Lựa chọn tài liệu ôn tập IELTS Reading như thế nào cho phù hợp?

Ngày nay, nhu cầu về bài thi IELTS ngày càng tăng cao. Người dự thi mang theo kì vọng sử dụng kết quả để ứng tuyển vào các trường Đại học hoặc phục vụ cho mục đích việc làm. Do đó, việc đạt được kết quả bài thi như mong muốn trong thời gian ngắn nhất là mục tiêu của không ít người học/ người thi. Mục tiêu này dẫn đến hai luồng quan điểm khác nhau về việc học: đối với người học cần cải thiện kết quả bài thi, liệu họ nên học nền tảng hay tập trung luyện và giải đề. Bài viết này sẽ phân tích sâu về hai quan điểm trên trước khi cung cấp quan điểm của người viết. Trong giới hạn bài viết, người viết sẽ tập trung vào việc lựa chọn tài liệu ôn tập IELTS Reading.

Nền tảng lý thuyết

Thể thức bài thi IELTS Academic Reading

Trước tiên người đọc cần nắm rõ thể thức bài thi IELTS Academic Reading. Theo trang chủ của tổ chức IELTS, bài thi IELTS Academic Reading là bài thi đọc học thuật với nguồn bài đọc đa dạng. Bài đọc được dùng kiểm tra có thể đến từ sách, bài báo/ tạp chí khoa học, báo chí hoặc các nguồn trực tuyến [1].

Bài thi đọc IELTS Academic Reading không phải để kiểm tra kiến thức chuyên ngành, mà là để đánh giá kĩ năng đọc hiểu và xử lý vấn đề của người thi, điều thường hay thấy trong môi trường học thuật.

Bài thi IELTS có nêu rõ rằng các bài đọc này đều được viết để phù hợp với người đọc không chuyên; do đó, bài đọc sẽ cung cấp dịch nghĩa Anh-Anh đối với các thuật ngữ chuyên ngành.

Ví dụ, từ ‘hydrophobic” có thể được giải nghĩa nhanh là “water repellant” (kháng nước) [2]. Bên cạnh đó, nội dung ba bài đọc IELTS Academic Reading thuộc các chủ đề học thuật ngẫu nhiên thay vì tập trung hẳn vào một lĩnh vực [3].

Điều đó có nghĩa là, kiến thức chuyên ngành của người thi, hoặc kiến thức xã hội có sẵn của người thi, không quyết định đến thành công của người thi trong bài thi đọc.

Tác dụng của việc đọc thông thường

Nếu như bài thi IELTS Academic Reading không đánh giá kiến thức chuyên ngành của người đọc, thì việc đọc rộng có ích gì cho việc cải thiện khả năng làm bài thi này không?

Câu trả lời là hoàn toàn có, và việc đọc rộng, đọc các tài liệu thực, đóng vai trò rất lớn đối với việc hình thành năng lực đọc hiểu của người đọc, từ đó ảnh hưởng đến thể hiện của người đọc trong bài thi.

Năng lực đọc đó được thể hiện ở việc tích luỹ từ vựng, tăng cường đọc hiểu, và cải thiện việc đọc phản biện.

Đọc thông thường giúp cải thiện từ vựng

Nhiều chuyên gia tin rằng cách tốt nhất để cải thiện vốn từ chính là đọc thật nhiều [4]. Việc học từ mới một cách tự nhiên thông qua việc đọc thông thường được gọi là học từ vựng tình cờ.

Nhiều nhà khoa học tin rằng việc đọc thông thường có thể là phương pháp quan trọng để phát triển từ vựng bền vững và lâu dài cho người học [5]. Các nghiên cứu trên trẻ em chỉ ra rằng, trung bình một năm trẻ tiếp cận 16,000 đến 24,000 từ mới [6], và có thể học được trong số đó khoảng 800 đến 1,200 từ [5].

Cơ chế đằng sau việc tiếp thu từ vựng từ việc đọc thông thường có thể là hiện tượng học từ ngữ cảnh (learning from context). Các manh mối về ngữ cảnh xung quanh từ mới có thể hình thành khái niệm mới về từ đó; nếu sự tiếp xúc này lặp lại, các khái niệm về từ sẽ được củng cố và tiếp nạp vào kho từ vựng của người đọc/ người học.

