Lộ trình tự học IELTS Listening chi tiết từng giai đoạn

Listening là kỹ năng không hề dễ dàng đối với phần lớn thí sinh IELTS tại Việt Nam. Listening đòi hỏi khả năng phản xạ nhanh, hiểu nhiều giọng nói và bắt được từ khóa trong thời gian ngắn – điều mà không dễ nếu thí sinh chưa quen với tiếng Anh giao tiếp thực tế.

Bài viết này hướng dẫn lộ trình học IELTS Listening rõ ràng, hiệu quả, dễ áp dụng cho các thí sinh.

Tổng quan về IELTS Listening và cách tính điểm

Bài thi IELTS Listening được thiết kế giống nhau cho cả hình thức Academic và General Training, bao gồm 4 phần (parts) với 40 câu hỏi, kéo dài trong 30 phút. Trong trường hợp thi trên giấy, thí sinh sẽ có thêm 10 phút để điền đáp án vào phiếu trả lời.

Theo IDP - đơn vị tổ chức kì thi IELTS, cấu trúc bài thi IELTS Listening gồm 4 phần như sau:

• Phần 1: Một cuộc thoại giữa hai người về một chủ đề thường ngày (ví dụ: đặt phòng khách sạn, sửa xe, mua bán hàng hóa…)

• Phần 2: Một đoạn độc thoại về một tình huống quen thuộc (ví dụ: hướng dẫn tham quan, bài phát biểu giới thiệu về một nhà máy tại địa phương…)

• Phần 3: Một đoạn hội thoại với tối đa bốn người tham gia mang tính học thuật (ví dụ: sinh viên thảo luận nhóm, giảng viên và sinh viên trao đổi về bài tập…)

• Phần 4: Một đoạn hội thoại trong bối cảnh học thuật (thường là bài giảng)

Các dạng câu hỏi phổ biến trong bài thi IELTS Listening gồm:

• Điền từ vào chỗ trống (form/note/summary completion)

• Trắc nghiệm (multiple choice)

• Nối thông tin (matching information)

• Ghi nhãn bản đồ/sơ đồ (map/diagram labelling)

• Câu hỏi trả lời ngắn (short answer question)

Cách tính điểm và quy đổi band score:

Mỗi câu trả lời đúng được tính 1 điểm và thí sinh sẽ không bị trừ điểm cho câu sai. Tổng số câu trả lời đúng của bài thi sẽ được chuyển đổi sang thang điểm band score từ 1.0 đến 9.0, theo bảng quy đổi chính thức của Cambridge.

Dưới đây là bảng tham khảo quy đổi số câu đúng sang band điểm trong phần IELTS Listening (áp dụng cho cả hình thức thi Academic và General Training):

Cùng chủ đề:

• Lộ trình học IELTS Listening 5.0 tham khảo cho người mới bắt đầu

• Lộ trình học IELTS Listening 6.0 chi tiết cho người mới bắt đầu

• Lộ trình học IELTS Listening 7.0 chi tiết cho người mới bắt đầu

Những thách thức đặc trưng đối với thí sinh Việt Nam

Việc cải thiện kỹ năng Listening trong kỳ thi IELTS không chỉ phụ thuộc vào việc luyện tập chăm chỉ của thí sinh, mà còn đòi hỏi phải vượt qua một số khó khăn đặc thù đối với thí sinh Việt Nam:

Accent đa dạng

Phần lớn thí sinh Việt Nam quen tiếp xúc với giọng Anh-Mỹ thông qua các kênh học phổ thông, phim ảnh hoặc tài liệu phổ biến. Tuy nhiên, IELTS Listening sử dụng nhiều accent khác nhau như Anh-Anh, Úc, New Zealand, Canada, hoặc thậm chí kết hợp nhiều giọng trong cùng một bài thi.

Điều này khiến thí sinh dễ cảm thấy lúng túng khi gặp cách phát âm, ngữ điệu hoặc tốc độ nói khác biệt, đặc biệt là với giọng Anh-Anh hoặc Úc – vốn có nhiều biến âm, nối âm và từ vựng riêng biệt.

Không bắt kịp thông tin

Một trong những đặc điểm khó nhất của bài nghe IELTS là audio chỉ phát duy nhất một lần. Nếu thí sinh bỏ lỡ một từ khóa quan trọng hoặc chưa kịp xử lý thông tin, sẽ không có cơ hội tua lại để nghe lại đoạn đó. Điều này đòi hỏi khả năng tập trung cao độ, phản xạ nhanh và kỹ năng dự đoán nội dung ngay từ khi đọc đề bài.

