Hiệu quả của kỹ thuật chia nhỏ bài nghe (chunking) đối với học viên band thấp

Giới thiệu

Bài viết này nhằm đánh giá hiệu quả của kỹ thuật chia nhỏ bài nghe (chunking) đối với học viên band thấp, đồng thời đề xuất các phương pháp cụ thể để áp dụng kỹ thuật này vào quá trình học tập và ôn luyện thi.

Kỹ năng nghe luôn được xem là một trong những thách thức lớn nhất đối với học viên có trình độ thấp khi chuẩn bị cho kỳ thi IELTS. Những bài nghe với tốc độ nhanh, vốn từ vựng phong phú và cấu trúc câu phức tạp thường khiến học viên cảm thấy áp lực, dẫn đến việc khó nắm bắt ý chính hoặc trả lời chính xác các câu hỏi.

Để khắc phục khó khăn này, kỹ thuật "chunking" – chia nhỏ thông tin thành các cụm từ có ý nghĩa – đã được giới thiệu như một giải pháp hiệu quả giúp cải thiện kỹ năng nghe.

Chunking không chỉ là một phương pháp học ngôn ngữ mà còn hoạt động như một công cụ hỗ trợ tâm lý, giúp giảm bớt gánh nặng nhận thức trong quá trình xử lý thông tin. Theo Pete Jones (2020)[3], việc áp dụng các "chunk" giúp học viên ghi nhớ và xử lý thông tin nhanh hơn, từ đó nâng cao đáng kể khả năng hiểu bài nghe trong các kỳ thi.

Bên cạnh đó, nghiên cứu của Jingwei (2013)[1] cũng chỉ ra rằng kỹ thuật này đặc biệt phù hợp với học viên trình độ thấp, nhờ khả năng giúp họ tiếp cận các bài nghe phức tạp một cách dễ dàng hơn.

Cơ sở lý thuyết về kỹ thuật chunking

Định nghĩa và phân loại chunking

Chunking được định nghĩa là việc chia nhỏ một lượng lớn thông tin thành các đơn vị có ý nghĩa (Jingwei, 2013)[1]. Trong ngữ cảnh ngôn ngữ học, chunking thường liên quan đến việc sử dụng các cụm từ cố định hoặc các đơn vị ngôn ngữ có tính lặp lại cao, chẳng hạn như collocations (hard work), idioms (raise the bar), hoặc các sentence starters (It depends on…) (Pete Jones, 2020)[3].

Theo Pete Jones (2020)[3], phương pháp chunking giúp người học tiếp nhận và xử lý các cụm từ như một đơn vị thống nhất, thay vì phải xử lý từng từ một cách riêng lẻ. Cách tiếp cận này không chỉ tăng cường tốc độ xử lý ngôn ngữ mà còn hỗ trợ học viên sử dụng ngôn ngữ một cách linh hoạt và tự nhiên hơn.

Ngoài ra, Jingwei (2013)[1] nhấn mạnh rằng chunking đóng vai trò quan trọng trong việc giảm áp lực nhận thức, đặc biệt khi người học đối mặt với các bài nghe có tốc độ nhanh và cấu trúc phức tạp.

Vai trò của chunking trong kỹ năng nghe

Kỹ năng nghe yêu cầu người học phải đồng thời lắng nghe, hiểu, và ghi nhớ thông tin trong một khoảng thời gian ngắn. Đây là thách thức lớn đối với học viên trình độ thấp, những người thường gặp khó khăn do vốn từ vựng hạn chế và tốc độ xử lý chậm.

Theo nghiên cứu của Badio (2021)[2], việc học các chunk như cụm từ chỉ định ý chính (e.g., The main reason is…) hoặc cụm từ dùng để diễn đạt ý kiến (e.g., I believe that…) giúp học viên nắm bắt ý chính dễ dàng hơn khi nghe.

