương ứng trong đoạn script:

Lucy: But in the early 1900s, that changed. That researcher in the

US -Joseph Goldberger, – he realised people who basically lived off corn – they were getting ill because they weren’t eating anything else.

Giải thích: “Poor diet” (chế độ ăn nghèo nàn) tương ứng với “they weren’t eating anything else” (họ không ăn thứ gì khác)

• Đáp án: 23. H

Từ vựng trong câu hỏi: Processed food

Từ vựng tương ứng trong đoạn script:

Sam: Well, in the 1930s those governments were worried about people’s general health, because everyone was suddenly buying canned fruit, artificial butter, meat in tins.

Giải thích: “Processed food” (thức ăn được chế biến sẵn) tương ứng với “canned fruit, artificial butter, meat in tins” (trái cây đóng lọ, bơ nhân tạo, thịt đóng hộp).

Các cụm từ được paraphrase (diễn đạt lại) trong transcript với các cụm từ có trong câu hỏi

Nhiều thí sinh thường chỉ chú tâm vào việc tìm ra đáp án đúng và không để ý đến việc tìm ra nguyên nhân vì sao họ không ra nghe được đáp án đó. Một trong số những nguyên nhân khiến thí sinh không nghe được đáp án chính xác là việc thí sinh không để ý đến những từ cho sẵn trong câu hỏi, từ đó lướt qua hoặc để sót một đoạn thông tin trong bài. Vì vậy, việc khai thác script để tìm ra những từ/cụm từ trong script thay thế cho những từ trong câu hỏi sẽ giúp thí sinh có thể nâng cấp vốn từ vựng của mình để từ đó, phản xạ nhanh hơn trong những bài nghe sau.

Xem thêm: Phương pháp học từ đồng âm hiệu quả và ứng dụng trong IELTS Listening dạng Completion

Ví dụ

Để người đọc dễ theo dõi, bài viết sử dụng lại ví dụ đã nêu trong phần 1

Đề bài:

Phân tích từ vựng trong câu hỏi và từ vựng trong script:

• Đáp án: 21. G

Từ vựng trong câu hỏi: Physical weakess, Is thought to be

Từ vựng tương ứng trong đoạn script:

Lucy: Well, before the 1900s, when someone became weak and tired, and it wasn’t clear why, doctors assumed they were suffering from an infection – like a virus. 

Sam: Or they’d been in contact with something poisonous or harmful. Something they’d handled or eaten. Doctors had no other explanation for it. 

Giải thích:

Cụm “physical weakness” (sự yếu đi về mặt thể chất) tương ứng với cụm “someone became weak and tired” (khi một người trở nên ốm và mệt mỏi).

Cụm “is thought to be” (được cho rằng) tương ứng với việc “doctors assumed” (bác sĩ cho rằng).

• Đáp án: 22. E

Từ vựng trong câu hỏi: Sickness

Từ vựng tương ứng trong đoạn script: Lucy: But in the early 1900s, that changed. That researcher in the US – Joseph Goldberger, – he realised people who basically lived off corn – they were getting ill because they weren’t eating anything else.

Giải thích: Từ “sickness” (bệnh) tương ứng với cụm “getting ill” (bị bệnh)

• Đáp án: 23. H

Từ vựng trong câu hỏi: Concerned

Từ vựng tương ứng trong đoạn script: Sam: Well, in the 1930s those governments were worried about people’s general health, because everyone was suddenly buying canned fruit, artificial butter, meat in tins.

Giải thích: Từ “concerned” (lo lắng/quan ngại) tương ứng với từ “worried” (lo lắng).