Paraphrase gây nhiễu – khi không thể “bắt” từ khóa quen thuộc

Câu hỏi trong IELTS Listening thường không dùng đúng nguyên văn những từ xuất hiện trong audio. Thay vào đó, người ra đề sử dụng paraphrase (diễn đạt lại bằng từ/cấu trúc khác) hoặc từ đồng nghĩa, khiến thí sinh dễ bị mất dấu thông tin nếu chỉ chăm chăm tìm “từ giống trong đề”.
Đây là một kỹ năng nâng cao, đòi hỏi thí sinh phải có vốn từ rộng, khả năng nhận diện ý tương đương và hiểu được ngữ cảnh để chọn đúng đáp án.

Lỗi ngữ pháp và chính tả – mất điểm vì sai kỹ thuật

Nhiều thí sinh nghe đúng nội dung nhưng vẫn bị mất điểm vì viết sai chính tả (spelling mistakes), điền sai dạng từ (số nhiều, thì động từ), hoặc viết quá số từ cho phép trong câu trả lời. Trong IELTS Listening, đây là lỗi rất nghiêm trọng vì mỗi lỗi như vậy đều bị tính là sai hoàn toàn, ảnh hưởng trực tiếp đến band score.

Đánh giá trình độ và xác định mục tiêu

Trước khi bắt đầu luyện IELTS Listening một cách nghiêm túc, thí sinh cần biết rõ trình độ hiện tại của mình đang ở đâu. Điều này giúp tránh tình trạng “học đại”, học lan man mà không đem lại hiệu quả rõ rệt.

Cách tự đánh giá trình độ nghe hiện tại

Một trong những cách đơn giản là làm thử một bài IELTS Listening hoàn chỉnh (dạng Academic hoặc General đều được). Thí sinh nên chọn bài có đáp án và transcript đầy đủ để sau khi làm xong, có thể tự chấm điểm và phân tích lỗi sai. 

Thí sinh có thể tham khảo thi thử IELTS tại ZIM để nhận phản hồi từ giáo viên và biết chính xác trình độ hiện tại của mình ở đâu.

Ngoài ra, thí sinh có thể tham khảo một số trang web uy tín cung cấp bài test miễn phí như IELTS Liz hoặc IELTS Buddy. Sau khi làm bài, thí sinh so sánh số câu đúng với bảng quy đổi điểm band score để biết mức hiện tại đang ở đâu. 

Cách xác định mục tiêu thực tế

Tùy vào mục tiêu cá nhân, thí sinh cần đặt mục tiêu điểm số cụ thể, ví dụ: từ 5.0 lên 6.5 trong 3 tháng. Tuy nhiên, mục tiêu cần thực tế, phù hợp với thời gian và nền tảng ban đầu – không nên kỳ vọng tăng 2 band trong 1 tháng nếu chưa có kỹ năng nghe căn bản.

Lên kế hoạch học tập theo thời gian

Sau khi xác định trình độ và mục tiêu, thí sinh nên chia nhỏ lộ trình học thành các giai đoạn cụ thể (xây nền – luyện đề – nâng cao – thi thử), phân bổ thời gian học mỗi tuần tùy theo lịch cá nhân. Nếu thí sinh quá bận và chỉ có thể học 30-45 phút mỗi ngày, cần tập trung vào nghe đều đặn và đúng trọng tâm, tránh dàn trải quá nhiều tài liệu.

Xem thêm: Tại sao không thể tăng điểm IELTS Listening dù đã giải nhiều đề?

Gợi ý lộ trình học IELTS Listening cho thí sinh chi tiết từng giai đoạn

Giai đoạn 1: Xây dựng nền tảng cơ bản (3–4 tuần)

• Luyện nghe phân biệt âm và nhận diện từ

Ở bước này, thí sinh nên luyện kỹ các âm tiếng Anh như /θ/, /ð/, /ʃ/, cũng như học cách nhận biết hiện tượng nối âm, nuốt âm trong hội thoại.

Thí sinh nên bắt đầu với những video dạy phát âm cơ bản (như Rachel’s English, BBC Learning English), nghe đoạn hội thoại ngắn, bật transcript và kiểm tra xem bạn đã nghe đúng được bao nhiêu từ. Ghi chú lại các từ nghe sai để luyện lại phần phát âm.