Ngoài ra, Pete Jones (2020)[3] nhấn mạnh rằng chunking không chỉ cải thiện khả năng hiểu mà còn giúp học viên tăng cường kỹ năng dự đoán thông tin trong bài nghe. Điều này là kết quả của việc các chunk thường được gắn liền với các ngữ cảnh cụ thể, điều này cho phép học viên dự đoán ý nghĩa dựa trên ngữ cảnh tổng thể.

Các loại chunking phổ biến trong IELTS Listening

Các chunk phổ biến có thể phân loại như sau:

• Collocations: Cụm từ thường đi kèm với nhau, như "make a decision" hoặc "heavy rain".

• Functional expressions: Các cụm từ có chức năng giao tiếp, như "What do you mean?" hoặc "Let me think...".

• Fixed expressions: Cụm từ cố định, chẳng hạn "You're welcome" hoặc "At the end of the day".

Xem thêm: Phương pháp "chunking" cải thiện khả năng tập trung khi đọc bài dài

Những thách thức của học viên trình độ thấp khi luyện kỹ năng nghe

Hạn chế về từ vựng và cấu trúc câu

Học viên có trình độ thấp thường gặp khó khăn do vốn từ vựng hạn chế, khiến việc nhận diện các từ hoặc cụm từ quan trọng trở nên khó khăn. Badio (2021)[2] nhận định rằng khi gặp những cụm từ lạ, học viên thường mất nhiều thời gian để cố gắng hiểu từng từ riêng lẻ, dẫn đến việc bỏ lỡ những thông tin quan trọng tiếp theo. Ngoài ra, họ thường gặp khó khăn trong việc xác định ý chính và các chi tiết hỗ trợ vì chưa quen với các cấu trúc câu phức tạp.

Áp lực thời gian và khả năng tập trung

Trong bài thi IELTS Listening, học viên phải đồng thời nghe, hiểu, và ghi chú trong thời gian giới hạn. Theo Jingwei (2013)[1], áp lực thời gian này gây khó khăn đặc biệt cho học viên có tốc độ xử lý thông tin chậm. Điều này không chỉ khiến họ khó nắm bắt ý chính mà còn dễ bị phân tâm khi bài nghe chuyển sang nội dung mới.

Khó khăn trong việc dự đoán và hiểu ngữ cảnh

Một kỹ năng quan trọng trong nghe hiểu là khả năng dự đoán nội dung tiếp theo dựa trên ngữ cảnh. Tuy nhiên, học viên trình độ thấp thường khó sử dụng các dấu hiệu ngôn ngữ như cụm từ chỉ nguyên nhân (e.g., as a result) hoặc chuyển ý (e.g., however) để định hướng nội dung. Pete Jones (2020)[3] cho rằng thiếu hiểu biết về các cụm từ này khiến họ mất khả năng theo dõi mạch ý của bài, dẫn đến cảm giác bối rối.

Thiếu chiến lược xử lý thông tin

Nhiều học viên không biết cách tập trung vào các thông tin quan trọng trong bài nghe mà cố gắng hiểu tất cả các chi tiết. Badio (2021)[2] nhận xét rằng điều này làm tăng áp lực tinh thần và dẫn đến việc bỏ sót những nội dung thiết yếu.

Hạn chế trong ghi nhớ thông tin dài hạn

Jingwei (2013)[1] chỉ ra rằng học viên trình độ thấp thường gặp khó khăn trong việc ghi nhớ thông tin ngắn hạn, khiến các chi tiết như số liệu hoặc tên riêng trở nên đặc biệt khó nhớ.

Kỹ thuật chia nhỏ bài nghe (Chunking) và ứng dụng trong luyện tập

Chunking là gì?

Chunking là phương pháp chia nhỏ thông tin thành các đơn vị nhỏ gọn, dễ xử lý hơn. Theo Pete Jones (2020)[3], các "chunk" có thể bao gồm cụm từ cố định, câu ngắn, hoặc nhóm từ liên quan, giúp học viên tiếp cận từng phần thay vì cố gắng hiểu toàn bộ nội dung cùng lúc, từ đó giảm bớt gánh nặng nhận thức.

