Cải thiện IELTS Speaking band 4 và 5 thông qua tiêu chí Grammatical range and Accuracy và Lexical resource

Trong bài thi IELTS speaking, có tổng cộng 04 tiêu chí chấm điểm: Fluency and Coherence (Độ trôi chảy và mạch lạc), Grammatical Range and Accuracy (Ngữ pháp), Lexical Resource (Từ vựng), và Pronunciation (Phát âm). Bốn tiêu chí này đều có những yêu cầu cụ thể và rõ ràng, quy định những mức độ thông thạo trong việc sử dụng tiếng Anh khác nhau. Bài viết này sẽ phân tích tập trung vào hai tiêu chí đó là Grammatical Range and Accuracy (Ngữ pháp) và Lexical Resources (Từ vựng) trong IELTS speaking, hướng đến thí sinh có band điểm 4.0 – 5.0, và sẽ đưa ra cho người đọc một số hướng dẫn giúp cải thiện band điểm. Trong bài viết này, có những mục chính sau:

• Khái quát kỹ năng nói band 4 - 5 ở tiêu chí Lexical Resources (từ vựng)

• Khát quát kỹ năng nói band 4 - 5 ở tiêu chí Grammatical Range and Accuracy (ngữ pháp)

• Hướng cải thiện hai tiêu chí về từ vựng và ngữ pháp

Phân tích yêu cầu ở hai tiêu chí Grammarical Range and Accuracy và Lexical Resources ở band 4.0

Trước khi vào phần phân tích, người đọc cần làm quen với khái niệm band descriptors. Khái niệm này sẽ xuất hiện xuyên suốt bài viết này và cả series phân tích về sau. Hiểu một cách khái quát, band descriptors chính là bảng miêu tả những yêu cầu mà bài thi IELTS đặt ra cho thí sinh nhằm đánh giá năng lực sử dụng tiếng Anh của họ. Bảng này xuất hiện ở hai kỹ năng là Speaking (Nói) và Writing (Viết). Mỗi bảng điều có bốn tiêu chí được phân chia rõ ràng, phù hợp với từng kỹ năng.

Tiêu chí Grammatical Range and Accuracy Band 4.0

IELTS Speaking Band descriptors đưa ra hai yêu cầu về khả năng sử dụng ngữ pháp của một thí sinh thi IELTS speaking band 4.0 như sau:

• Produces basic sentence forms and some correct simple sentences but subordinate structures are rare (Chỉ sử dụng cấu trúc câu đơn giản và chỉ có một vài câu đơn là đúng về mặt ngữ pháp nhưng còn thiếu những cấu trúc bổ trợ).

• Errors are frequent and may lead to misunderstanding (Thường xuyên mắc lỗi và có thể gây hiểu lầm).

Các thí sinh ở band 4.0 thường xuyên bị lỗi về ngữ pháp và chỉ sử dụng đúng những dạng câu cơ bản (câu đơn) do bị ngữ pháp bị hạn chế ở mức cơ bản. Thí sinh thường do phải tập trung vào ý tưởng và từ vựng nên không trau chuốt phần ngữ pháp, vì thế dẫn đến thí sinh thường xuyên mắc lỗi ngữ pháp và đôi khi gây ra sự hiểu lầm cho giám khảo.

Minh họa

Examiner: How do people celebrate birthdays in your country?

(Dịch: Bạn hãy cho biết cách người ta tổ chức sinh nhật ở nước bạn?)

Candidate: I thinks it depend on the families but my family is like you go to the restaurant and have some good time together and after that we have a big, you know, cake and the candles that is you indicate how old are you. I think it’s quite similar in Thailand because when you have a parties, the main thing is you have to eat in the restaurant or in the house.

(Dịch: Tôi nghĩ rằng điều này phụ thuộc vào từng gia đình, nhưng gia đình tôi thì kiểu sẽ đi ra nhà hàng và vui vẻ quây quần cùng nhau. Sau đó, chúng tôi sẽ có một chiếc bánh kem lớn với những cây nến cắm vào cho biết bạn được bao nhiêu tuổi. Tôi nghĩ rằng điều này khá là phổ biến tại Thái Lan bởi vì bạn tổ chức một bữa tiệc, điều đầu tiên bạn phải làm đó chính là có một bữa ăn tại nhà hoặc nhà hàng.)

