Chuyển sự chú ý: Chìa khóa để đa nhiệm trong luyện tập ngôn ngữ ở trình độ trung cấp và cao cấp
Key takeaways
Sự chú ý là yếu tố quyết định trong học ngôn ngữ, cần sự điều chỉnh từ học sinh và giáo viên.
Môi trường học tập, phương pháp giảng dạy và động lực ảnh hưởng trực tiếp đến sự chú ý.
Công nghệ hỗ trợ học tập nhưng cần kiểm soát.
Chia nhỏ thông tin, mục tiêu giúp học sinh duy trì sự chú ý và động lực.
Sự chú ý là yếu tố quan trọng trong việc tiếp thu và sử dụng ngôn ngữ. Khi học ngôn ngữ, chúng ta cần tập trung vào việc nhận diện âm thanh, cấu trúc ngữ pháp và từ vựng mới. Nếu thiếu sự chú ý, việc ghi nhớ và áp dụng ngôn ngữ sẽ trở nên khó khăn. Sự chú ý giúp chúng ta phân biệt các yếu tố ngữ nghĩa và sắc thái cảm xúc trong giao tiếp, đặc biệt khi học ngôn ngữ có cấu trúc phức tạp.
Đa nhiệm trong học ngôn ngữ là việc thực hiện nhiều nhiệm vụ ngôn ngữ cùng lúc, như nghe, đọc và nói. Mặc dù đa nhiệm có thể giúp tăng sự linh hoạt, nhưng nó cũng gây khó khăn trong việc duy trì sự chú ý và giảm hiệu quả học tập nếu không được quản lý đúng cách. Việc chuyển sự chú ý giữa các nhiệm vụ là thách thức lớn trong quá trình học ngôn ngữ.
Tầm quan trọng của chuyển sự chú ý và ảnh hưởng của nó đến việc đa nhiệm trong các bài tập ngôn ngữ
Khái niệm và quá trình chuyển sự chú ý
Chuyển sự chú ý là quá trình di chuyển sự tập trung từ một nhiệm vụ hoặc đối tượng này sang nhiệm vụ hoặc đối tượng khác. Đây là kỹ năng quan trọng giúp người học linh hoạt xử lý nhiều nhiệm vụ đồng thời, đặc biệt trong các tình huống đa nhiệm khi học ngôn ngữ. Khi chuyển sự chú ý, não bộ cần nhanh chóng điều chỉnh và tập trung vào nguồn thông tin mới, đồng thời tạm gác lại các thông tin đang xử lý trước đó.
Quá trình này đòi hỏi sự linh hoạt và khả năng điều phối của bộ não, có thể gặp khó khăn nếu các nhiệm vụ cần sự chú ý cao hoặc phức tạp. Theo nghiên cứu của Shiffrin và Schneider (1977), chuyển sự chú ý yêu cầu sự phối hợp giữa các bộ phận não để xử lý thông tin đa dạng và phức tạp [1].
Trong học ngôn ngữ, chuyển sự chú ý không chỉ là việc chuyển từ nhiệm vụ này sang nhiệm vụ khác, mà còn bao gồm việc điều chỉnh mức độ tập trung giữa các kỹ năng ngôn ngữ khác nhau (đọc, nghe, nói, viết). Khi người học thực hiện nhiều nhiệm vụ ngôn ngữ đồng thời, sự chuyển đổi này có thể làm giảm khả năng tập trung và hiệu suất học tập. Điều này được chứng minh qua các nghiên cứu của Baddeley (1992), khi ông chỉ ra khả năng tập trung vào một nhiệm vụ tại một thời điểm là yếu tố quyết định trong học hiệu quả [2].
Các loại chuyển sự chú ý
Chuyển sự chú ý được phân chia thành hai loại chính:
Chuyển sự chú ý có chủ đích: Khi người học chủ động thay đổi sự chú ý từ nhiệm vụ này sang nhiệm vụ khác dựa trên yêu cầu hoặc mục tiêu học tập. Ví dụ, khi người học hoàn thành bài nghe và chuyển sang đọc đoạn văn bản. Việc chuyển sự chú ý có chủ đích giúp người học duy trì sự kiểm soát và giảm thiểu sự phân tán.
Chuyển sự chú ý không có chủ đích: Khi sự chú ý chuyển hướng tự nhiên hoặc do yếu tố bên ngoài tác động, như âm thanh lạ trong môi trường học tập làm người học mất tập trung và chuyển sự chú ý sang âm thanh đó. Sự phân tán do các yếu tố ngoại vi có thể giảm hiệu quả học tập, nhất là khi người học đang tập trung vào nhiệm vụ đòi hỏi sự chú ý cao.
