Học từ vựng tiếng Anh theo phương pháp 3R

Học từ vựng luôn là một học phần cần thiết và quan trọng trong suốt quá trình học ngoại ngữ. Từ vựng là nền tảng tạo điều kiện giúp người học nâng cao các kỹ năng sử dụng ngôn ngữ như Nghe, Nói, Đọc, Viết. Theo Schmitt (2000) cho rằng kiến ​​thức từ vựng là trọng tâm của năng lực giao tiếp và để có được ngôn ngữ thứ hai và Nation (2001) mô tả thêm về mối quan hệ giữa kiến ​​thức từ vựng và sử dụng ngôn ngữ là mối quan hệ bổ sung: kiến ​​thức về từ vựng cho phép sử dụng ngôn ngữ và ngược lại, sử dụng ngôn ngữ dẫn đến sự gia tăng kiến ​​thức từ vựng. Trong quá trình học từ vựng, người học sẽ vấp phải rất nhiều khó khăn dẫn đến việc học từ không hiệu quả như: học trước quên sau, chỉ nhớ được một phần thông tin của từ vựng như ghi nhớ nghĩa của từ nhưng không biết cách dùng. Điều này dẫn đến hiện tượng khá phổ biến, khi đọc một bài viết, người học sẽ bắt gặp các từ vựng chỉ nhớ mơ hồ chứ không có khái niệm rõ ràng về nghĩa hay cách dùng (hay còn gọi là các inactive words).

Vì vậy, việc kết hợp học từ vựng với phát triển kỹ năng ngôn ngữ là tối quan trọng. Bài viết này sẽ giới thiệu tới độc giả phương pháp 3R (Read- Record - Review) - Phương pháp học từ vựng hiệu quả, toàn diện giúp người học ghi nhớ lâu và mở rộng vốn từ vựng một cách hiệu quả bền vững.

Key takeaways

1. Từ vựng là nền tảng tạo điều kiện giúp người học nâng cao các kỹ năng sử dụng ngôn ngữ như Nghe, Nói, Đọc, Viết. Đọc hiểu kết hợp trau dồi từ vựng là một trong những cách tốt nhất để học một ngoại ngữ.

2. Phương pháp 3R dựa theo nguyên tắc cơ bản Read (Đọc) - Record (Ghi) - Review (Luyện). Phương pháp được xây dựng dựa trên nguyên lý cơ bản của việc học từ đó là nhận diện từ vựng thông qua hoạt động đọc để nhận diện, thu nạp thông tin liên quan tới từ vựng bằng thao tác ghi chú và đi vào phân tích cách dùng và ứng dụng trong văn cảnh thực tế thông qua hoạt động luyện tập.

3. Các bước trong phương pháp học từ vựng theo phương pháp 3R:

• Bước 1 - Read - Đọc

• Bước 2 - Record - Ghi chú

• Bước 3 - Review - Luyện tập

4. Ưu điểm của phương pháp này đó là  tạo sự chủ động, động lực và niềm hứng khởi khi học từ mới và giúp người học hiểu từ vựng và cách dùng thông qua ngữ cảnh của bài viết.

5. Tuy nhiên, phương pháp này cũng sẽ có những hạn chế như đòi hỏi người học phải đầu tư nhiều thời gian và công sức cho việc đọc thường xuyên và  đôi khi sẽ dễ gây nhàm chán. Một số giải pháp khắc phục sẽ được tác giả đề xuất chi tiết ở bài viết, 

Phương pháp 3R là gì?

Phương pháp 3R là phương pháp học từ vựng thông qua quá trình Đọc hiểu. Có thể nói rằng đọc hiểu là một trong những cách tốt nhất để học một ngoại ngữ (Willis, 1996, p. 8) và là một trong những hoạt động quan trọng trong việc giúp người học ngoại ngữ trau dồi từ vựng mới (Krashen, 1989).

Tác giả trang Learn English Lab đã giải thích phương pháp 3R dựa theo nguyên tắc cơ bản Read (Đoc) - Record (Ghi)- Review (Luyện). Phương pháp được xây dựng dựa trên nguyên lý cơ bản của việc học từ đó là nhận diện từ vựng thông qua hoạt động đọc để nhận diện, thu nạp thông tin liên quan tới từ vựng bằng thao tác ghi chú và đi vào phân tích cách dùng và ứng dụng trong văn cảnh thực tế thông qua hoạt động luyện tập.

Cách áp dụng phương pháp 3R

Các áp dụng phương pháp học từ vựng 3R sẽ diễn theo các bước như sau:

Bước 1: Reading - Đọc

Đầu tiên, người học sẽ lựa chọn nguồn đọc, nên lựa chọn các bài đọc chứa chủ đề quan tâm. Một số nguồn đọc có chủ đề đa dạng và các bài đọc phân chia theo level từ Cơ bản tới Nâng cao người học có thể tham khảo.