Trong phần trả lời của mình, thí sinh đã nêu khái quát được những hoạt động mà gia đình người này hay thực hiện mỗi khi có dịp sinh nhật, và sau đó mở rộng ra phạm vi cả đất nước mà thí sinh đang sinh sống. Điều này đã trả lời khá đúng trọng tâm câu hỏi, tuy nhiên, xét về mặt ngữ pháp, câu trả lời này mắc khá nhiều lỗi về mặt ngữ pháp cơ bản. Các lỗi ngữ pháp như sau:

• Sai sự đồng nhất giữa chủ ngữ và động từ (it depend)

• Sai lỗi số ít số nhiều (a parties)

• Thí sinh có sử dụng được câu ghép, tuy nhiên chỉ sử dụng những từ nối cơ bản (but, and, because) tuy nhiên những câu này vẫn chưa thật sự chính xác.

Tần suất mắc các lỗi này khá cao (một câu có từ 1 – 2 lỗi) và các lỗi này đều là những lỗi cơ bản. Tuy nhiên, ở ví dụ minh họa này, các lỗi ngữ pháp không làm mất đi thông điệp của cả câu, và không làm cho người nghe hiểu lầm.

Tham khảo thêm: 3 Lỗi IELTS Speaking ở tiêu chí Grammatical Range thường gặp ở thí sinh Việt Nam và cách xử lý

Tiêu chí Lexical Resources band 4.0

Hai yêu cầu của bài thi IELTS speaking đưa ra cho thí sinh band 4.0 được ghi rõ trong band descriptor như sau:

• Is able to talk about familiar topics but can only convey basic meaning on unfamiliar topics and makes frequent errors in word choice (Có thể nói về những chủ đề quen thuộc, tuy nhiên chỉ có thể trả lời sơ sài những chủ đề mới, lạ hơn)

• Rarely attempts paraphrase (Hiếm khi dùng kỹ năng paraphrase)

Những thí sinh ở band 4 thường xuyên mắc lỗi lặp lại những từ vựng quen thuộc và cơ bản do vốn từ vựng hạn chế ở mức cơ bản và không thường xuyên sử dụng kỹ năng paraphrase. Người thi có thể trả lời được những câu hỏi cơ bản về những chủ đề thông thuộc, thường xuyên xuất hiện (family, home, hometown), tuy nhiên đối với những chủ đề lạ hơn (tree, fish, maths), thí sinh thường tỏ ra lúng túng, thiếu từ vựng, ngập ngừng và chỉ trả lời một cách sơ sài và qua loa.

Minh họa

Examiner: Do you think that family celebration have changed during your lifetime? (Dịch: Bạn có nghĩ rằng việc kỷ niệm những dịp gia đình đã thay đổi trong thời của bạn không?)

Candidate: I think it’s quite similar because after you know, I remember since I was very young until now, it’s similar with other families so I think it not changed. (Dịch: Tôi nghĩ là điều này khá là giống nhau bởi vì bạn biết đó, tôi nhớ kể từ khi tôi còn nhỏ đến giờ, việc kỷ niệm khá là giống với những gia đình khác nên tôi nghĩ là điều này vốn không thay đổi.)

Ở câu trả lời này, chúng ta có thể nhìn thấy được việc thiếu từ vựng đã dẫn đến việc thí sinh không thể diễn đạt được hết ý mình muốn nói. Ngoài ra, việc sử dụng từ vựng của thí sinh cũng chưa thật sự linh hoạt, dẫn đến việc từ vựng bị trùng lặp, chưa linh hoạt diễn đạt ý . Nhìn sâu hơn, chúng ta có thể thấy được một số lỗi của thí sinh như sau:

• Trả lời chung chung do bị hạn chế về mặt từ vựng

• Lặp từ: similar

• Lỗi dùng collocation: similar with

Đối với những câu trả lời dài hơn, những lỗi này có tần suất xuất hiện nhiều hơn, và đôi khi có thể gây khó hiểu hoặc hiểu nhầm cho người nghe.