Nghiên cứu ở các cấp trung học cơ sở cho thấy rằng học sinh có thể tiếp thu từ vựng mới qua ngữ cảnh tốt hơn là học sinh học từ mới riêng lẻ [4]. Các bằng chứng này đã nêu bật vai trò của việc đọc trong việc hình thành và phát triển nền tảng từ vựng của người học ngôn ngữ. 

Tìm hiểu thêm: Cách học từ vựng thông qua bài đọc IELTS Reading

Đọc thông thường giúp cải thiện khả năng đọc hiểu

Một lợi ích tương đối dễ hình dung của việc đọc chính là sự cải thiện về khả năng đọc hiểu của người đọc. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh sự cải thiện này.

Nghiên cứu tại các trường học nơi có hoạt động đọc tự do (không đánh giá hay kiểm tra) cho thấy hoạt động đọc này có tác động tích cực đến khả năng đọc hiểu của học sinh bằng, hoặc tốt hơn, hoạt động giảng dạy truyền thống [7].

Nghiên cứu khác trên nam sinh trung học cho thấy việc đọc thông thường qua các văn hoá phẩm (sách, tạp chí, truyện tranh, …) có thể cải thiện kết quả của các học sinh này trong bài thi đọc hiểu chuẩn hoá (SAT) [8].

Điều này là bởi vì, người đọc có thể cải thiện đọc hiểu không chỉ ở văn bản họ đang đọc, mà còn là cải thiện năng lực đọc hiểu nói chung [9].

Khi đọc thông thường một cách thường xuyên, người đọc có thể cải thiện kiến thức về chủ đề và về thể loại, cải thiện về ngôn ngữ (từ vựng và ngữ pháp), cũng như cải thiện về mức độ trôi chảy và động lực tiếp tục đọc. 

Đọc thông thường giúp cải thiện đọc phản biện

Việc đọc thông thường một cách thường xuyên còn có tác dụng cải thiện sự đọc phản biện của người đọc. Đọc phản biện là khả năng tiếp nhận nhiều quan điểm, sử dụng các bằng chứng và thông tin khách quan để đánh giá các quan điểm đó [10].

Đọc phản biện còn là khả năng tìm kiếm và đánh giá các nguồn thông tin khác nhau [11]. Thông qua việc đọc thông thường một cách thường xuyên, người đọc sẽ có cơ hội tiếp xúc với nhiều thông tin và nhiều nghiên cứu, trải dài theo thời gian.

Từ đó, người đọc có thể đối chiếu, so sánh, và đánh giá các thông tin, nhận ra được sự vận động của tri thức, từ đó hình thành thói quen phản biện.

Một quan điểm khác về đọc phản biện chính là khả năng nhận ra ý chính của văn bản đọc [12], kỹ thuật và ý đồ của tác giả [13], cũng như nhận ra các giá trị đạo đức và nhân văn của văn bản đọc [14].

Các giá trị trên có thể được thấy nhiều ở các tác phẩm văn học, đặc biệt là tiểu thuyết hoặc thơ ca. Nếu người đọc áp dụng việc đọc một cách thường xuyên và đọc đa dạng, người đọc có thể tiếp xúc với các thể loại văn bản khác nhau, từ đó cải thiện việc đọc phản biện một cách tự nhiên.

Tác dụng của việc đọc và giải đề

Về cơ bản, việc đọc và giải đề tập trung vào một bài thi, ở đây là IELTS Academic Reading, vẫn là một hoạt động đọc. Do đó, việc đọc vẫn mang lại nhiều lợi ích cho người đọc. Tuy nhiên, lợi ích của việc đọc tập trung vào tài liệu ôn thi có thể mang lại lợi ích khác với việc đọc rộng thông thường. 

Đọc và giải đề giúp cải thiện từ vựng mục tiêu

Trước tiên cần phải nhắc lại rằng nguyên liệu đọc trong bài thi IELTS Academic Reading là các bài đọc học thuật. Điều này có nghĩa rằng thí sinh sẽ tiếp xúc với từ vựng học thuật nếu làm bài đọc IELTS (từ vựng học thuật khác với từ vựng chuyên ngành - thứ sẽ được giải nghĩa trong bài thi).

