Review và hướng dẫn sử dụng bộ sách English Pronunciation in Use

Phát âm là một nền tảng quan trọng trong việc học bất cứ một ngôn ngữ nào. Hiểu rõ tầm quan trọng của phát âm trong nghe, nói, nhưng việc lựa chọn một tài liệu thích hợp cho kĩ năng này vẫn khiến cho nhiều người học băn khoăn. 

Giới thiệu sách

Tại sao bộ sách English Pronunciation in Use hiệu quả trong việc luyện phát âm.

Thích hợp với nhiều đối tượng sử dụng sách

Bộ sách English Pronunciation in Use được chia làm 3 cuốn tương đương với trình độ từ Elementary (sơ cấp), Intermediate (trung cấp) đến Advanced (nâng cao). Mặc dù có những phần trùng lặp trong sách, nhưng trọng tâm của mỗi cuốn sách là khác nhau. Người học dù mới bắt đầu tiếp xúc với phát âm tiếng Anh chuẩn hay đã có nền tảng phát âm tương đối vững chắc cũng có thể học được nhiều điều từ cuốn sách này. 

Bố cục sách khoa học

• Bố cục tổng quát 

Cuốn Elementary bao gồm 5 phần, tương đương 60 Unit, cung cấp các bài học phát âm nền tảng cơ bản. 

Trong đó:

• Section A ( Unit 1-27) Hướng dẫn phát âm đầy đủ các âm trong bảng phiên âm quốc tế

• Section B (28-32): Hướng dẫn đọc các từ bằng cách kết hợp các âm ở section A. 

• Section C (33-43): Cách phát âm theo cụm từ và câu. 

• Section D (44-50): Cách phát âm theo cuộc hội thoại. 

Cuốn Intermediate bao gồm 4 phần, tương đương 50 Unit, cung cấp kiến thức nâng cao hơn cuốn Elementary. 

• Section A (Unit 1-20): Hướng dẫn phát âm các cặp âm tương tự hoặc dễ nhầm lẫn..

• Section B (21-40): Hướng dẫn các âm tiết, cách đánh trọng âm của từ và của câu. 

• Section C (41-60): Học phát âm theo cuộc hội thoại và ngữ cảnh

• Section D ( phần khác): Phần tham khảo bao gồm bài kiểm tra xác định trình độ, phần hướng dẫn cho người học nói các ngôn ngữ khác (tiếng Trung, Pháp, Thái Lan …)

Cuốn Advanced bao gồm 5 phần, tương đương 60 Unit. Cuốn sách này hướng dẫn các kĩ năng phát âm để đảm bảo được cả độ chính xác lẫn tự nhiên.  

• Section A (Unit 1-6) Giới thiệu đa dạng các accent khác nhau của người nói tiếng A. Bên cạnh đó là những nguồn tra cứu phát âm qua từ điển.  

• Section B (7-25) Hướng dẫn phát âm và nhấn trọng âm của các từ, cụm từ.  

• Section C (26-53) Hướng dẫn phát âm theo hội thoại để đảm bảo độ trôi chảy khi giao tiếp. Các tổ chức thông tin và ngắt nghỉ trong câu. Ngoài ra, phần này cũng chỉ dẫn tỉ mỉ cách điều chỉnh ngữ điệu nói cho tự nhiên và phù hợp mục đích giao tiếp. 

• Section D (54-60): Hướng dẫn phát âm và trong  trong các tình huống giáo tiếp trang trọng.  

• Section E (E1-E5): Các phần tham khảo. 

Bố cục mỗi Unit chặt chẽ

Ở cả ba cuốn, mỗi Unit bao gồm một trang lý thuyết đi kèm với 1 trang sách bài tập.

Phần lý thuyết được sắp xếp một cách khoa học khi người học tiếp cận kiến thức lần lượt từ trên xuống dưới tương ứng với độ khó tăng dần trong cách phát âm. 

Ví dụ: Với âm /u/ và /u:/, cuốn sách chỉ ra cách tạo khẩu hình miêng, cách phát âm từng từ, cụm từ cho đến toàn câu. 

Phần luyên tập bao gồm 3-4 bài tập nhỏ. Những bài tập này đề có hướng dẫn cách làm bài, các bước làm ( nghe trước hay sau khi hoàn thành bài tập) và ví dụ cụ thể. 

Nội dung sách chi tiết

• Mặc dù được viết toàn bộ bằng tiếng Anh, nhưng vì được thiết kế cho người tự học nên ngôn ngữ sử dụng trong cả lý thuyết và bài tập đều dễ hiểu, không mang tính thử thách.

• Nội dung phần lý thuyết chủ yếu nghiêng về diễn giải cách phát âm  hoặc cách vận hành của các hiện tượng phát âm đó trong thực tế thông qua các ví dụ. 