• Tập trung vào từ vựng thông dụng và chủ đề quen thuộc

Thí sinh nên tập trung vào các từ/cụm từ thuộc các chủ đề thường xuất hiện trong IELTS như: education, health, travel, family, work. Mỗi ngày chọn 1 chủ đề, học 5–10 từ bằng cách viết lại, phát âm và đặt câu. Dùng các công cụ như Quizlet hoặc ZIM Dictionary để tạo flashcards và luyện ôn từ mỗi ngày. Việc biết trước các từ này giúp thí sinh dễ nhận diện chúng trong lúc nghe.

• Nghe các đoạn hội thoại ngắn hàng ngày

Chọn các đoạn hội thoại đơn giản (1–2 phút), nghe ít nhất 2 lần mỗi ngày. Lần đầu nghe không nhìn transcript để đoán ý chính, lần hai bật phụ đề kiểm tra. Sau đó, thí sinh có thể shadow (bắt chước đọc theo) từng câu để luyện phát âm và ngữ điệu. Các nguồn như BBC Learning English hoặc VOA Learning English rất phù hợp cho giai đoạn này.

• Học cách ghi chú đơn giản

Khi nghe, đừng cố ghi hết từng từ mà chỉ cần nắm từ khóa như số, tên riêng, địa điểm, hành động chính. Sử dụng các ký hiệu, viết tắt để tiết kiệm thời gian. 

Ví dụ: “The seminar is on Friday at 2:30” → note lại “sem – Fri – 2:30”. 

Thí sinh có thể luyện bằng cách nghe một câu và thử ghi lại thông tin chính trong 10–15 giây.

• Lên lịch luyện tập thường xuyên

Thí sinh nên chia thời gian mỗi ngày khoảng 30–45 phút, luân phiên giữa các hoạt động: luyện nghe – học từ – ghi chú – làm bài mini test. Ví dụ: thứ 2 nghe 2 đoạn hội thoại + học 10 từ mới; thứ 3 shadowing + ghi chú; cuối tuần ôn tập tổng hợp và làm bài mini test 15–20 câu.

Giai đoạn 2: Tiếp cận dạng bài IELTS Listening (4–6 tuần)

• Làm quen với các dạng câu hỏi trong IELTS Listening

Trong tuần đầu, thí sinh nên làm các bài test mẫu, có thể tham khảo các nguồn uy tín như Cambridge IELTS, IELTS Liz… để nhận diện 6 dạng câu hỏi phổ biến: điền từ (gap-filling), trắc nghiệm (multiple choice), nối thông tin (matching), điền bảng/biểu đồ, đánh số thứ tự, bản đồ/sơ đồ. 

Thí sinh có thể ghi chú lại dạng nào gây khó khăn để tập trung luyện sâu.

Thí sinh có thể tham khảo thêm các dạng bài IELTS Listening tại: Các dạng bài IELTS Listening thường gặp và phương pháp làm bài

• Luyện chiến thuật làm từng dạng câu hỏi

Mỗi dạng cần một chiến thuật riêng. Ví dụ, với dạng bài gap-filling, thí sinh nên dự đoán từ loại và đọc kỹ đề bài; với trắc nghiệm, loại bỏ đáp án gây nhiễu; với matching, tìm từ khóa trùng lặp. Thí sinh nên luyện riêng từng dạng trong 1–2 ngày để nắm vững cách tiếp cận.

• Luyện nghe với nhiều accent khác nhau

Thí sinh có thể tìm nguồn có accent Anh–Mỹ–Úc–Canada như: BBC Learning English, ABC Australia, TED Talks, hoặc các bài test thật. Ban đầu, thí sinh nên nghe kèm phụ đề, khi đã thành thạo hơn, thí sinh có thể bỏ phụ đề để luyện nghe các âm với các giọng khác nhau. Mỗi ngày nên chọn 1 accent để làm quen dần.

• Học cách đọc trước câu hỏi hiệu quả

Trước khi audio bắt đầu, thí sinh sẽ có 30–45 giây để đọc câu hỏi. Hãy tập kỹ năng scanning (đọc lướt), gạch chân từ khóa, xác định vị trí cần điền. Khi nghe, tập trung vào đoạn tương ứng thay vì nghe toàn bộ.