Do đó, việc làm quen với từ vựng học thuật trước khi thi là vô cùng quan trọng đối với thí sinh. Nhiều chuyên gia cho rằng việc đọc các văn bản học thuật có thể giúp người đọc cải thiện vốn từ học thuật, đồng thời giúp người đọc hiểu sâu hơn về ngữ cảnh của việc sử dụng từ vựng học thuật [15].

Một số con đường khác để học từ vựng học thuật có thể là qua các buổi giảng dạy, hoặc qua tăng cường tiếp xúc bằng danh sách từ học thuật. 

Dựa vào các quan điểm trên, có thể thấy nếu người học muốn học từ vựng học thuật để thi IELTS, cách nhanh nhất và hiệu quả nhất có thể là đọc và học từ chính bài đọc IELTS.

Bài đọc IELTS học thuật sẽ cung cấp cho người đọc bức tranh về việc những loại từ nào sẽ thường xuyên xuất hiện trong bài thi thực tế (high-frequency words).

Nếu gặp lại và ghi chú thường xuyên qua nhiều đề, người học có thể trang bị khái niệm tương đối đầy đủ về từ vựng học thuật, giúp cải thiện đọc hiểu trong ngữ cảnh bài thi. Ví dụ, người học có thể làm quen với các từ thường xuất hiện như control group, sample size, examine, … 

Đọc và giải đề giúp làm quen và cải thiện kỹ năng làm bài

Bài thi IELTS Academic Reading là một bài thi chuẩn hoá; do đó, cũng giống như các bài thi khác, nó có các thể thức câu hỏi đặc trưng.

Theo tổ chức IELTS, sẽ có khoảng 11 dạng câu hỏi khác nhau có thể xuất hiện ngẫu nhiên trong bài thi đọc IELTS, nhằm đánh giá toàn diện khả năng đọc của thí sinh.

Ví dụ, dạng bài điền từ giúp đánh giá khả năng đọc tìm chi tiết và nhận diện thông tin, trong khi dạng bài nối tiêu đề giúp đánh giá khả năng đọc và tóm tắt ý chính. Dễ dàng nhận thấy, nếu người học thường xuyên ôn luyện giải đề, họ có thể làm quen với dạng câu hỏi.

Nếu người học luyện tập đúng cách, việc giải đề có thể giúp người học tăng tốc độ làm bài, giảm bối rối và lo lắng trước khi thi. Nghiên cứu chỉ ra rằng khi một người có thể thành thạo một việc đến mức “tự động hoá” nó, họ có thể tiết kiệm sức lực và tinh thần và tập trung vào các nhiệm vụ khác thử thách hơn [16].

Quan điểm của tác giả về việc đọc

Bài viết đã trình bày các lợi ích khác nhau của việc đọc thông thường và việc đọc định hướng giải đề. Từ những phân tích trong bài viết, có thể thấy việc các chiến lược đọc có hiệu quả hay không còn phụ thuộc vào mục tiêu đọc của từng người.

Xem thêm: Các nguồn báo luyện IELTS Reading cho level nâng cao

Đọc thông thường tốt hơn nếu người học muốn học và tích luỹ kiến thức mới

Tác giả cho rằng việc đọc thông thường có thể mang lại hiệu quả cao hơn nếu người học muốn đọc để tích luỹ kiến thức mới (từ vựng, ngữ pháp, kiến thức) một cách tự nhiên.

Việc tiếp thu từ vựng thông qua việc đọc có thể phụ thuộc vào các yếu tố: mức độ hỗ trợ của ngữ cảnh đọc, tần suất từ khó, và mức độ đọc được của văn bản [4].

Nếu xét lần lượt các yếu tố trên và so sánh giữa tài liệu đọc thông thường và bài đọc IELTS Academic Reading, có thể thấy rằng tài liệu đọc thông thường hỗ trợ người học tốt hơn.

Thứ nhất, tài liệu đọc thông thường (tiểu thuyết, báo chí, …) thường có ngữ cảnh thân thiện hơn, dễ hình dung hơn, và lôi cuốn người đọc hơn là bài đọc IELTS kéo dài.

Thứ hai, tài liệu đọc thông thường có tần suất từ mới và khó thấp hơn bài đọc IELTS, và người học có thể chọn các tài nguyên đọc thông thường đa dạng về độ khó để điều chỉnh cho phù hợp với năng lực.