Phần bài tập chủ yếu thiết kế cho người học luyện tập nhận biết âm, hay các đặc tính, hiện tượng của phát âm (nối âm, ngữ điệu, …). Các nội dung bài tập luôn luôn gắn với phần nghe và check lại đáp án. 

Mỗi Unit đều có trọng tâm rõ ràng. Cả phần lý thuyết và bài tập đều xoay quanh nội dung trọng tâm ấy. Cuốn sách chỉ tập trung vào việc giúp người học nhận diện, phân biệt và luyện tập âm, nhưng  các bài tập được thiết tương đối đa dạng với nhiều kiểu bài tập khác nhau. Điều này một phần tạo hứng thú cho người học. 

Trình bày bắt mắt

Phần trình bày là một điểm cộng cực lớn cho bộ sách English Pronunciation in Use này. Các  nội dung được trình bày dễ quan sát, có hình ảnh minh hoạ. Và đặc biêt, sách có màu chữ, giúp đánh dấu hay làm nổi bật các âm, cụm từ, hiện tượng phát âm mà nội dung đang nhắm đến. 

Ngoài ra, sách còn cùng các kí hiệu, dấu mũi tên, chữ đậm nghiêng và các cỡ chữ khác nhau để diễn tả cách phát âm tương ứng với từng nội dung cụ thể.

Cách sử dụng sách hiệu quả

Cách lựa chọn sách

Quyển sách hay nhất là quyển sách thích hợp nhất với từng người học. Để lựa chọn cuốn sách hữu ích nhất trong bộ sách này và sắp xếp thời gian học phù hợp, người học có thể tham khảo các cách sau:

• Đọc mục lục sách trước, sau đó chọn lựa cuốn sách sau. Việc chọn lựa này phụ thuộc vào nhu cầu và nhận thức về các mảng phát âm còn thiếu hụt của người học. Tuy nhiên, bạn đọc có thể tham khảo gợi ý sau. 

Ví dụ: 

Người học A hiện tại đã nắm được các âm cơ bản, tuy nhiên vẫn còn gây nhầm lẫn với những từ có âm gần giống nhau như Fight – Five; Make – made. Ngoài ra, A ngắt nghỉ nhiều hoặc chưa hợp lý trong quá trình nói, khiến các ý tưởng không liền mạch. A nên học quyển Intermediate (người học cũng có thể tham khảo và củng cố thêm kiến thức phát âm cơ bản với quyển Elementary)

Người học nhờ giáo viên lựa chọn cuốn sách thích hợp với mức độ phát âm hiện tại.

Cách lựa chọn bài học. 

Vì các unit đã được sắp xếp theo trình tự khoa học từ dễ đến khó, từ các thành phần nhỏ ( vd: cách phát âm của từng âm đơn lẻ) đến lớn ( vd: cụm từ, câu). Người học có thể lựa chọn học sách theo thứ tự từ đầu đến cuối cuốn sách. 

• Với cuốn Elementary (sơ cấp): Người nên lựa chọn linh hoạt các Unit cần học thông qua mục lục và lựa chọn Unit phù hợp bất kể Unit đó nằm tại Section nào. Phần Guide for speakers of specific languages tại Section E2 có thể hỗ trợ người học thuộc các quốc gia không nói tiếng Anh lựa chọn các Unit phù hợp tìm hiểu trước. Tuy nhiên, phần này không có hướng dẫn cho người dùng nói tiếng Việt. 

• Với cuốn Intermediate (trung cấp): Cách tiếp cận được gợi ý trong sách là dàn đều các bài trong các section. Tức là người học làm một Unit trong Section A, sau đó đến B, C rồi quay lại A.  Ví dụ: Unit 1 → Unit 21 → Unit 41 → Unit 2. Ở cuối mỗi Unit sẽ có chỉ dẫn Unit tiếp theo mà người học nên theo dõi.
  Nếu gặp khó khăn trong việc nghe và phân biệt các âm ở section A, người học có thể tìm thấy phần bài tập bổ trợ tương ứng trong Section D4 Sound pairs.
  Bài kiểm tra phát âm tại quyển Intermediate (tr 137 -140) giúp nhận diện các mảng phát âm còn yếu, đồng thời cũng cho người học biết các phần/ Unit mà có thể bỏ qua hoặc tập trung sau cùng. 

• Với cuốn Advanced (nâng cao): Tương tự hai cuốn phía trên, cuốn nâng cao này có thể được tiếp cận theo unit bất kì tuỳ từng nhu cầu bổ sung kiến thức của học sinh. Tuy nhiên, người dùng sách nên bắt đầu với Section A Getting started trước tiên để có kiến thức nền tảng cho các Unit tiếp theo. Các Unit 32-34, 39 cũng nên được khai thác trước tiên để trang bị người học những kiến thức về ngữ điệu nói. 