Chuyển sự chú ý có thể xảy ra liên tục trong quá trình học, đặc biệt khi người học đối mặt với nhiều nhiệm vụ ngôn ngữ yêu cầu sự tập trung cao. Tuy nhiên, chuyển sự chú ý quá thường xuyên có thể khiến người học mệt mỏi, giảm hiệu suất và khả năng tiếp thu thông tin.
Các giai đoạn trong chuyển sự chú ý
Quá trình chuyển sự chú ý chia thành ba giai đoạn chính:
Nhận diện và xử lý thông tin đầu vào: Giai đoạn khi người học tiếp nhận thông tin từ nguồn (ví dụ: nghe đoạn hội thoại, đọc bài viết). Sự chú ý tập trung vào việc hiểu và phân tích thông tin.
Quyết định chuyển sự chú ý: Sau hoàn thành nhiệm vụ (như đọc xong đoạn văn), người học quyết định chuyển sự chú ý sang nhiệm vụ khác (như trả lời câu hỏi hoặc ghi chú lại thông tin đã học).
Điều chỉnh và duy trì sự chú ý: Sau chuyển sự chú ý, người học điều chỉnh bộ não tập trung vào nhiệm vụ mới, tránh bị phân tâm và duy trì sự chú ý trong suốt quá trình hoàn thành nhiệm vụ mới. Đây là giai đoạn quan trọng nhất đảm bảo hiệu quả chuyển sự chú ý, đặc biệt trong môi trường đa nhiệm, nơi người học làm việc với nhiều nhiệm vụ cùng lúc.
Tầm quan trọng của chuyển sự chú ý trong đa nhiệm
Chuyển sự chú ý là yếu tố quyết định thực hiện đa nhiệm hiệu quả. Chuyển sự chú ý đúng cách giúp người học duy trì sự tập trung và xử lý thông tin từ nhiều nhiệm vụ ngôn ngữ cùng lúc. Tuy nhiên, chuyển sự chú ý quá thường xuyên trong thời gian ngắn gây giảm hiệu suất và khả năng tiếp thu. Theo nghiên cứu Pashler (1994), việc chuyển sự chú ý quá thường xuyên làm suy giảm hiệu quả học tập, đặc biệt trong nhiệm vụ đòi hỏi tập trung cao [3].
Nghiên cứu cũng chỉ ra luyện tập và cải thiện khả năng chuyển sự chú ý rất quan trọng đối với người học ngôn ngữ muốn thực hiện đa nhiệm hiệu quả. Chiến lược học tập như phân chia thời gian học và duy trì sự tập trung giúp người học tối ưu hóa khả năng chuyển sự chú ý, nâng cao hiệu quả học ngôn ngữ.
Xem thêm: Làm sao để tập trung học tiếng Anh do làm việc đa nhiệm (multitasking)?
Tiếp cận đa nhiệm trong luyện tập ngôn ngữ và chuyển sự chú ý
Định nghĩa và lý thuyết về đa nhiệm
Đa nhiệm trong luyện tập ngôn ngữ là việc người học thực hiện nhiều nhiệm vụ ngôn ngữ đồng thời, như nghe, nói, đọc và viết. Việc này không chỉ gồm tiếp nhận thông tin mà còn đòi hỏi người học xử lý và phản ứng với thông tin đồng thời.
Ví dụ, người học có thể nghe đoạn hội thoại trong ngôn ngữ mục tiêu, đồng thời ghi chú từ vựng mới hoặc trả lời câu hỏi về nội dung đã nghe. Tuy nhiên, việc thực hiện đa nhiệm không vô hạn và mỗi người có mức độ phân tán sự chú ý khác nhau. Nghiên cứu chỉ ra thực hiện quá nhiều nhiệm vụ ngôn ngữ đồng thời làm giảm chất lượng từng nhiệm vụ, dẫn đến giảm hiệu quả học tập nếu không quản lý đúng cách [1]
Lợi ích của đa nhiệm trong học ngôn ngữ
Tăng cường khả năng phản xạ ngôn ngữ:
Đa nhiệm giúp người học phát triển khả năng phản xạ nhanh trong giao tiếp. Khi người học xử lý nhiều thông tin ngôn ngữ cùng lúc, họ linh hoạt hơn sử dụng ngôn ngữ trong tình huống giao tiếp thực tế. Luyện nghe và nói đồng thời giúp phản ứng nhanh và tự nhiên hơn giao tiếp với người bản xứ.