Lợi ích của chunking trong luyện nghe

Giảm tải nhận thức

Jingwei (2013)[1] khẳng định rằng việc chia nhỏ thông tin thành các phần dễ quản lý giúp học viên tập trung vào ý chính mà không bị quá tải bởi lượng thông tin lớn.

Cải thiện khả năng dự đoán ngữ cảnh

Chunking giúp học viên nhận diện các cụm từ quen thuộc như as a result hoặc for example, từ đó hỗ trợ dự đoán ý tiếp theo trong bài nghe (Jones, 2020)[3].

Tăng tốc độ xử lý thông tin

Sự quen thuộc với các chunk giúp học viên xử lý và ghi nhớ thông tin nhanh hơn. Badio (2021)[2] nhấn mạnh rằng việc sử dụng các cụm từ cố định giúp người học phản ứng linh hoạt hơn trong bài thi.

Hỗ trợ ghi nhớ dài hạn

Jingwei (2013)[1] cũng lưu ý rằng chunking không chỉ cải thiện trí nhớ ngắn hạn mà còn giúp lưu giữ thông tin lâu dài, đặc biệt khi làm việc với bài nghe chứa nhiều số liệu và tên riêng.

Ứng dụng kỹ thuật chunking trong luyện nghe

Chia bài nghe thành các đoạn ngắn

Học viên có thể luyện nghe bằng cách chia bài thành các đoạn ngắn (e.g., 10-15 giây) để dễ tập trung vào từng phần trước khi chuyển sang nội dung mới (Badio, 2021)[2].

Nhận diện và thực hành các chunk quan trọng

Giáo viên nên hướng dẫn học viên làm quen với các chunk thường xuất hiện trong bài thi, như cụm từ chỉ nguyên nhân (due to, as a result) hoặc thứ tự (firstly, secondly). Thực hành lặp lại những cụm từ này sẽ giúp học viên sử dụng chúng một cách tự nhiên hơn (Jones, 2020)[3].

Sử dụng transcript để tìm chunk

Transcript là công cụ hữu ích giúp học viên nhận diện các chunk và thực hành phát âm hoặc ghi nhớ. Jingwei (2013)[1] khuyến khích sử dụng transcript để phân tích và luyện tập các cụm từ cố định.

Kết hợp với bài tập điền từ và chọn đáp án

Những bài tập như điền từ hoặc chọn đáp án dựa trên các đoạn nghe ngắn giúp học viên luyện khả năng nhận diện chunk trong ngữ cảnh thực tế. Theo Badio (2021)[2], phương pháp này không chỉ nâng cao khả năng nghe mà còn cải thiện tốc độ xử lý thông tin dưới áp lực thời gian.

|Xem thêm: Pausing và Chunking là gì và ứng dụng trong IELTS Speaking

So sánh hiệu quả của kỹ thuật chia nhỏ bài nghe (chunking) và phương pháp luyện nghe truyền thống đối với học viên band thấp

Phương pháp luyện nghe truyền thống

Phương pháp truyền thống thường yêu cầu học viên nghe toàn bộ nội dung từ đầu đến cuối mà không ngắt quãng. Sau đó, học viên sẽ trả lời câu hỏi hoặc ghi lại các thông tin chính. Theo Badio (2021)[2], cách tiếp cận này có hai đặc trưng chính:

1. Nghe toàn bài: Học viên phải nghe toàn bộ bài mà không được chia nhỏ hoặc phân đoạn.

2. Tập trung vào từ khóa: Thay vì nắm ý tổng quát, học viên chủ yếu chú ý đến các từ khóa hoặc thông tin cụ thể.

Mặc dù phổ biến, phương pháp này thường không phù hợp với học viên band thấp vì khả năng xử lý thông tin của họ còn hạn chế.