Thứ ba, ngôn ngữ trong bài đọc IELTS là ngôn ngữ học thuật với nhiều mẫu câu phức tạp xuất hiện dày đặc. Nếu người học cơ bản và trung cấp muốn tích luỹ và cải thiện năng lực ngôn ngữ, việc xử lý liên tục các dữ liệu quá phức tạp có thể gây nản chí và đem lại trải nghiệm học tiêu cực

Từ các luận điểm trên, có thể thấy rằng việc đọc thông thường được xem là cách học tập tự nhiên và đáng tận hưởng nếu so với các hình thức học tập tập trung khác [7].

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc đọc thông thường cần nhiều thời gian tích luỹ để cho thấy tiến bộ. Khi tiếp xúc với từ mới lần đầu tiên, rất khó để người đọc có thể nắm được toàn bộ khái niệm của từ đó, phần lớn sự đoán nghĩa sẽ có sự sai lệch và sẽ được cải thiện dần khi người đọc gặp lại từ mới này trong các ngữ cảnh tiếp theo.

Các nhà nghiên cứu tin rằng ngay cả khi việc học từ vựng từ ngữ cảnh là nhỏ, hiệu quả tích luỹ sẽ rất lớn nếu việc học này được lặp lại và kéo dài [5]. Các nhà khoa học ước tính rằng nếu người đọc đọc khoảng 12 tiểu thuyết một năm (1 quyển mỗi tháng), lượng từ mới có thể học được là 1,000 từ [17].

Đến đây có thể thấy rằng việc học có thể đếm bằng năm; do đó, nếu người học muốn cải thiện từ vựng nền trong khoảng thời gian ngắn (VD: 2-3 tháng), việc đọc tích luỹ đơn thuần có thể không hiệu quả hoặc thiếu thực tế.

Giải pháp ở đây có thể là đọc thông thường kết hợp với sự chú ý đến từ mới và chủ động tra từ, từ đó cải thiện đáng kể việc tiếp thu từ [18].

Đọc định hướng giải đề tốt hơn nếu người học chuẩn bị thi

Trong khi đó, việc đọc định hướng giải đề có thể phát huy tác dụng lớn hơn nếu người học chuẩn bị thi trong thời gian ngắn. Bài đọc IELTS học thuật thường xuất hiện tương đối dày đặc từ vựng học thuật và các mẫu câu phức.

Nếu người học đọc, ghi chú, và luyện tập các nguyên liệu ngôn ngữ này một cách khoa học, người học có thể cải thiện đáng kể về kiến thức bài thi trong thời gian ngắn. Việc đọc định hướng giải đề có hai tác dụng lớn.

Thứ nhất, người học có thể biết được những lỗi mình hay mắc phải khi xử lý các dạng đề, hoặc nhận dạng được kỹ năng đọc còn yếu, từ đó tập trung luyện tập để cải thiện hiệu suất.

Thứ hai, người học có thể cải thiện tiếp xúc, thao tác, và tốc độ làm bài, từ đó tiết kiệm năng lượng, tập trung vào các vấn đề mà mình chưa giải quyết được.

Tuy nhiên, mặt trái của việc đọc định hướng giải đề có thể nằm ở một số khía cạnh sau. Thứ nhất, trải nghiệm học tập, nếu kèo dài, có thể không được dễ chịu. Trái ngược với tài liệu đọc thông thường, bài đọc IELTS có tần suất từ khó dày đặc hơn, và các câu văn mang nặng tính học thuật hơn.

Giả sử người học muốn dùng bài đọc IELTS để tích luỹ ngôn ngữ lâu dài, thì việc học có thể gặp nhiều thử thách gây nản chí, do tài liệu đọc quá khó có thể cản trở cảm giác thành tựu, khiến cho người học bị bào mòn động lực và khó hình thành thói quen học bền vững [16].

Sự cân bằng giữa các chiến lược đọc

Trước những đặc điểm của hai trường phái đọc, tác giả đề xuất sự kết hợp trong việc học đọc và chuẩn bị cho kì thi IELTS. Trước hết người học cần xác định rõ khoảng thời gian mình có để chuẩn bị cho bài thi IELTS.