Phân tích yêu cầu hai tiêu chí Grammatical Range and Accuracy và Lexical Resources ở band 5.0

Tiêu chí Grammatical Range and Accuracy band 5.0

Band descriptor đưa ra hai yêu cầu về cách dùng ngữ pháp của thí sinh ở band 5.0 như sau:

• Produces basic sentence forms with reasonable accuracy (sử dụng được những cấu trúc câu cơ bản với độ chính xác tương đối).

• Uses a limited range of more complex structure, but these usually contain errors and may cause some comprehension problems (sử dụng cách hạn chế những cấu trúc phức tạp hơn, nhưng thường xuyên mắc lỗi và có thể gây một vài vấn đề về nghe hiểu).

Các phần thi speaking ở band 5 vẫn mắc các lỗi về ngữ pháp, nhưng những lỗi này xuất hiện hạn chế hơn ở band 4, đặc biệt là đối với những cấu trúc câu cơ bản. Người thi có thể nói chính xác những cấu trúc câu quen thuộc. Tuy nhiên, đối với những cấu trúc khó hơn, những câu dài hơn, người thi vẫn có thể mắc lỗi với tần suất khá cao đến cao, và đôi khi gây nên những hiểu lầm cho người nghe, dẫn đến hiểu sai ý định của người nói.

Điều khác biệt chính trong bài nói của một người thi band 4 và một người thi band 5 đó chính là sự xuất hiện của những cấu trúc câu phức tạp hơn trong bài thi nói của thí sinh band 5. Tuy việc sử dụng chưa có độ chính xác cao, nhưng điều này cũng thể hiện được sự cải thiện trong mức độ sử dụng tiếng Anh của người thi band 5.

Minh họa

Examiner: Could you tell me some of your hobbies? (Dịch: bạn có thể cho tôi biết về sở thích của bạn được không?)

Candidate: My hobbie is swimming. I swim every day, every night, around 4 hour. After I working, I always go to the gym the first and some streching for a minute and then change to the swimming suit and swim (Dịch: sở thích của tôi là bơi lội. Tôi bơi mỗi ngày, mỗi buổi tối, vào khoảng 4 tiếng. Sau giờ làm, tôi luôn đi đến phòng tập trước tiên và tập duỗi cơ khoảng một phút, sau đó thay đồ bơi và bơi.)

Ở phần trình bày của câu trả lời này, thí sinh đã sử dụng được cấu trúc câu phức tạp hơn vào bài nói (khác với cấu trúc được dùng ở band 4) và những cấu trúc câu đơn được dùng đã chính xác hơn so với bài nói ở band 4. Tuy nhiên, nếu xem xét một cách kỹ lưỡng, bài nói ở band 5 này vẫn xuất hiện một số lỗi như số ít số nhiều ở danh từ, sử dụng sai gerund. Mặc dù vậy, những lỗi này không làm ảnh hưởng đến ý nghĩa chung của cả câu trả lời.

Làm sao để cải thiện band điểm từ 4.0 - 5.0 với yếu tố ngữ pháp?

Để cải thiện tính chính xác của việc dùng cấu trúc ngữ pháp, thí sinh có thể:

• Học và nắm rõ các cấu trúc câu đơn và một số cấu trúc câu phức đơn giản.

• Luyện tập sử dụng những cấu trúc học được và ghi âm lại phần luyện tập nói của bản thân để nhờ bạn bè, thầy cô hoặc người thân có trình độ tiếng Anh tốt hơn chỉnh sửa lại, hoặc tự chỉnh sửa sau khi hoàn thành luyện tập.

• Cố gắng luyện thành phản xạ ngữ pháp để hạn chế lỗi sai khi dùng.

Tiêu chí Lexical Resources band 5.0

Hai yêu cầu ở band 5 trong tiêu chí Lexical Resource (từ vựng) được ghi trong band descriptors như sau:

• Manges to talk about familiar and unfamiliar topics but uses vocabulary with limited flexibility (Trả lời được những câu hỏi về chủ đề quen và lạ nhưng dùng từ vựng chưa thật sự linh hoạt)

• Attemps to use paraphrase but with mixed success (có sử dụng paraphrase nhưng độ chính xác chỉ đạt tương đối)

Phần nói ở band 5 vẫn còn những lỗi về dùng từ và kết hợp từ. Tuy nhiên, những lỗi này xuất hiện với tần suất ít hơn ở band 4. Những lỗi này vẫn có khả năng ảnh hưởng đến ý nghĩa tổng thể của câu trả lời và đôi khi khiến cho người nghe cảm thấy khó nắm bắt được ý tưởng của người nói.