Tham khảo thêm về kĩ năng Scanning hiệu quả tại: Scanning là gì và các yếu tố để Scanning hiệu quả

Giai đoạn 3: Nâng cao kỹ năng làm bài (4–8 tuần)

• Kỹ thuật note-taking chuyên sâu

Thí sinh nên học cách ghi chép nhanh các từ khóa khi nghe. Có thể tham khảo cách ghi bằng ký hiệu, viết tắt. Đừng cố ghi đầy đủ câu, mà chỉ cần động từ chính, đối tượng và con số. 

Ví dụ: "Buy tickets on Mon, 8 AM – Hall 3".

• Dự đoán thông tin và từ khóa khi nghe

Trước khi nghe, thí sinh nên chú ý đoán xem chỗ trống cần điền có khả năng sẽ là gì: số, ngày, tên riêng, danh từ chỉ người/nghề nghiệp,… Điều này giúp não thí sinh “chờ sẵn” thông tin, tăng khả năng bắt đúng từ khóa và điền được đáp án.

• Nhận diện paraphrase và đồng nghĩa

Trong bài thi IELTS có rất nhiều trường hợp sử dụng từ đồng nghĩa để đánh lạc hướng thí sinh (tiếng Anh: paraphrase). Thí sinh nên luyện nghe thường xuyên và xác định được cụm từ gốc với paraphrase.

Ví dụ: cheap → affordable, because of → due to.

• Xử lý các bẫy thường gặp trong bài thi

Trong bài thi IELTS, đặc biệt là kĩ năng Listening, thường thì đáp án đúng sẽ bị “che” bởi các bẫy như: người nói sửa lại thông tin, đưa ra nhiều lựa chọn rồi chỉ chọn một.

Thí sinh cần tập trung khi nghe và học cách nhận biết dấu hiệu sửa thông tin như "No, sorry, I mean…".

• Phân tích câu trả lời đúng và sai

Sau mỗi bài test, thí sinh không nên chỉ kiểm tra điểm mà cần hiểu lý do đúng/sai. Chú ý ghi chép lại các lỗi phổ biến: nghe nhầm số, bỏ lỡ mốc thời gian, bị bẫy paraphrase,… để từ đó rút kinh nghiệm cho các lần sau. 

• Tăng tốc độ xử lý thông tin

Thí sinh nên thực hành kỹ năng multitasking (làm nhiều việc trong cùng một lúc): đọc câu hỏi – nghe – ghi đáp án cùng lúc. Thí sinh nên bắt đầu bằng các đoạn audio chậm, sau đó tăng tốc với các đoạn audio có tốc độ nhanh hơn hoặc podcast của những người bản xứ.

Giai đoạn 4: Mô phỏng điều kiện thi thật (2–4 tuần)

• Làm full tests trong điều kiện giống thi thật

Thí sinh nên chọn không gian yên tĩnh, đeo tai nghe, canh đúng thời gian 30 phút nếu làm bài trên máy tính (40 phút nếu thí sinh làm bài trên giấy). Trong quá trình nghe, chú ý không tạm dừng hoặc nghe lại. Mỗi tuần thí sinh nên làm ít nhất 2 đề để mô phỏng áp lực phòng thi.

• Quản lý thời gian khi chuyển section

Tập thói quen đọc lướt phần tiếp theo trong khoảng 30 giây trước khi bắt đầu. Không nên lúng túng khi audio chuyển sang phần mới – thí sinh cần lấy lại tinh thần nhanh chóng và tập trung vào phần nghe mới.

• Phân tích lỗi và nhật ký tiến bộ

Thí sinh nên ghi lại các lỗi thường gặp trong bảng tổng hợp, để từ đấy xác định nguyên nhân và tìm ra cách giải quyết phù hợp. Theo dõi % đúng của mỗi phần nghe để biết dạng bài nào còn yếu.

Thí sinh có thể tổng hợp lại kết quả của các lần làm bài thi thử để thấy được sự tiến bộ quả bản thân qua thời gian. 

• Điều chỉnh chiến lược làm bài dựa trên phân tích

Nếu thí sinh thường sai ở dạng bài nào, thí sinh nên luyện tập riêng dạng này với tần suất và lượng bài tập nhiều hơn. 

Ví dụ: Nếu hay sai dạng số liệu, thí sinh có thể thử nghe podcast có nhiều số liệu như podcast về thời tiết hoặc tài chính. 