Phát triển kỹ năng xử lý thông tin nhanh chóng:
Đa nhiệm giúp rèn luyện khả năng xử lý thông tin nhanh và hiệu quả. Học và thực hành nhiều kỹ năng ngôn ngữ đồng thời cải thiện khả năng tiếp thu và áp dụng ngôn ngữ trong thời gian ngắn. Hữu ích khi người học sử dụng ngôn ngữ trong tình huống đột xuất hoặc giao tiếp không có thời gian chuẩn bị.
Cải thiện sự linh hoạt trong giao tiếp:
Luyện tập đa nhiệm giúp người học linh hoạt thay đổi kỹ năng ngôn ngữ tùy thuộc bối cảnh. Người học dễ chuyển từ đọc bài viết sang trả lời câu hỏi, hoặc từ nghe cuộc hội thoại sang phản hồi ngay lập tức.
Khó khăn và thách thức của đa nhiệm trong học ngôn ngữ
Mất khả năng tập trung:
Khi thực hiện nhiều nhiệm vụ ngôn ngữ đồng thời, khả năng tập trung từng nhiệm vụ giảm sút. Ví dụ, khi vừa nghe và đọc cùng lúc, người học có thể không hoàn toàn chú ý nội dung của một nhiệm vụ, dẫn đến không hiểu hoặc không ghi nhớ thông tin đầy đủ [4].
Căng thẳng và quá tải:
Thực hiện quá nhiều nhiệm vụ cùng lúc gây căng thẳng và mệt mỏi cho người học. Cảm giác quá tải khi xử lý nhiều thông tin đồng thời làm giảm hiệu quả học. Khi tâm trí phân tán quá nhiều, người học cảm thấy kiệt sức và mất động lực học tập.
Giảm hiệu suất học tập:
Khi cố làm quá nhiều việc cùng lúc, chất lượng mỗi nhiệm vụ bị ảnh hưởng. Ví dụ, vừa nghe bài giảng vừa ghi chép, có thể bỏ lỡ thông tin quan trọng hoặc không diễn đạt chính xác những gì học, đặc biệt trong nhiệm vụ đòi hỏi tập trung và chính xác như viết luận hoặc thảo luận [5].
Quản lý sự chú ý trong đa nhiệm
Để tận dụng lợi ích của đa nhiệm trong học ngôn ngữ mà không giảm hiệu suất, người học cần các chiến lược quản lý sự chú ý hợp lý. Chiến lược quan trọng là phân chia nhiệm vụ học ngôn ngữ sao cho không quá tải và giảm sự phân tâm.
Thay vì cố làm nhiều nhiệm vụ (nghe, nói, đọc, viết) đồng thời, người học chia nhỏ thời gian cho từng nhiệm vụ và thực hiện theo kế hoạch. Điều này giúp giảm phân tán sự chú ý và duy trì sự tập trung lâu hơn.
Ngoài ra, duy trì môi trường học tập không bị phân tán cũng rất quan trọng. Người học nên chọn không gian yên tĩnh và giảm yếu tố gây phân tán để tập trung tốt hơn vào nhiệm vụ học. Thực hành bài tập cụ thể giúp cải thiện khả năng chuyển sự chú ý giữa các nhiệm vụ và duy trì sự tập trung lâu dài cũng là chiến lược hiệu quả nâng cao hiệu quả học ngôn ngữ khi đa nhiệm.
Phương pháp quản lý sự chú ý và đa nhiệm trong luyện tập ngôn ngữ
Cơ chế quản lý sự chú ý
Quản lý sự chú ý là yếu tố quan trọng giúp người học ngôn ngữ thực hiện đa nhiệm hiệu quả. Trong môi trường học ngôn ngữ, thực hiện nhiều nhiệm vụ đồng thời như nghe, nói, đọc, viết yêu cầu điều chỉnh sự chú ý linh hoạt kịp thời. Mỗi nhiệm vụ ngôn ngữ đòi hỏi mức độ tập trung khác nhau, và khả năng quản lý sự chú ý quyết định hiệu quả tiếp thu và sử dụng ngôn ngữ.
Cơ chế quản lý sự chú ý gồm ba yếu tố chính: khả năng tập trung, khả năng chuyển sự chú ý và khả năng duy trì sự chú ý. Mỗi yếu tố đóng vai trò quan trọng giúp người học xử lý thông tin, duy trì hiệu quả học tập và cải thiện kỹ năng ngôn ngữ.
Khả năng tập trung
Khả năng tập trung là giữ sự chú ý vào nhiệm vụ cụ thể trong thời gian nhất định mà không bị phân tâm. Trong học ngôn ngữ, khả năng tập trung quan trọng giúp người học tiếp nhận và xử lý thông tin chính xác.