Cách loại những đáp án sai, gây nhiễu

Trong IELTS Listening Part 3, nhất là ở dạng bài Multiple Choice (trắc nghiệm), để việc luyện tập trở nên hiệu quả hơn, thí sinh không chỉ cần chọn ra đáp án đúng mà còn phải hiểu được lí do vì sao những đáp án còn lại không chính xác. Việc phân tích script sẽ giúp cho người học nhận biết rõ ràng những cụm từ/ cách diễn đạt được gọi là “bẫy” (đáp án gây nhiễu, không chính xác) để từ đó, người học có thể nâng cao vốn từ vựng và luyện phản xạ nhanh hơn nhằm tránh bị mắc “bẫy” trong những lần nghe sau.

Xem thêm: Cải thiện IELTS Speaking về từ vựng và phát âm qua bài nghe Listening

Ví dụ

Ví dụ sau có nội dung là một cuộc hội thoại giữa hai bạn sinh viên về bài thuyết trình với chủ đề “art restoration” (Phục chế ảnh).

Đề bài:

IELTS TRAINER 2 – TEST 3

Phân tích cụm từ chỉ thái độ để tìm ra đáp án đúng và hiểu vì sao các đáp án kia không chính xác:

• Đáp án: 21. A

Đoạn script:

Oliver: Ok Chloe, let’s put the presentation together. What do you want to include in the introduction?

Chloe: Well, we’re looking at the restoration of old paintings, and the reproduction. So we should begin with a definition – to show how those two things are different.

Oliver: Is that necessary? Let’s start in a visual way. Show some paintings that have been restored, and talk about why it was necessary. So, for instance a painting that was damaged by water, and another one by insects – or by sunlight.

Chloe: OK, let’s go with that. It’ll get everyone’s attention.

Phân tích:

Đề bài yêu cầu người nghe xác định phần được thêm vào “introduction” (mở đầu) của bài thuyết trình.

Đáp án đúng là A vì khi Oliver đã đề nghị trình chiếu một số bức vẽ đã được phục chế “restored” trong phần “introduction” và nói về lí do vì sao nó cần thiết “why it was necessary”, Chloe đã đồng ý “OK, let’s go with that” và nói rằng nó sẽ thu hút sự chú ý của mọi người “It’ll get everyone’s attention”.

Đáp án C là thông tin gây nhiễu vì Chloe đề nghị nên bắt đầu bằng định nghĩa “a definition”, gần giống với cụm “a general description” (một sự mô tả khái quát) trong đáp án này, nhưng sau đó Oliver từ chối khi anh đặt câu hỏi “Is that necessary?” (Có thật sự cần thiết không?). Vì vậy, ở đây, cả 2 người không cùng ý kiến với nhau.

Đáp án B cũng không chính xác vì mặc dù Oliver có đưa ra những ví dụ về lí do cho việc phục chế ảnh như “damaged by water, and another one by insects – or by sunlight.” (bị vô nước, bị côn trùng hay bị ánh sáng làm hư hại), anh không đề cập đến những tình huống mà người phục chế tạo ra những sản phẩm phục chế chất lượng thấp “examples of poor restoration work”.

• Đáp án: 22. B 

Đoạn script:

Oliver: After the introduction, we should tell everyone about our museum visit.

Chloe: Yes, it was great to see people restoring paintings in front of us. Did you know that most of the restorers we met didn’t have a degree in art history? They’d done things like chemistry and archaeology. I never would have imagined that.

Oliver: Me neither. I had no idea those kind of skills would be useful.

Chloe: Apparently, a painting can take a year to clean.

Oliver: I guess it would. And one guy I spoke to told me they’re always experimenting. Reading up on different ways to clean the paintings.

Phân tích:

Đề bài yêu cầu người nghe xác định điều khiến hai bạn sinh viên “surprised” (ngạc nhiên) khi tham quan bảo tàng.