Hạn chế của phương pháp truyền thống

Quá tải thông tin: Jingwei (2013)[1] cho rằng việc nghe toàn bộ nội dung một cách liên tục có thể khiến học viên band thấp cảm thấy "ngợp". Khối lượng thông tin lớn và tốc độ trình bày nhanh làm họ dễ bỏ lỡ các ý quan trọng.

Thiếu chiến lược xử lý: Phương pháp này không hướng dẫn cách thức phân tích hoặc xử lý bài nghe hiệu quả. Pete Jones (2020)[3] nhận định rằng học viên thường mất tập trung và bối rối khi đối mặt với những phần thông tin quan trọng.

Không hỗ trợ kỹ năng dự đoán: Nghe liên tục không khuyến khích việc sử dụng ngữ cảnh để dự đoán ý nghĩa, vốn là kỹ năng cần thiết để hiểu nội dung sâu sắc hơn.

Chunking vượt trội hơn như thế nào?

Dễ dàng tiếp cận nội dung phức tạp: Bằng cách chia bài nghe thành các đoạn nhỏ, học viên có thể giảm áp lực và tập trung vào từng phần. Jingwei (2013)[1] chỉ ra rằng phương pháp này rất hữu ích đối với các bài nghe học thuật hoặc nội dung phức tạp.

Cải thiện khả năng phân tích và kết nối: Chunking giúp học viên không chỉ hiểu từng phần riêng lẻ mà còn biết cách liên kết các ý tưởng trong bài nghe. Pete Jones (2020)[3] nhấn mạnh rằng điều này giúp học viên có cái nhìn toàn diện hơn.

Thúc đẩy kỹ năng dự đoán: Phương pháp này rèn luyện học viên sử dụng các cụm từ hoặc tín hiệu ngôn ngữ để dự đoán nội dung tiếp theo. Theo Badio (2021)[2], việc tập trung vào kỹ năng này tăng sự tự tin và cải thiện khả năng tư duy nhanh nhạy.

Phát triển tính chủ động: Chunking giúp học viên nhận biết và phân tích các cụm thông tin quan trọng, từ đó khuyến khích họ tự học và xử lý nội dung hiệu quả hơn. Jingwei (2013)[1] đánh giá cao sự linh hoạt mà kỹ thuật này mang lại.

Hiệu quả thực nghiệm của chunking

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng kỹ thuật chunking mang lại kết quả vượt trội hơn so với phương pháp luyện nghe truyền thống:

• Jingwei (2013)[1] báo cáo rằng học viên áp dụng chunking đạt điểm trung bình cao hơn 20% so với học viên sử dụng phương pháp truyền thống trong các bài kiểm tra nghe.

• Badio (2021)[2] nhận thấy học viên luyện tập chunking không chỉ hiểu nhanh ý chính mà còn phản ứng linh hoạt hơn khi đối mặt với các bài nghe có tốc độ nhanh.

Nhìn chung, chunking là một kỹ thuật hiệu quả giúp học viên band thấp vượt qua những rào cản trong việc luyện nghe, đặc biệt khi so sánh với phương pháp luyện nghe truyền thống.

Kết luận và đề xuất áp dụng kỹ thuật chunking cho học viên band thấp

Tổng hợp lợi ích của kỹ thuật chunking

Dựa trên những phân tích đã nêu, có thể khẳng định rằng kỹ thuật chunking mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho học viên band thấp trong việc luyện nghe:

• Giảm tải nhận thức: Chunking cho phép học viên tiếp nhận thông tin theo từng phần nhỏ, giúp giảm áp lực và cải thiện khả năng tập trung.

• Tăng cường khả năng hiểu bài: Phương pháp này giúp học viên dễ dàng kết nối giữa các ý chính và chi tiết, từ đó nâng cao khả năng hiểu tổng thể bài nghe.

• Thúc đẩy tư duy ngôn ngữ tự nhiên: Chunking tạo điều kiện để học viên làm quen với các cụm từ thông dụng, từ đó nâng cao sự lưu loát và tự nhiên trong giao tiếp.