• Bộ đề Cambridge từ 8 đến 16 là bộ đề thi IELTS 4 kỹ năng được biên soạn bởi nhà xuất bản Cambridge nổi tiếng. Các bài test Reading trong đề đều là các bài viết học thuật có nội dung rất đa dạng, thuộc nhiều chủ đề đời sống, khoa học, văn hóa, kinh tế, xã hội. Từ vựng được dùng trong các bài Reading đều là những từ vựng học thuật và hay ho. Đây là một nguồn đọc đáng tin cậy với nội dung chất lượng tuyệt vời cho việc học từ mới. Đặc biệt với người học có định hướng tham dự kỳ thi IELTS.  

• Breaking news English là một website tin tức được thiết kế cho người học Tiếng Anh ở nhiều trình độ. Mỗi bài học đi kèm với các bài học khác nhau, người học có thể lựa chọn khả năng phù hợp để học và cải thiện tiếng Anh của bản thân. Hầu như các bài học rất mới, cập nhật từ các nguồn tin chính thống và thường được sử dụng trong phần thi Reading IELTS nên người học có thể dùng để làm quen và học từ vựng mới.

• ENews là một trang tin tức được xây dựng dành riêng cho người học Tiếng Anh. Các bài báo, mẩu tin tức được cập nhật hàng tuần cho người học ở nhiều trình độ khác nhau, từ cơ bản, trung cấp đến nâng cao

• The times in plain English cũng là một lựa chọn thú vị. Các bài viết thường được tổng hợp nhiều nguồn khác nhau, bao gồm New York Times và được biên tập lại với từ vựng và cấu trúc đơn giản dễ hiểu hơn cho người học Tiếng Anh. Thậm chí, nếu trình độ người đọc tốt hơn thì có thể tìm liên kết đến bài viết gốc và thực hành đọc các bản tin tiếng Anh khó hơn.

Sau khi chọn được bài đọc phù hợp, người học tiến hành đọc lấy ý chính (main ideas) của bài đọc. Nếu như gặp Từ vựng mới trong quá trình đọc thì người học có thể đánh dấu các từ vựng đó. Sau đó, tiếp tục đọc hết bài đọc.

Có 2 loại từ mới người học sẽ thường xuyên gặp trong quá trình đọc:

• Unknown words - Từ mới hoàn toàn là những từ người học không hề có khải niệm về cách viết, phát âm hay cách sử dụng

• Inactive words - Từ mới một phần là những từ người học biết một trong các yêu tố cách viết, phát âm hoặc cách sử dụng.

Ví dụ:

Farmers everywhere face major risks; including extreme weather, long-term climate change, and price volatility in input and product markets. However, smallholder farmers in developing countries must in addition deal with adverse environments, both natural, in terms of soil quality, rainfall, etc. and human, in terms of infrastructure, financial systems, markets, knowledge and technology. Counter-intuitively, hunger is prevalent among many smallholder farmers in the developing world. 

(Nguồn: Sách IELTS Cambridge 12) 

Ý chính (Main idea): Những nguy cơ chính mà người nông dân trên khắp thế giới phải đối mặt. 

Từ mới gạch chân:

• Extreme weather => extreme là một tính từ negative => khả năng từ sẽ mô tả xu hướng thời tiết xấu => xếp vào loại từ mới một phần (inactive vocabulary).

• Counter-intuitively => không có khái niệm về từ => xếp vào loại từ mới hoàn toàn (unknow vocabulary).

Bước 2: Record - Ghi chú

Người học cần tìm kiếm và xác định thông tin cần thiết liên quan tới Từ mới như cách viết (spelling), phát âm (pronunciation), cách sử dụng (use), có thể có thêm những thông tin như nguồn tham khảo từ vựng.

Ví dụ: 

Từ bài đọc trên, có thể rút ra được từ mới - Extreme weather.

Bước 3: Review - Luyện tập

 Ở bước này, người học có thể luyện tập ghi nhớ từ vựng theo các bước tương tự bao gồm nhận diện, xác định nghĩa và cách dùng, ứng dụng. Để tự kiểm tra khả năng nhận diên mặt chữ và nghĩa của từ vựng người học có thể sử dụng thẻ từ (flashcard) giấy hoặc các ứng dụng hỗ trợ học từ như Quizlet. 

Sau đó người học có thể ứng dụng từ vựng đã được học vào viết câu đơn, đoạn văn ngắn. 