Khi người học duy trì sự chú ý nhiệm vụ, ví dụ nghe đoạn hội thoại hoặc đọc bài viết, họ dễ hiểu rõ nội dung, ghi nhớ thông tin và áp dụng vào thực tế. Khả năng tập trung giảm thiểu sai sót khi thực hiện nhiệm vụ ngôn ngữ, vì phân tán sự chú ý khiến học viên bỏ lỡ thông tin quan trọng.
Điều này quan trọng khi người học chú ý đến chi tiết tinh vi như phát âm, ngữ pháp hoặc từ vựng khi nghe, nói, đọc hoặc viết. Yếu tố này đòi hỏi tập trung cao để nắm sắc thái ngữ nghĩa và ngữ pháp trong ngôn ngữ mục tiêu. Duy trì khả năng tập trung dài hạn giúp học viên tiến bộ nhanh, sử dụng ngôn ngữ chính xác và hiệu quả hơn.
Để cải thiện khả năng tập trung, người học áp dụng kỹ thuật như phân chia thời gian học hợp lý, dùng phương pháp Pomodoro chia nhỏ khoảng thời gian học, hoặc thực hành thiền rèn luyện sự chú ý bền bỉ. Các phương pháp này giảm thiểu phân tâm và giúp giữ vững sự chú ý vào nhiệm vụ học ngôn ngữ.
Khả năng chuyển sự chú ý
Khả năng chuyển sự chú ý là nhanh chóng chuyển từ nhiệm vụ ngôn ngữ này sang nhiệm vụ khác, ví dụ từ nghe sang nói hoặc đọc sang viết. Quá trình yêu cầu người học linh hoạt điều chỉnh sự chú ý giữa nhiệm vụ mà không lúng túng. Khi đa nhiệm, người học có khả năng chuyển sự chú ý nhanh giữa kỹ năng ngôn ngữ khác nhau mà không giảm hiệu quả học tập. Điều này quan trọng trong môi trường giao tiếp, nơi người học phản hồi ngay lập tức, chuyển từ nghe câu hỏi sang trả lời tự nhiên và chính xác.
Khả năng chuyển sự chú ý giữa kỹ năng ngôn ngữ giúp cải thiện xử lý thông tin đa dạng đồng thời, giúp làm quen sử dụng ngôn ngữ trong tình huống giao tiếp thực tế. Tuy nhiên, quá trình chuyển sự chú ý không phải lúc nào dễ dàng, đặc biệt khi đối mặt với nhiệm vụ ngôn ngữ phức tạp đòi hỏi tập trung cao. Nếu không quản lý tốt, chuyển sự chú ý quá nhanh gây lúng túng, mất mạch lạc trong câu trả lời và giảm hiệu quả học tập.
Để rèn luyện khả năng chuyển sự chú ý, người học thực hành bài tập luyện chuyển đổi giữa kỹ năng ngôn ngữ, như luyện nghe và viết đồng thời, hoặc kết hợp đọc và nói. Bài tập giúp học viên quen chuyển giữa kỹ năng mà không mất chính xác và mạch lạc trong ngôn ngữ.
Khả năng duy trì sự chú ý
Khả năng duy trì sự chú ý là giữ tập trung vào nhiệm vụ hiện tại đến khi hoàn thành. Sau khi chuyển sự chú ý từ nhiệm vụ này sang khác, người học duy trì sự chú ý vào nhiệm vụ mới, tránh phân tâm và hoàn thành hiệu quả. Điều này tăng hiệu quả học tập, đảm bảo xử lý thông tin đầy đủ và chính xác, tránh nhiệm vụ chưa hoàn thành gây phân tâm.
Khi duy trì sự chú ý dài hạn, cơ hội xử lý thông tin chi tiết hơn, cải thiện khả năng hiểu và áp dụng ngôn ngữ trong tình huống thực tế. Hữu ích trong học kỹ năng ngôn ngữ nâng cao như viết luận, tham gia thảo luận hoặc xử lý bài tập phức tạp, đòi hỏi duy trì tập trung vào ngữ pháp, từ vựng và cấu trúc câu.
Để duy trì sự chú ý lâu dài, người học dùng chiến lược phân nhỏ nhiệm vụ học, nghỉ giữa bài học, và tránh làm quá nhiều nhiệm vụ cùng lúc. Tạo không gian học yên tĩnh, không có yếu tố gây phân tâm rất quan trọng giúp duy trì sự tập trung.