Tham khảo thêm: 14+ bộ sách luyện nghe IELTS Listening theo từng cấp độ

Giải quyết các khó khăn phổ biến của người Việt

Người Việt khi luyện IELTS Listening thường gặp khó khăn với accent lạ, tốc độ nói nhanh, và tâm lý hoang mang khi bỏ sót thông tin. Để phân biệt accent, thí sinh nên nghe xen kẽ các nguồn như BBC (Anh), ABC Australia, NPR (Mỹ), chú ý cách phát âm nguyên âm/dấu nhấn. Ghi âm lại và bắt chước từng câu là một cách hữu hiệu để làm quen với âm điệu.

Từ nối và liên từ (ví dụ như however, so, but, then) thường báo hiệu thông tin sắp chuyển hướng – hãy gạch chân chúng trước khi nghe và tập trung cao độ khi chúng xuất hiện. Với số và ngày tháng, thí sinh cần luyện nhận diện qua nhiều ngữ cảnh, tránh nhầm giữa “thirteen” và “thirty” hoặc “May 4” với “April 5”.

Khi không nghe kịp, đừng hoảng loạn. Hãy bỏ qua, tập trung nghe phần sau để không mất mạch. Sau lần nghe đầu tiên, thí sinh nên nghe lại đoạn mình bỏ lỡ để học cách xác định được vị trí của từ khóa và đáp án. Dần dần, thí sinh sẽ bắt nhịp trở lại nhanh hơn mỗi khi lỡ mất thông tin.

Việc luyện tập đều đặn, kết hợp chiến thuật thông minh sẽ giúp thí sinh Việt Nam vượt qua những rào cản đặc thù.

Phương pháp kiểm tra tiến độ định kỳ 

Để đảm bảo quá trình luyện nghe hiệu quả, thí nên kiểm tra tiến độ hàng tuần và hàng tháng. Mỗi tuần, hãy làm một mini test (15–20 phút), sau đó chấm điểm, phân tích lỗi và ghi lại trong bảng theo dõi. Mỗi tháng, thực hiện ít nhất 1 đề Listening đầy đủ 40 câu để đánh giá toàn diện.

Ngoài điểm tổng, thí sinh nên chia nhỏ các kỹ năng con như: nhận diện từ khóa, nghe số liệu, hiểu mạch hội thoại, nghe theo accent... Việc này giúp thí sinh biết chính xác điểm yếu cần cải thiện.

Nếu điểm số không tăng đều hoặc có dấu hiệu đi xuống, hãy điều chỉnh lộ trình bằng cách quay lại giai đoạn trước, giảm độ khó hoặc đổi phương pháp học phù hợp hơn (ví dụ: nghe chậm lại, chia nhỏ task luyện mỗi ngày).

Cuối cùng, dấu hiệu sẵn sàng cho kỳ thi thật là khi thí sinh làm 3–5 bài test liên tục mà điểm Listening dao động ổn định trong khoảng mục tiêu (ví dụ: 32/40 tương đương Band 7.0), không bị “tâm lý” khi nghe accent lạ, và xử lý tốt đa dạng dạng bài. Đây là lúc thí sinh có thể tự tin đăng ký thi.

Đọc tiếp: Kỹ năng tự học IELTS Listening cho người đi làm và có ít thời gian rảnh

Tổng kết

Bài viết đã hướng dẫn cho thí sinh lộ trình tự học IELTS Listening hiệu quả và chi tiết. Bằng việc nắm vững cấu trúc đề bài, luyện tập thường xuyên và có chiến lược học tập hiệu quả cùng lộ trình học IELTS Listening hợp lí, thí sinh có thể đạt được mức điểm như mong muốn.

Nếu người học đang tìm kiếm một lộ trình học tập hiệu quả để nâng cao kỹ năng ngôn ngữ và đạt kết quả cao trong kỳ thi IELTS, chương trình luyện thi IELTS tại ZIM Academy mang đến giải pháp phù hợp. Với đội ngũ giảng viên chuyên môn cao, tài liệu giảng dạy cập nhật và phương pháp học tập cá nhân hóa, người học có thể tối ưu hóa quá trình rèn luyện. Liên hệ hotline 1900-2833 nhánh số 1 hoặc chat trực tiếp trên website để được tư vấn chi tiết.