Giả sử người học còn 2 tháng để chuẩn bị, việc tập trung học giải đề và rút kinh nghiệm từ các bài đọc IELTS nên được ưu tiên. Khi ấy, người học nên xác định thật rõ mục tiêu đầu ra của bản thân sao cho thực tế nhất với năng lực.

Trường hợp người học còn xấp xỉ 1 năm để chuẩn bị, việc chỉ học từ bài đọc IELTS có thể gây phản tác dụng như đã đề cập trước đó.

Nếu người học vẫn còn thời gian để vừa ôn tập vừa tích luỹ (giả sử từ 3 đến 6 tháng), người học có thể áp dụng chiến lược đọc kết hợp. Người học nên thực hành đọc thông thường để tạo thói quen đọc.

Đọc là một việc đòi hỏi sự tập trung và một số động lực nhất định, do đó người học có thể dễ bị nản chí nếu muốn bắt đầu việc đọc bằng các tài liệu quá khó. Thay vào đó, người học nên bắt đầu đọc các văn bản ngắn, chủ đề thân thuộc hoặc ưa thích với người học nhất.

Ví dụ, người học nhỏ tuổi có thể bắt đầu thói quen đọc bằng cách đọc truyện tranh, người lớn có thể bắt đầu thói quen đọc bằng cách đọc tin tức ngắn về giải trí hoặc thể thao.

Việc đọc các văn bản nhỏ này có thể dễ dàng thực hiện, mang đến cho người học cảm giác thành tựu và dễ duy trì thói quen đọc hơn.

Cũng cần phải lưu ý rằng việc đọc thông thường chỉ bền vững khi người đọc tận hưởng nó, thay vì đặt áp lực phải học được gì đó từ tài liệu vừa đọc.

Bên cạnh việc xây dựng thói quen đọc, người học có thể thực hành luyện giải đề duy trì. Thay vì đặt nặng về số lượng đề IELTS Academic Reading đọc được, người học có thể chỉ cần giải 1 đề, sau đó phân tích thật kỹ các đáp án và ghi chú từ vựng hữu ích.

Việc đọc chậm có thể giúp người đọc hiểu rõ và tiếp nạp kiến thức trong bài đọc IELTS tốt hơn, và người đọc hoàn toàn có thể tăng tốc độ đọc dần khi gần đến ngày thi.

Xem thêm: Kỹ thuật tự đặt câu hỏi để cải thiện khả năng đọc hiểu trong IELTS Reading

Tổng kết

Như vậy bài viết trên đã trình bày hai quan điểm về việc đọc, hướng đến việc lựa chọn tài liệu ôn tập IELTS Reading. Một mặt, việc đọc thông thường với các tài liệu thực (báo chí, tiểu thuyết, sách thường thức,…) có thể giúp người đọc cải thiện từ vựng, cải thiện khả năng đọc hiểu và đọc phản biện nói chung, nhưng lại cần nhiều thời gian để tích luỹ và khó thấy được sự tiến bộ rõ ràng.

Ngược lại, việc tập trung đọc các bài đọc định hướng kiểm tra hoặc luyện giải đề có thể giúp người học tiết kiệm thời gian và định hướng tốt hơn thông qua việc học từ vựng học thuật và tăng tốc độ làm bài, trong khi phải đánh đổi tính áp dụng thực tế, sự trôi chảy và niềm vui trong việc đọc.

Do đó, quan điểm của người viết cho rằng người học cần nhận diện nhu cầu đọc và đặt ra mục tiêu đọc phù hợp, từ đó có thể khai thác tối đa hiệu quả của chiến lược đọc, trong khi giảm thiểu hạn chế của chiến lược. Hi vọng qua bài viết này, người học có thể rút ra được cho riêng mình lựa chọn tài liệu ôn tập IELTS Reading hiệu quả nhất.

Ngoài ra, người học còn có thể tham khảo thêm các đầu sách của ZIM chuyên sâu về kỹ năng làm dạng bài Reading dưới đây do đội ngũ giáo viên chuyên môn trình độ cao 8.5-9.0 biên soạn để bổ trợ thêm trong quá trình học.

• IELTS Reading Strategies – I.S.E.A

• IELTS Reading Techniques – Skimming and Scanning