Xem thêm:
Cách xây dựng thói quen đọc: Các kỹ thuật để tăng cường sự tập trung & cải thiện kỹ năng Tiếng Anh
Vai trò và cách nâng cao trí nhớ làm việc cho người đa ngôn ngữ
Ứng dụng Metacognitive strategies vào việc học nghe tiếng Anh
Các chiến lược nâng cao sự chú ý và hiệu quả đa nhiệm trong luyện tập ngôn ngữ
Để cải thiện sự chú ý và hiệu quả khi đa nhiệm học ngôn ngữ, người học áp dụng chiến lược quản lý sự chú ý hợp lý. Thực hiện đa nhiệm không dễ, nếu không chuẩn bị kỹ, dễ bị phân tán và giảm hiệu suất. Một số chiến lược giúp cải thiện sự chú ý khi đa nhiệm trong học ngôn ngữ:
Chiến lược phân chia nhiệm vụ
Phân chia nhiệm vụ học thành phần nhỏ giúp dễ quản lý sự chú ý và tránh quá tải. Khi đối mặt nhiệm vụ đa dạng như nghe, đọc, viết, nói, cố làm tất cả cùng lúc gây phân tán sự chú ý giảm chất lượng mỗi nhiệm vụ. Thay vì làm nhiều nhiệm vụ cùng lúc, người học chia thời gian và tập trung nhiệm vụ cụ thể tại thời điểm. Ví dụ, dành 30 phút luyện nghe rồi chuyển sang 30 phút đọc. Bằng cách này, sự chú ý duy trì tốt và không gián đoạn. Phân chia nhiệm vụ giúp giảm căng thẳng và tăng khả năng tiếp thu thông tin.
Chiến lược Pomodoro
Phương pháp Pomodoro là kỹ thuật quản lý thời gian hiệu quả, hữu ích duy trì sự chú ý khi học nhiều nhiệm vụ. Theo Pomodoro, người học chia thời gian học thành khoảng 25 phút gọi là “Pomodoro” rồi nghỉ 5 phút. Sau 4 Pomodoro nghỉ dài hơn 15 đến 30 phút. Chia nhỏ thời gian học giảm cảm giác quá tải và mệt mỏi, duy trì tập trung nhiệm vụ cụ thể trong khoảng thời gian ngắn. Chiến lược giúp cải thiện sự chú ý và hiệu quả học trong thời gian dài.
Ngoài ra, Pomodoro giúp ngăn ngừa mệt mỏi khi đa nhiệm thời gian dài. Nghỉ sau mỗi Pomodoro cho bộ não thời gian hồi phục và làm mới sự chú ý, giúp quay lại công việc với tập trung cao hơn. Điều này quan trọng khi làm nhiều nhiệm vụ phức tạp đòi hỏi tập trung liên tục.
Lựa chọn môi trường học tập phù hợp
Môi trường học tập quan trọng duy trì sự chú ý, đặc biệt khi đa nhiệm. Không gian yên tĩnh, không yếu tố gây phân tán giúp người học tập trung nhiệm vụ học ngôn ngữ không bị gián đoạn. Tiếng ồn từ môi trường, thông báo điện thoại hoặc mạng xã hội làm giảm hiệu quả học tập. Vì vậy, người học tạo không gian học lý tưởng nơi có thể tập trung hoàn toàn vào nhiệm vụ học không bị gián đoạn.
Không chỉ chọn môi trường phù hợp, người học nên giảm yếu tố gây phân tán trong không gian học. Ví dụ tắt điện thoại hoặc đặt chế độ “không làm phiền” khi học tránh thông báo không cần thiết. Giúp giữ sự chú ý lâu dài và tăng hiệu quả đa nhiệm.
Giảm thiểu yếu tố phân tán
Khi đa nhiệm, người học dễ phân tâm nếu môi trường không thuận lợi. Yếu tố quan trọng gây phân tán là sử dụng nhiều thiết bị hoặc nền tảng học cùng lúc. Ví dụ, học qua ứng dụng điện thoại dễ bị xao nhãng bởi ứng dụng khác hoặc thông báo mạng xã hội. Để tránh, nên giảm việc dùng nhiều thiết bị hoặc ứng dụng cùng lúc. Nếu có thể, chọn nền tảng học duy nhất và chỉ dùng trong suốt quá trình học.
Người học tránh chuyển đổi nhiệm vụ quá nhanh. Ví dụ, khi luyện nghe không chuyển ngay sang viết hoặc đọc mà tập trung nhiệm vụ đến khi hoàn thành. Chuyển đổi liên tục khiến sự chú ý phân tán, giảm hiệu quả học và gây mệt mỏi.