Cách học lý thuyết và bài tập hiệu quả. 

• Nghe 3-5 lần hướng dẫn phát âm và ví dụ trong phần lý thuyết trước khi luyện tập nhắc lại theo băng.

• Với phần bài tập, người học có thể dừng lại giữa các câu để thực hiện bài tập một cách dễ dàng hơn. (Ví dụ: dạng điền từ)

• Sau khi làm bài tập, luôn kiểm tra lại đáp án bằng việc nghe lại file nghe trước khi đối chiếu đáp án.

• Người học nên nhắc lại toàn bộ file nghe, cố gắng sao chép âm, ngữ điệu, trường độ cao thấp giống băng nhất có thể.

• Ghi âm trong quá trình nghe-nhại lại băng để so sánh, phát hiện sự khác biệt và điều chỉnh cho chính xác.

• Ghi chú lại các Unit khó để học lại vào một thời điểm khác. 

Ví dụ mẫu: cách sử dụng sách với Unit 2.

Phần lý thuyết: 

• Bước 1: Nghe âm /i:/ theo track A9a. (3-5 lần)

• Bước 2: Nghe các ví dụ A9b (3-5 lần) và nhắc lại. Cố gắng sao chép âm thanh sao cho giống băng nhất có thể. Làm tương tự với các track A9c và A9d. 

• Bước 3: Ghi âm lại các ví dụ và so sánh với giọng đọc mẫu. Chỉnh sửa và tiếp tục ghi âm lại và chỉnh sửa cho đến khi hai bản tương đồng nhau. 

Phần thực hành:

• Bước 1: Đọc các từ gợi ý theo đúng phát âm với âm /i:/

• Bước 2: Dự đoán từ cần điền. 

• Bước 3: Nghe và check lại với băng. Sau đó, check lại với mục đáp án cuối sách. 

• Bước 4: Nghe lại bằng (3-5 lần) và nhắc lại. 

• Bước 5: Ghi âm lại các ví dụ và so sánh với giọng đọc mẫu. Chỉnh sửa và tiếp tục ghi âm lại và chỉnh sửa cho đến khi hai bản tương đồng nhau. 

Check list so sánh bản tự ghi âm và băng ghi âm mẫu. 

• Âm trọng tâm của Unit đã rõ ràng và giống bản mẫu chưa?

• Các âm khác trong từ (chú ý âm đuôi) của hai bản đã giống nhau chưa?

• Trọng âm của từ đã chính xác?

• Bản tự ghi đã có ngữ điệu, trọng âm của câu giống bản mẫu?

Người học nên làm tương tự các bước này với các phần lý thuyết và các bài tập còn lại trong Unit. Các bước này cũng có thể áp dụng cho toàn bộ các Unit khác trong bộ sách.

Hạn chế và cách khắc phục. 

• Bộ sách có tổng cộng 170 Unit, và không phải Unit nào cũng quan trọng với mọi đối tượng người học. Vì vậy, bạn đọc cần lựa chọn các bài học tương ứng với trình độ và mục tiêu kiến thức.

• Các ví dụ và nội dung cuộc hội thoại trong băng không theo chủ đề, ngữ cảnh nhất định khiến người học có thể gặp khó khăn trong việc hình dung ra ngữ cảnh và ghi nhớ. Người học nên phối hợp học phát âm qua xem phim, nghe nhạc và giao tiếp thực tế để phát triển kĩ năng này một cách toàn diện hơn. 

• Một số phần bài tập chưa có nhiều ý nghĩa. Một số bài tập không giúp người học phân biệt giữa các âm khác nhau, mà chỉ đơn thuần giúp người học nhận biết một số hạn chế âm.

• Sách hướng dẫn phát âm theo chuẩn Anh – Anh. Vì vậy, người học nên tham khảo các giọng nói tiếng Anh khác như Anh – Mỹ, Anh – Úc để hỗ trợ cho quá trình nghe hiểu. 

Tổng kết

Với sự đa dạng, đầy đủ và chi tiết trong nội dung, bộ sách English Pronunciation in Use là bộ sách tin cậy cho người học thuộc các trình độ khác nhau muốn nâng cao và củng cố khía cạnh phát âm trong tiếng Anh.

Bộ sách khá dài và nhiều học phần. Người học nên thiết lập lộ trình học cho cá nhân để khai thác bộ sách một cách hiệu quả nhất.

Đây là bộ sách thú vị, bạn  đọc nên nghiên cứu cuốn sách nhiều lần để điều chỉnh phát âm trong cả chặng đường học tiếng Anh. Tuy nhiên, đây không phải cách duy nhất để tiếp cận cũng như chỉnh sửa cách phát âm. Người học nên khám phá thêm hoặc phối hợp cuốn sách này với  các cách học phát âm khác để tìm ra phương pháp tốt nhất cho bản thân.