• Khuyến khích tính chủ động và tự tin: Kỹ thuật này không chỉ hỗ trợ học viên cải thiện điểm số mà còn rèn luyện khả năng tự học, giúp họ tự tin hơn trong quá trình học tập.

Đề xuất cho giáo viên và trung tâm đào tạo

Để triển khai kỹ thuật chunking hiệu quả trong giảng dạy, các giáo viên và trung tâm cần lưu ý một số điểm sau:

• Phát triển giáo trình luyện nghe dựa trên chunking:

  • Lựa chọn tài liệu nghe phù hợp với trình độ học viên band thấp.

  • Thiết kế bài nghe được chia nhỏ thành các đoạn ngắn hoặc theo từng chủ đề cụ thể.

  • Bổ sung các bài tập nhận diện và phân tích các chunk quan trọng trong bài nghe.

• Áp dụng chunking vào lớp học:

  • Hướng dẫn học viên kỹ năng phân đoạn nội dung bài nghe và tập trung vào các cụm từ quan trọng.

  • Tổ chức hoạt động thực hành, chẳng hạn như nghe từng đoạn nhỏ, ghi chú ý chính, sau đó liên kết các ý để tạo thành bức tranh tổng quan.

  • Kết hợp chunking với các kỹ thuật khác như sử dụng sơ đồ tư duy hoặc đặt câu hỏi định hướng.

• Sử dụng công nghệ để hỗ trợ:

  • Tận dụng các ứng dụng học ngôn ngữ hoặc phần mềm luyện nghe có tính năng tua lại theo đoạn nhỏ.

  • Tích hợp các bài nghe được thiết kế theo phương pháp chunking vào hệ thống quản lý học tập (LMS) hoặc các nền tảng học trực tuyến, theo đề xuất của Pete Jones (2020)[3].

Lời khuyên dành cho học viên

Học viên band thấp khi thực hành kỹ thuật chunking cần có sự kiên trì và tổ chức trong học tập. Một số gợi ý cụ thể bao gồm:

• Bắt đầu với các bài nghe đơn giản trước khi chuyển sang những bài khó hơn.

• Ghi chú các chunk quan trọng trong bài và thực hành sử dụng chúng trong những ngữ cảnh khác nhau.

• Kết hợp luyện nghe bằng chunking với các kỹ năng khác như đọc và nói để phát triển khả năng giao tiếp toàn diện.

Xem thêm: 

• Ứng dụng kỹ thuật Chunking trong IELTS Reading để cải thiện trí nhớ

• Áp dụng kĩ thuật nhóm thông tin – chunking hỗ trợ nói tiếng anh trôi chảy

• Ứng dụng kỹ thuật Chunking trong IELTS Reading cho người học ở trình độ mới bắt đầu

• Ứng dụng kỹ thuật Chunking để ghi nhớ & duy trì sự trôi chảy cho bài thi PTE Repeat Sentence

Tổng kết

Kỹ thuật chunking không chỉ là một phương pháp luyện nghe hiệu quả mà còn là công cụ hỗ trợ học viên band thấp vượt qua những khó khăn trong việc tiếp cận các bài nghe phức tạp. Hiệu quả của kỹ thuật chia nhỏ bài nghe (chunking) đối với học viên band thấp, như đã được chứng minh qua các nghiên cứu của Jingwei (2013)[1], Badio (2021)[2] và Pete Jones (2020)[3], mang lại lợi ích rõ rệt trong việc nâng cao điểm số và sự tự tin của học viên.

Người học có nhu cầu cải thiện các kỹ năng Nghe, Nói, Đọc, Viết của bài thi IELTS có thể tham khảo các Bài viết chủ đề IELTS, Khóa học IELTS, các đầu Sách IELTS do ZIM Academy biên soạn, hoặc giải đáp các thắc mắc về IELTS qua diễn đàn ZIM Helper.