Sử dụng công cụ hỗ trợ học tập
Công cụ hỗ trợ học tập giúp người học tổ chức và quản lý nhiệm vụ ngôn ngữ hiệu quả hơn. Ứng dụng học ngôn ngữ, phần mềm ghi chú, tài liệu trực tuyến giúp phân chia thời gian và nhiệm vụ, duy trì sự chú ý và cải thiện hiệu quả học tập. Ứng dụng như Anki (luyện từ vựng qua flashcards) hay Duolingo giúp luyện tập chủ động từ vựng và ngữ pháp không bị phân tán quá mức.
Công cụ giúp người học kiểm tra tiến độ và theo dõi kết quả trong học. Dùng công cụ hỗ trợ giữ động lực và tập trung trong toàn bộ quá trình học, giảm yếu tố gây xao nhãng như ghi nhớ quá nhiều thông tin hoặc điều chỉnh nhiệm vụ thủ công.
Xem thêm:
Phân loại các chiến lược học tập: Rehearsal, Elaboration, Organization, Metacognition, Motivation
Ứng dụng phương pháp Pomodoro để tăng năng suất trong học tập
Bài tập nâng cao khả năng chuyển sự chú ý và thực hiện đa nhiệm trong học ngôn ngữ
Thực hành các bài tập cụ thể là phương pháp hiệu quả cải thiện khả năng chuyển sự chú ý giữa nhiệm vụ ngôn ngữ, đặc biệt trong môi trường đa nhiệm. Bài tập giúp học viên luyện tính linh hoạt chuyển đổi kỹ năng ngôn ngữ, nâng cao khả năng tiếp thu và sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp thực tế. Dưới đây là một số bài tập hữu ích:
Bài tập nghe - nói đồng thời
Mục tiêu: Giúp người học phát triển khả năng phản xạ nhanh trong giao tiếp và chuyển sự chú ý từ nghe sang nói không gián đoạn.
Cách thức áp dụng: Người học được yêu cầu nghe đoạn hội thoại hoặc bài giảng ngắn và lập tức lặp lại nội dung đã nghe hoặc trả lời câu hỏi về đoạn hội thoại đó. Việc nghe và nói đồng thời giúp cải thiện khả năng phản xạ ngay lập tức, tăng khả năng hiểu và sử dụng ngôn ngữ trong giao tiếp thực tế.
Lợi ích: Bài tập giúp luyện khả năng nghe hiểu và kỹ năng nói nhanh chính xác. Chuyển sự chú ý giữa hai kỹ năng này giúp nâng cao khả năng xử lý thông tin đồng thời và cải thiện tốc độ phản xạ giao tiếp với người bản xứ hoặc trong tình huống giao tiếp nhanh.
Bài tập đọc - viết đồng thời
Mục tiêu: Giúp học viên chuyển sự chú ý giữa tiếp nhận thông tin qua đọc và ghi lại thông tin bằng viết, nâng khả năng ghi nhớ và phản xạ ngôn ngữ.
Cách thức áp dụng: Người học đọc bài viết hoặc đoạn văn ngắn, sau đó ghi lại thông tin quan trọng hoặc trả lời câu hỏi về nội dung bài đọc. Giúp cải thiện khả năng đọc hiểu và tăng cường viết và ghi nhớ thông tin rõ ràng và chính xác. Chuyển sự chú ý giữa đọc và viết giúp quen xử lý đồng thời nhiều dạng thông tin.
Lợi ích: Bài tập giúp tăng khả năng phân tích và ghi nhớ thông tin từ văn bản, cải thiện truyền đạt ý tưởng rõ ràng và chính xác qua viết. Giúp phát triển khả năng duy trì sự chú ý dài khi xử lý thông tin từ nguồn khác nhau.
Bài tập “shadowing” (lặp lại ngay lập tức)
Mục tiêu: Giúp học viên cải thiện kỹ năng nghe và nói đồng thời, nâng khả năng phản xạ và duy trì sự chú ý trong bài học.
Cách thức áp dụng: Bài tập “shadowing” yêu cầu học viên nghe đoạn hội thoại hoặc bài giảng ngắn và lập tức lặp lại những gì nghe. Cố gắng lặp lại từ, cụm từ và cấu trúc câu chính xác ngay sau khi nghe. Giúp cải thiện kỹ năng nghe và nói đồng thời và phát triển khả năng duy trì sự chú ý khi tiếp thu thông tin.
Lợi ích: Phương pháp giúp phát triển phản xạ ngôn ngữ và nâng khả năng nhớ và sử dụng từ vựng, cấu trúc câu nhanh chóng. Lặp lại ngay lập tức giúp làm quen xử lý thông tin đồng thời và rèn sự chú ý vào từng chi tiết ngôn ngữ.