Phân tích ưu điểm và hạn chế của phương pháp 3R

Ưu điểm

Việc học từ vựng thông qua hoạt động đọc tạo sự chủ động, động lực và niềm hứng khởi khi học từ mới (Thornbury, 2002). Việc đọc chủ động một nôi dụng giúp người học giảm bớt căng thẳng, áp lực phải lọc từ vựng và ghi nhớ từ. Khi bắt gặp một nôi dung thú vị, người đọc sẽ có động lực tìm hiểu từ vựng tác giả sử dụng trong bài để hiểu sâu hơn ý nghĩa của đoạn văn. Ví dụ, khi bắt gặp một mẩu tin tức về siêu sao bóng đá yêu thích, độc giả sẽ muốn đọc hiểu hết nội dung mẩu tin tức đó. Chỉ cần áp dụng thêm một phương pháp học từ nhỏ kết hợp với việc đọc tin tức, việc đọc tin tức đơn thuần đã trở nên có ý nghĩa hơn rất nhiều. Khi gặp phải các nội dung bài đọc về bóng đá, người đọc có thể tự tin hơn với vốn từ vựng được học từ những bài đọc trước đó.      

Phương pháp 3R cũng giúp người học hiểu từ vựng và cách dùng thông qua ngữ cảnh của bài viết. Việc phát hiện một từ mới thông qua một bài đọc là phương thức tiếp cận từ từ ngữ cảnh cụ thể thực tế đi vào tới ý nghĩa và cách sử dụng tổng quát của từ. Cách tiếp cận từ vựng từ ngữ cảnh này khá tự nhiên và sẽ tạo ấn tượng sâu hơn trong não bộ của người học. Mỗi khi nhớ về từ đó, khả năng người học sẽ nhớ lại về hoàn cảnh bắt gặp từ vựng đó lần đầu tiên, nó được sử dụng như thế nào trong bài đọc thay vì cố gắng nhớ chính xác từng từ trong định nghĩa của từ đó được ghi trong từ điển. Vì vậy, đây là một phương pháp học từ tự nhiên và hiệu quả hơn so với hoạt động học từ vựng riêng lẻ.

Hạn chế - Giải pháp

Phương pháp học từ vựng 3R có thể sẽ đòi hỏi người học dành nhiều thời gian và công sức để đọc. Theo thống kê trong một nghiên cứu của Nagy và cộng sự (1985) thì trong một bài đọc cứ 08 từ vựng mới thì người đọc trung bình sẽ ghi nhớ được 01 từ vựng mới trong một lần đọc. Tỷ lệ này không quá cao vì vậy phương pháp 3R đòi hỏi người học phải dành thời gian vào cả hoạt động đọc và học từ vựng theo đúng phương pháp nêu trên. Để khắc phục hạn chế này, người học có thể kết hợp việc đọc phục vụ nhiều hoạt động khác nhau trong một lần đọc. Ví dụ, giải đề thi IELTS reading hay làm các bài tập liên quan tới kỹ năng Reading. Sau khi làm xong đề hay bài tập Reading thì có thể quay lại áp dụng phương pháp 3R để học từ vựng IELTS. 

Bên cạnh đó, phương pháp này đôi khi sẽ dễ gây nhàm chán nếu người học quá tập trung vào mục tiêu học từ vựng, chỉ chú tập vào việc tìm từ mới, gạch chân, đoán nghĩa từ vựng. Điều này sẽ khiến việc đọc mất đi hứng thú và làm giảm động lực cũng như hiệu quả của phương pháp. Giải pháp đưa ra cho người học đó là không cố gắng hiểu, dành quá nhiều thời gian để đoán nghĩa của từ và không tra từ điển tìm nghĩa từ mới trong lần đọc đầu tiên. Mục tiêu của lần đọc lần đầu tiên chỉ đọc hiểu ý chính (main ideas) và chỉ gạch chân các từ mới. Việc hiểu ý chính (main ideas) của bài viết sẽ tạo động lực cho người học muốn hiểu sâu hơn về chi tiết, tạo động lực để chuyển sang bước tìm hiểu nghĩa từ mới và ôn luyện.

Tổng kết

Mỗi ngày đều có những từ vựng mới được tạo ra cũng như sẽ có những từ vựng lạc hậu bị thay thế để bắt kịp với sự phát triển của ngôn ngữ, xã hội và văn hóa văn mình loài người. Học từ vựng luôn là một hành trình dài và đòi hỏi người học phải có sự kiên trì và bền bỉ. Học từ vựng bằng phương pháp 3R phần nào sẽ giúp hành trình tích lũy và mở rộng vốn từ vựng Tiếng Anh trở nên thú vị và bớt nhàm chán hơn. Phương pháp này có một số ưu điểm và hạn chế nhất định. Vì vậy người học nên có những sự điều chỉnh trong quá trình học để phát huy các ưu điểm và khắc phục những hạn chế trong phương pháp học từ vựng 3R. 

Chúc độc giả sẽ thành công trên hành trình tích lũy và mở mang vốn từ vựng của mình!