Đáp án đúng là đáp án B vì đầu tiên, Chloe cho rằng những nhà phục chế có thể có chuyên môn trong những lĩnh vực như lịch sử nghệ thuật (“have a degree in art history”), nhưng sau đó cô nói với Oliver rằng những nhà phục chế đó thật ra có chuyên ngành hoá học và khảo cổ học và bày tỏ sự ngạc nhiên của mình qua cụm “I never would have imagined that.” (Tôi đã không ngờ đấy). Oliver cũng thể hiện sự đồng ý qua cụm “Me neither” (Tôi cũng không ngờ) và “I had no idea those kind of skills would be useful” (Tôi cũng không biết rằng những kỹ năng như vậy có thể trở nên có ích.)

Đáp án A là đáp án gây nhiễu trong trường hợp thí sinh không nghe kịp phần script trước đó. Chloe có đề cập tới một bức tranh mà có thể tốn tận 1 năm để rửa sạch (“a painting can take a year to clean”) nhưng cả hai đều không tỏ thái độ cho việc này.

Đáp án C không chính xác vì Oliver đề cập lời chia sẻ của một nhà phục chế anh ấy quen biết: “they’re always experimenting. Reading up on different ways to clean the paintings”, chứ không nói gì về chất liệu tranh (“materials”) là từ có trong đáp án này. Thêm vào đó, cả hai sinh viên đều không bày tỏ thái độ cho việc này.

• Đáp án: 23. A

Đoạn script:

Chloe: So, would you be interested in a career in art restoration? You know you don’t actually need to be able to draw – so it might suit you!

Oliver: Very funny. Look, I think it would be a great job but I wouldn’t choose to do it. You get to work in interesting places – that’s true. I mean, sometimes you’d be working in a public place – like restoring the paintings high up on a church ceiling.

Chloe: With the public watching.

Oliver: I wouldn’t mind that. But the thing is, when someone owns the painting you’re working on, you’ve got to get it right. What if they didn’t like the colours you’d used? Too much pressure.

Phân tích:

Đề bài yêu cầu người nghe xác định lý do ngăn cản Oliver theo đuổi nghề phục chế tranh (động từ “put someone off” có nghĩa là “làm nản lòng/ ngăn cản ai khỏi việc làm gì”).

Đáp án A đúng vì Oliver nói anh ta không thích phải chịu nhiều áp lực (“Too much pressure”) về phản ứng của người mua tranh (“What if they didn’t like the colours you’d used?” – giả sử họ không thích màu tranh sử dụng thì sao?)

Đáp án C không chính xác vì dù Chloe có đang nói đùa về việc anh ta có thể không cần biết vẽ cũng có thể làm nghề này được (“You know you don’t actually need to be able to draw”), đó không phải là lí do làm cho Oliver quyết định không theo đuổi nghề phục chế này (“Very funny. Look, I think it would be a great job but I wouldn’t choose to do it”).

Đáp án B không chính xác vì Oliver có đề cập đến việc làm việc ở những nơi ở độ cao (“I mean, sometimes you’d be working in a public place – like restoring the paintings high up on a church ceiling”), nhưng việc này đối với anh ta là thú vị (You get to work in interesting places – that’s true.) nên đây không phải là một lí do khiến anh không theo đuổi nghề phục chế này.

Tổng kết

Thông qua việc phân tích những điểm cần chú ý khi sử dụng transcript (kịch bản nói) trong phần thi IELTS Listening Part 3, bài viết hi vọng người đọc nắm được cách luyện nghe hiệu quả bằng phương pháp này để từ đó, nâng cao điểm số trong bài thi Listening.

Việc luyện nghe và phân tích script sẽ giúp thí sinh không chỉ tăng vốn từ vựng mà còn tăng khả năng nghe hiểu và luyện phản xạ nhanh hơn trong những bài nghe sau. Không chỉ riêng đối với phần IELTS Listening Part 3, thí sinh nên tận dụng transcript của các phần còn lại của bài thi IELTS Listening trong những đề luyện tập để có thể nâng cao tối đa điểm số IELTS Listening, từ đó đạt được band điểm overall mong muốn.

Nguyễn Hồ Ngọc Anh