Tạo thói quen học tập hợp lý
Để nâng cao khả năng quản lý sự chú ý và đa nhiệm trong học ngôn ngữ, người học xây dựng thói quen học tập có kế hoạch. Thay vì học trong thời gian dài không nghỉ, chia nhỏ thời gian học và áp dụng phương pháp hiệu quả duy trì tập trung và tránh phân tâm. Một số chiến lược cải thiện duy trì sự chú ý trong học ngôn ngữ:
Sử dụng phương pháp Pomodoro: Phương pháp chia nhỏ thời gian học thành khoảng 25 phút (Pomodoro), nghỉ 5 phút. Sau 4 Pomodoro, nghỉ dài hơn (15-30 phút). Học trong thời gian ngắn giúp duy trì tập trung cao và tránh mệt mỏi.
Đặt mục tiêu học rõ ràng: Mỗi buổi học có mục tiêu cụ thể, ví dụ học số lượng từ vựng nhất định, đọc bài ngắn, hoặc luyện nghe và nói trong thời gian cụ thể. Giúp tập trung vào nhiệm vụ học và tránh phân tâm yếu tố không liên quan.
Chia nhỏ thời gian học: Chia buổi học thành phần ngắn tập trung kỹ năng ngôn ngữ cụ thể (nghe, nói, đọc, viết), giúp dễ quản lý sự chú ý và không quá tải.
Xem thêm: Tích hợp các kỹ năng khác vào việc giảng dạy Speaking để phát triển toàn diện ngôn ngữ
Ứng dụng
Giảng dạy ngôn ngữ cho học viên trình độ trung cấp và cao cấp đòi hỏi chiến lược bài bản giúp phát triển kỹ năng ngôn ngữ toàn diện. Lý thuyết về sự chú ý và đa nhiệm trong học ngôn ngữ, đặc biệt khả năng chuyển sự chú ý và duy trì sự chú ý trong đa nhiệm, áp dụng hiệu quả nâng cao khả năng học ngôn ngữ nhóm học viên này. Dưới đây là phương pháp ứng dụng lý thuyết trong giảng dạy：
Ứng dụng chiến lược phân chia nhiệm vụ trong giảng dạy
Chiến lược: Phân chia nhiệm vụ học ngôn ngữ thành phần nhỏ để học viên tập trung vào nhiệm vụ cụ thể tại thời điểm, tránh quá tải.
Cách thức áp dụng:
Học kỹ năng riêng biệt: Chia buổi học thành phần tập trung từng kỹ năng ngôn ngữ riêng biệt như nghe, nói, đọc, viết. Ví dụ, một buổi học dành 30 phút luyện nghe bài nghe thực tế, sau đó chuyển sang luyện nói, học viên trả lời câu hỏi hoặc thảo luận.
Luyện tập tích hợp: Sau khi thành thạo kỹ năng riêng biệt, giáo viên kết hợp tạo bài tập đa nhiệm. Ví dụ, học viên nghe đoạn hội thoại, sau đó viết tóm tắt và tham gia thảo luận về nội dung.
Lợi ích: Phân chia nhiệm vụ giúp người học không phân tán sự chú ý khi thực hiện quá nhiều nhiệm vụ cùng lúc, tập trung từng kỹ năng tiếp thu tốt hơn và nâng cao năng lực sử dụng ngôn ngữ.
Áp dụng phương pháp Pomodoro trong luyện tập đa nhiệm
Chiến lược: Sử dụng Pomodoro quản lý thời gian học và duy trì tập trung lâu dài, cải thiện hiệu quả học ngôn ngữ.
Cách thức áp dụng:
Lên kế hoạch buổi học: Giáo viên lập kế hoạch chia thời gian học thành khoảng 25 phút (Pomodoro) cho mỗi nhiệm vụ ngôn ngữ, nghỉ 5 phút giữa Pomodoro. Sau 4 Pomodoro, nghỉ dài hơn (15-30 phút).
Ứng dụng đa nhiệm trong Pomodoro: Trong khoảng Pomodoro, giáo viên yêu cầu học viên thực hiện nhiều nhiệm vụ ngôn ngữ như nghe và viết, hoặc đọc và nói. Mỗi Pomodoro nghỉ ngắn giúp duy trì tập trung và giảm mệt mỏi.
Lợi ích: Pomodoro giúp học viên duy trì sự chú ý cao, tránh mệt mỏi và dễ chuyển sự chú ý giữa nhiệm vụ không phân tâm.