Sự khác biệt lớn nhất giữa một thí sinh band 5 và một thí sinh band 4 đó chính là độ rộng của trường từ vựng mà thí sinh band 5 có được. Hơn nữa, trong câu trả lời của band 5 cũng xuất hiện ít sự lặp từ hơn bài nói của thí sinh band 4.

Minh họa

Examiner: What kind of food do you like eating most? (Dịch: món ăn nào bạn thích ăn nhất?)

Candidate: I usually eat the Vietnamese traditional food like Pho or Banh Mi. Some food is quite tasty, especially with the foreigner people. It’s quite healthy and sometimes it give me a lot of energy to refresh. Sometimes, while I am eating the food, I blow of some steams when I got stress from the work. (Dịch: tôi thường ăn những món ăn truyền thống của Việt Nam như phở hay bánh mì. Vài món rất ngon, đặc biệt là với người ngoại quốc. Những món ăn này rất khỏe mạnh và đôi khi chúng cung cấp năng lượng cho tôi để tỉnh táo. Đôi khi trong lúc tôi ăn, tôi thường có thể xả stress sau những lúc làm việc căng thẳng.)

Phần trình bày của thí sinh band 5 với câu hỏi này thể hiện được độ rộng của từ vựng và sự chính xác trong cách sử dụng từ hơn hẳn thí sinh ở band 4. Thí sinh đã thể hiện được quan điểm của mình về câu hỏi và giải thích được ý tưởng của mình đến giám khảo. Tuy nhiên, bài nói vẫn xuất hiện nhiều lỗi về từ vựng và cách dùng từ, cũng như việc chọn lựa từ vựng ở một vài chỗ chưa thật sự hợp lí.

Làm sao để cải thiện band điểm từ 4.0 - 5.0 với yếu tố từ vựng?

Để cải thiện band điểm từ 4.0 – 5.0 trong phần thi nói IELTS, thí sinh cần tập trung nhiều vào những lớp nghĩa khác nhau của từ vựng, mở rộng thêm những từ đồng nghĩa, cụm động từ (phrasal verbs) và những collocations để giảm thiểu lỗi lặp từ. Ngoài ra, thí sinh cũng chưa cần quá chú trọng vào việc sử dụng thành ngữ, từ lạ, từ mới do không thật sự phù hợp với band điểm của mình, thay vào đó hãy tập trung cải thiện sự chính xác khi sử dụng ngôn ngữ trước.

Để mở rộng vốn từ vựng, thí sinh có thể tham khảo những cách làm dưới đây:

• Học từ vựng và cụm từ (collocations) theo chủ đề. Điều này giúp thí sinh dễ dàng hệ thống từ vựng khi thí sinh cần phải ôn tập.

• Luyện tập nói sử dụng từ vựng mới và ghi âm lại phần luyện nói của bản thân để có thể nghe lại và sửa lỗi.

• Nhờ hỗ trợ từ giáo viên và bạn bè có trình độ tiếng Anh tốt. Cố gắng ghi nhớ những lỗi sai và tránh lặp lại ở những lần sau.

Tổng kết

Ngữ pháp và từ vựng là hai khía cạnh quan trọng tạo nên độ hay và tính thuyết phục của bài thi nói của thí sinh khi đi thi IELTS.

Trọng tâm của việc cải thiện hai tiêu chí này từ band 4.0 – 5.0 nhằm giúp cho bài nói trở nên rành mạch, dễ hiểu, từ đó tăng tính thuyết phục của bài nói lên cao hơn. Điều này đồng nghĩa với việc thí sinh cần phải nắm rõ những yêu cầu của cả hai band điểm, band điểm hiện tại và band điểm mục tiêu để tập trung ôn luyện. Ngoài ra, thí sinh cần phải dành nhiều thời gian và công sức vào luyện tập để nâng cao phản xạ cũng như là kỹ năng của mình.

Lê Quốc Tuấn