Luyện tập chuyển sự chú ý giữa kỹ năng ngôn ngữ
Chiến lược: Luyện chuyển sự chú ý giữa kỹ năng nghe, nói, đọc, viết giúp học viên phát triển khả năng xử lý thông tin đồng thời và linh hoạt giao tiếp.
Cách thức áp dụng:
Bài tập nghe - nói đồng thời: Học viên nghe đoạn hội thoại trong ngôn ngữ mục tiêu, sau đó trả lời câu hỏi hoặc lặp lại nội dung. Giúp luyện phản xạ nhanh và chuyển sự chú ý không gián đoạn.
Bài tập đọc - viết đồng thời: Học viên đọc bài viết và tóm tắt hoặc trả lời câu hỏi liên quan. Cải thiện chuyển sự chú ý từ đọc sang viết và ghi nhớ, phân tích thông tin.
Bài tập “shadowing”: Học viên nghe đoạn hội thoại hoặc bài giảng và ngay lập tức lặp lại. Cải thiện kỹ năng nghe và nói, tăng phản xạ nhanh và duy trì sự chú ý.
Lợi ích: Luyện chuyển sự chú ý giữa kỹ năng giúp học viên linh hoạt giao tiếp, đặc biệt khi yêu cầu dùng ngôn ngữ nhanh và chính xác.
Quản lý sự chú ý trong môi trường học tập
Chiến lược: Tạo môi trường học tập không phân tán giúp học viên duy trì sự chú ý và cải thiện hiệu quả học tập.
Cách thức áp dụng:
Lựa chọn không gian học tập lý tưởng: Đảm bảo môi trường không có yếu tố gây phân tâm như tiếng ồn hay thông báo điện thoại. Không gian yên tĩnh giúp tập trung nhiệm vụ học.
Giảm thiểu sự phân tâm từ thiết bị công nghệ: Khuyến khích học viên dùng ít thiết bị công nghệ lúc học, hạn chế học qua nhiều ứng dụng nền tảng, giảm sự phân tán sự chú ý.
Lợi ích: Môi trường học lý tưởng giúp duy trì sự chú ý lâu dài, cải thiện tiếp thu thông tin và tối ưu hóa học ngôn ngữ.
Tạo môi trường học tập tích cực
Chiến lược: Khuyến khích học viên xây dựng thói quen học tập có kế hoạch để duy trì sự chú ý và không bị phân tán suốt quá trình học.
Cách thức áp dụng:
Đặt mục tiêu học rõ ràng: Mỗi buổi học có mục tiêu cụ thể như học số lượng từ vựng, luyện kỹ năng ngôn ngữ. Giúp tập trung vào nhiệm vụ học và đạt kết quả rõ ràng.
Chia nhỏ thời gian học: Áp dụng Pomodoro hoặc chiến lược khác chia nhỏ thời gian học, giúp duy trì sự chú ý và tránh mệt mỏi.
Lợi ích: Kế hoạch học rõ ràng giúp duy trì động lực và tập trung, giảm phân tán trong học.
Sự chú ý và khả năng chuyển sự chú ý đóng vai trò thiết yếu trong quá trình học ngôn ngữ, đặc biệt khi người học phải thực hiện nhiều nhiệm vụ ngôn ngữ đồng thời. Việc duy trì sự chú ý và điều chỉnh nó khi cần thiết giúp người học tiếp thu và xử lý thông tin một cách hiệu quả. Mặc dù đa nhiệm có thể mang lại nhiều lợi ích, như nâng cao khả năng phản xạ ngôn ngữ và phát triển các kỹ năng giao tiếp linh hoạt, nhưng nếu không được quản lý đúng cách, nó có thể dẫn đến sự phân tán sự chú ý, mệt mỏi và giảm sút hiệu suất học tập. Vì vậy, việc cải thiện khả năng chuyển sự chú ý và duy trì sự tập trung trong suốt quá trình học là vô cùng quan trọng.
Nguồn tham khảo
“Controlled and automatic human information processing: I. Detection of changes in visual displays.” " Psychological Review, 31/12/1976. Accessed 19 March 2025.
“ Working Memory. .” Oxford: Oxford University Press, 31/12/1991. Accessed 19 March 2025.
“"Dual-task interference in simple tasks: Data and theory.” Psychological Bulletin, 31/12/1993. Accessed 19 March 2025.
“Cognitive mechanisms of multitasking.” Psychology of Learning and Motivation, 31/12/1993. Accessed 19 March 2025.
“Memory and Everyday Life: A Handbook for Students.” New York: Routledge, 31/12/2002. Accessed 19 March 2025.
Bình luận - Hỏi đáp